Ra Hà Nội, hành trang khiến con luôn cảm thấy mình giàu có là nỗi nhớ. Nỗi nhớ tìm về căn nhà nhỏ bé của con và nỗi nhớ về mẹ… Để thấy rằng con thật may mắn! Để thấy rằng con luôn được yêu thương…
Con được yêu thương ngay cả khi con đáng ghét nhất, khi con khóc quấy vào những trưa hè nóng nực, những đêm khuya… Mẹ vẫn luôn dịu dàng nựng con. Và con hiểu tình yêu có vị mát của dòng suối, ân cần và nhẫn nại. Và con hiểu yêu thương là không biết mệt mỏi, là hy sinh…
Con được yêu thương ngay cả khi con vấp ngã, con thất bại. Chỉ cần luồn tay ôm ngang vòng eo to lớn của mẹ, rúc đầu vào vai mẹ, mọi buồn phiền, lo lắng có nghĩa gì nữa đâu. Chỉ cần biết có một người luôn tin con giỏi giang, luôn tin con làm được và con đủ sức mạnh để làm lại từ đầu. Và con hiểu yêu thương là biết tin tưởng…
Con được yêu thương ngay cả khi con không còn bé bỏng. “Hà Nội lạnh lắm con nhớ mặc áo ấm”, “Làm về mệt con nhớ phải ăn nhiều”, “Hôm nay ngày lễ con nhớ mua gì ngon ngon mà ăn”… Những câu nói con nghe đến quen mỗi lần nhận điện thoại của mẹ, quen đến thuộc lòng, đến bật cười. Con đâu còn là con nhóc còm nhom ngày xưa, con đã lớn, đã tự lo cho bản thân được rồi – con vẫn thường nói với mẹ như thế. Nhưng con vẫn thèm được nghe mẹ càm ràm yêu thương: “Lớn tướng rồi mà không biết lo cho bản thân”. Và con hiểu yêu thương là quan tâm… Quan tâm từ những điều thật nhỏ, thật bình thường hằng ngày, lo lắng trước cơn gió lạnh chuyển mùa, trước cái nóng mùa hè đến sớm, tức là luôn nghĩ cho một ai đó…
Mẹ đã dạy con những bài học về tình yêu thường từ tình yêu thương. Và con sẽ không nói lời cảm ơn mẹ đâu. Bởi mẹ yêu thương con đâu phải để đợi nghe một lời cảm ơn. Chỉ cần con lớn lên, khoẻ mạnh và biết yêu thương… Và con sẽ tập cách yêu thương mọi người thật giản dị và chân thành…
Ngày con mới 2 tháng tuổi, mẹ đã phải gửi con vào nhà trẻ. Nhớ lại hồi ấy cuộc sống quá ư khó khăn. Tiền lương của ba mẹ cũng chỉ đủ lo trang trải mọi chi tiêu dè sẻn trong gia đình. Khi mang thai, mẹ không có chế độ chăm sóc con từ trong bụng mẹ, bữa cơm tập thể ngày ngày chỉ có vài con cá và tô nước rau muống vắt chanh… Thế đấy, con ra đời trong hoàn cảnh như thế...
Ngày con chập chững biết đi, mẹ thường xuyên đi công tác xa. Có những tối trước mặt là núi đồi trùng điệp, lòng mẹ cồn cào nỗi nhớ, cứ dõi mắt về phương trời xa, ngóng con, không biết con ở nhà thế nào, có quấy quá ba không, giấc ngủ con có an lành… Nỗi lo lắng cho con bao giờ cũng đè nén trong lòng mẹ.
Ngày ba ngã bệnh, con là người bình tĩnh kêu xe cấp cứu đưa ba đến bệnh viện. Còn mẹ, mẹ chỉ biết khóc, không đủ sức giải quyết được gì. Mẹ dồn sức nặng lo toan trên đôi vai nhỏ bé của con.
Ngày con chập chững vào đời, thì ba đã không còn, chỗ dựa tinh thần hụt hẫng. Không còn sự dẫn dắt, chỉ vẽ của ba, con tự bươn chải vào đời, tự suy nghĩ trong mỗi hành động. Con trưởng thành trước tuổi rồi. Không có những hồn nhiên vui tươi như những cô thiếu nữ cùng tuổi.
Con gái của mẹ là thế, mẹ mãi ân hận là không làm được nhiều điều cho con từ ấu thơ cho đến tuổi trưởng thành. Chỉ có điều mẹ mong con luôn vững vàng trên đôi chân của chính mình.
Con yêu, ngày con chào đời là ngày hạnh phúc nhất đời mẹ. Rồi theo dòng thời gian, con lớn lên, khôn ngoan, học giỏi, khôi ngô, tuấn tú. Bao nhiêu hy vọng mẹ chờ đợi con ở tương lai. Thời thơ ấu của con rất đẹp. Con vui chơi và chăm chỉ học hành bên gia đình và bạn bè. Ít khi nào con làm điều gì để cha mẹ buồn phiền.
