“Cuộc đời là một bi kịch mà ở đó ta già đi quá nhanh,
trong khi trở nên khôn ngoan khi đã quá trễ.”Ngài Benjamin Franklin
Ắt hẳn trong quãng thời gian sống của mỗi độc giả, ít nhất chúng ta đã từng một lần muốn quay trở lại quá khứ, với bộ óc đã được trang bị sự tinh khôn mà dòng đời đã giày xéo ta nhiều lần: “Nếu ta biết điều này sớm hơn một chút, ta có thể đã làm cuộc sống ta được tốt hơn bội phần”. “Nếu ta chịu lắng nghe những bài học từ những thế hệ đi trước, ta đã không mắc sai lầm nghiêm trọng như thế”…
Cái thói này thoạt nhìn thường chỉ hay gặp ở những ông thuộc hạng gay gắt, cay đắng về cuộc đời. Ấy vậy mà ngay cả bậc thông thái nhất như ngài Ben Franklin, cũng phải ngậm ngùi như vậy. Mỗi lần đọc những câu châm ngôn về cuộc sống của Franklin, chúng tôi thấy ở đó không chỉ thoáng sự hài hước – châm biếm, hay sự thông thái; mà ở đó tự nhiên ta cảm thấy còn có một cơn “gió lạnh suy tư” nào đó thổi qua dòng suy nghĩ của mình…
Ông nói đúng lắm! Quy luật tự nhiên của đời người đó là khi còn trẻ, người ta thường không biết điều gì nên làm, và điều gì không nên làm. Thật khó để khuyên bảo một người trẻ ở độ tuổi đôi mươi rằng họ đang lãng phí thời gian, hay đang đi sai hướng được. Chỉ khi họ mắc sai lầm, họ mới trở nên thông thái hơn, và chẳng mấy chốc nhìn lại, họ đã ở độ tuổi xế chiều lúc nào không hay…
Như vậy, qua câu văn trên, có phải rằng ngài Franklin muốn ta cay nghiệt về cuộc đời hay không?
(1) Chấp nhận quy luật tự nhiên của cuộc đời.
Như ngài Dale Carnegie đã dạy ta nhiều lần trong quyển Quẳng gánh lo đi mà vui sống, 1948, ta càng cay nghiệt về quá khứ, ta càng tự hại chính bản thân mình. Quá khứ thực đã chết rồi, điều quan trọng là ta đã có sự tinh khôn cần thiết ở thời điểm hiện tại – và nhất thiết ta cần phải tập trung vào việc cải thiện khoảng thời gian còn lại.
Con người ta thường có xu hướng tập trung vào những chiếc lỗ khiến con thuyền đắm thay vì cố gắng lấp lấy nó để cứu con thuyền. Ngài Munger cũng có một châm ngôn tuyệt vời về vấn đề này: “Cách duy nhất để bạn không khiến mình rơi vào một cái hố chính là hãy dừng đào nó sâu thêm!” Hãy tập trung vào những bước để ta cải thiện tình thế và khiến khoảng thời gian còn lại trở nên hạnh phúc và tuyệt vời.
(2) Hãy trở nên thông thái hơn càng sớm càng tốt
Con người chúng ta hay coi thường những tấm gương sai lầm và tập trung vào những người thành công nhiều hơn. Họ bỏ qua những quyển sách quý, những bài học đã đúc kết từ cả cuộc đời của một tác giả… Gần đây chúng tôi đọc được một đoạn khá hay của ông Nicholas Taleb trong quyển Thiên Nga Đen, ông nói rằng những vị học giả thông thái nhất không phải là người tự hào về những quyển sách mình đã đọc đầy trên kệ. Mà ngạc nhiên thay, họ lại luôn tập trung vào những kiến thức mà họ còn thiếu sót – những quyển mà họ chưa có thời gian đọc tới (!)
Một trong những tiếc nuối của chúng tôi đó chính là không dành nhiều thời gian cho sách khi còn ở thưở niên thiếu. Nhìn lại tiểu sử của ngài Franklin hay Buffett – khi hai ông mới 16 tuổi đã học non hơn trăm quyển – mới thấy tự xấu hổ vô cùng! Không có cách nào để ta trở nên thông thái lên nhanh bằng việc học hỏi qua những quyển sách quý và những bài học sai lầm từ người khác.
Ngẫm lại về chuyện này, chúng tôi nhớ đến hai câu châm ngôn của ngài Munger (“Chúng tôi trở nên thông thái bởi vì chúng tôi học lấy những chỗ mà chúng tôi sẽ bị chôn và cố gắng tránh nó bằng mọi giá!”) và ngài Jack Ma (“Đừng học những tấm gương những thành công. Có rất nhiều yếu tố, trong đó có may mắn, để ta thấy rằng chỉ có 1 người thành công vỏn vẹn trên 1,000 người bình thường khác. Hãy cố gắng học nhiều nhất những sai lầm và thất bại để bạn biết cách tránh nó hoặc đối phó khi nó bất ngờ xảy ra với bạn!”)
(3) Thực hiện ngay ước mơ của mình vì cuộc đời rất ngắn
Lời cuối, với sự thật rằng ta sẽ trở nên già đi nhanh chóng, nếu chúng ta có ước mơ hoặc có cơ hội để giúp đỡ người khác, hãy thực hiện ngay đi! Ta có thể sai lầm, hoặc thất bại, nhưng ít nhất ta đã có cố gắng và khi ta trở nên già đi, ta vẫn không hề hối hận về những tháng ngày đã trôi qua một cách đầy hữu ích.
Không ai có thể hoàn hảo – vừa trẻ tuổi và vừa thông thái được, điều quan trọng là ta tiến bộ hơn mỗi ngày, và khi nhìn đến mục tiêu và ước mơ, ta ngày càng tiến gần hơn. Như vậy là ta đã hạnh phúc rồi!
Quý độc giả nghĩ như thế nào về câu châm ngôn bất hủ này của ngài Franklin? Chúng tôi rất vui khi được nghe chia sẻ của quý độc giả…
