Cần phải đưa
Máy bơm nước ebara chĩnh hãng ra các tiêu chí sinh học khác hẳn để phân loại chứ không chỉ sự gần gũi về mặt di truyền học. Ví dụ, nếu quan sát lịch sử nguồn gốc thì cá sấu và chim bồ câu có họ hàng gần nhau hơn là cá sấu với rùa. Mặc dù vậy các nhà sinh vật học xếp cá sấu và rùa thuộc loài bò sát, nhưng chim bồ câu thì không. Điều mang tính quyết định đối với việc xếp hạng trong hệ thống sinh học không chỉ là mức độ họ hàng, mà còn có thêm cả các yếu tố khác, như sự thích nghi với môi trường và phương thức sống. Nhưng về phương diện này thì vượn người và người khác nhau đến mức nào? Liệu sự nghi ngại của "cha đẻ các loài vật" Brehm ngay từ giữa thế kỷ thứ 19 có chính xác không? "Ác cảm của chúng ta đối với loài khỉ có nguyên nhân ở tài năng cơ bắp và trí óc của chúng, về thể xác chúng chỉ giống con người ở bề ngoài, nhưng về trí óc chúng giống người theo nghĩa tiêu cực chứ không giống theo nghĩa tích cực."
Các nhà nghiên cứu ứng xử ở Nhật Bản cho rằng đã đưa ra được bằng chứng về thành tựu văn hóa của khỉ trong những năm 50 và 60, khi họ quan sát một bầy khỉ mặt đỏ sống hoang dã trên đảo Koshima. Không hề được con người dẫn dắt, một số khỉ con đã học các kiểu ứng xử mà trước đó người ta chưa bao giờ chứng kiến ở loài khỉ sống hoang dã. Trong các khám phá mới nổi tiếng có việc khỉ rửa sạch khoai dính đất trưđc khi ăn, hay động tác được gọi là "đãi vàng" để tách hạt lúa khỏi cát trong nưđc, cũng như việc khai thác sò hến là nguồn lương thực mđi ở biển. Đáng chú ý là nhứng năng lực đó được các con khỉ khác trong bầy bắt chước và truyền lại có "tính văn hóa" cho các thế hệ sau. Các quan sát vượn người còn khả quan hơn. Vào cuối những năm 60,
bơm chìm nước thải ebara nhà nghiên cứu linh trưởng người Anh nổi tiếng Jane Goodall thuật lại rằng, trong tự nhiên tinh tinh ép lá cây lại để hút nước từ những khe nhỏ, dùng cọng cỏ để câu mối và thậm chí còn tuốt lá khỏi cành để chế tạo ra công cụ. Khi Jane Goodall báo cáo với nhà nghiên cứu cổ sinh vật học Louis Leakey về những quan sát của mình, bà nhận được bức điện hôm nay đã thành huyền thoại: “Bây giờ chúng ta hoặc phải định nghĩa lại công cụ, hoặc định nghĩa lại con người, hoặc chấp nhận tinh tinh là người.“
Nhưng thước đo nổi bật nhất và được coi là đặc biệt quan trọng để so sánh người với khỉ là ngôn ngữ, chính xác hơn: tiếng nói của con người. Không ai thực sự phủ nhận là khỉ có một hệ thống âm thanh và giao dịch phức tạp. Loài khỉ củng có vùng Wernicke trong thùy thái dương để hiểu từ ngữ và vùng Broca sau trán cho việc diễn đạt từ ngữ và văn phạm. Nhưng tại sao chúng lại không thể giao lưu tinh tế bằng tiếng nói như người? Câu trả lời đơn giản đến kinh ngạc. Bí mật của ngôn ngữ con người như đã từng đề cập (xem Con ruồi trotig lọ) nằm ở thanh quản. Nó nằm thấp hơn mấy phân so với tất cả các loài khỉ, kể cả các loài vượn người. Dường như các thay đổi ở thanh quản của Homo sapiens trước đây và sự phát triển nâng cao của các trung khu não phụ trách giao dịch qua hình tượng đã có tác động qua lại lẫn nhau. Quá trình ấy không diễn ra ở các loài khỉ khác.
Tuy nhiên một số thí nghiệm ngôn ngữ đã thành bơm chìm ebara công. Trong nhưng năm 6o, các thí nghiệm của Beatrice và Robert Gardner tại Đại học Tổng hợp Nevada đã gây ra ấn tượng đáng kể khi họ dạy cho tinh tinh Washoe và Lucy tiếng "Ameslan“ I một ngôn ngữ điệu bộ ở Mỹ vốn vẫn được nhđng ngưởi khiếm thính sử dụng. Theo vợ chồng Gardner kể lại, hai con tinh tinh trẻ đã học được một vốn liếng đến mấy trăm từ. vượn người có khả năng sử dụng các biểu tượng trừu tượng để diễn tả đồ vật, tình huống và hành động, và chúng biết kết hợp những thứ đó với những người, vật và đồ vật nhất định. Trong những năm 80, nữ chuyên gia tâm lý Sue Savage-Rumbaugh khi làm thực nghiệm với con vượn lùn Kanzi cũng đạt được kết quả tương tự. Trong vòng hai năm, con vật đã nắm vững tổng cộng 256 biểu tượng ngôn ngữ và biết dùng chúng để xin xỏ,
bơm thả chìm ebara xác nhận một sự việc, bắt chước một điều gì đó, lựa chọn một phương án hay biểu lộ cảm xúc thành thạo. Ngoài ra Kanzi còn nghe hiểu mấy trăm từ tiếng Anh. Các thử nghiệm vđi đười ươi của Lyn White Miles từ Đại học Tổng hợp Tennessee ở Chattanooga cũng xác nhận kết quả tương tự.