Năm 18 tuổi, con thi đậu đại học. Con đúng là niềm tự hào của mẹ. Mẹ mừng vui khôn xiết, họ hàng và bạn bè đến chúc mừng tin vui của con. Rồi cho đến một ngày mẹ phát hiện con đã đi sai đường. Con đã chọn ma túy làm bạn. Ôi, trời đất như sụp đổ trước mắt mẹ. Trái tim mẹ tan nát. Nhưng nghĩ lại, mẹ phải can đảm lên. Mẹ muốn cứu lấy con đừng lao xuống vực thẳm. Nhìn con làm nô lệ cho ma túy, thân xác tàn tạ, lòng mẹ đau như cắt. Thế nên khi con trở về nhà và tự nguyện xin vào trung tâm cai nghiện, mẹ mừng lắm. Vậy là con đã cùng mẹ quyết tâm làm lại cuộc đời.
Bây giờ, mỗi lần lên trung tâm, thấy con đang phấn đấu để tìm lại những gì đã mất, mẹ vui lắm. Vòng tay mẹ vẫn luôn chờ ngày con trở về để ôm ấp và yêu thương. Con đừng quên điều ấy nhé.
Hồi còn khỏe, má rất thích đi chợ nấu ăn cho cả nhà. Má đi chợ bữa nào cũng thật lâu. Hỏi, má nói phải đi lọc lựa, trả giá nhiều chỗ để có đồ ăn ngon mà lại rẻ. Nhưng có những hôm má đi chợ lâu mà khi nấu xong, dọn cơm lên lại có những món ăn không được ngon. Hôm thì con cá hơi bị ươn, miếng thịt không tươi lắm. Bữa thì mớ rau hơi dập, trái cây úng. Con có đứa khó chịu, ngúng nguẩy bỏ đũa không ăn. Má buồn buồn chẳng nói gì.
Nhiều lần như vậy, tôi lựa lúc má vui hỏi chuyện: má rành chuyện chợ búa như thế sao vẫn bị lầm. Má nói má lầm sao được, nhưng mỗi lần đi chợ gặp những người nghèo khổ, người già lưng còng chân yếu mà còn phải đi bán từng bó rau, mớ cá vụn là má lại động lòng. Má nghĩ, so với cảnh nhà mình đầm ấm, hạnh phúc, cầm lòng không được, má thường mua giúp những người ấy. Gặp hồi cũng trúng đồ tươi ngon, nhưng cũng có lúc mua phải đồ ươn, héo. Má biết, nhưng má vẫn mua để người bán có thể vui sướng cầm được những đồng bạc ít ỏi ra về, đỡ phải lang thang quanh chợ mời mọc.
Khi hiểu được kiểu đi chợ "mua lầm" của má, tôi bỗng thấy như mình có lỗi, khi trong những bữa ăn đã có lúc tôi nặng nhẹ với má chuyện thức ăn không ngon. Bỗng thấy sao mình sống sòng phẳng quá, hẹp quá, so với tấm lòng nhân hậu bao dung của má.
Hồi còn khỏe, má rất thích đi chợ nấu ăn cho cả nhà. Má đi chợ bữa nào cũng thật lâu. Hỏi, má nói phải đi lọc lựa, trả giá nhiều chỗ để có đồ ăn ngon mà lại rẻ. Nhưng có những hôm má đi chợ lâu mà khi nấu xong, dọn cơm lên lại có những món ăn không được ngon. Hôm thì con cá hơi bị ươn, miếng thịt không tươi lắm. Bữa thì mớ rau hơi dập, trái cây úng. Con có đứa khó chịu, ngúng nguẩy bỏ đũa không ăn. Má buồn buồn chẳng nói gì.
Nhiều lần như vậy, tôi lựa lúc má vui hỏi chuyện: má rành chuyện chợ búa như thế sao vẫn bị lầm. Má nói má lầm sao được, nhưng mỗi lần đi chợ gặp những người nghèo khổ, người già lưng còng chân yếu mà còn phải đi bán từng bó rau, mớ cá vụn là má lại động lòng. Má nghĩ, so với cảnh nhà mình đầm ấm, hạnh phúc, cầm lòng không được, má thường mua giúp những người ấy. Gặp hồi cũng trúng đồ tươi ngon, nhưng cũng có lúc mua phải đồ ươn, héo. Má biết, nhưng má vẫn mua để người bán có thể vui sướng cầm được những đồng bạc ít ỏi ra về, đỡ phải lang thang quanh chợ mời mọc.
Khi hiểu được kiểu đi chợ "mua lầm" của má, tôi bỗng thấy như mình có lỗi, khi trong những bữa ăn đã có lúc tôi nặng nhẹ với má chuyện thức ăn không ngon. Bỗng thấy sao mình sống sòng phẳng quá, hẹp quá, so với tấm lòng nhân hậu bao dung của má.
Cổng trường đại học đã hiện ra trong tầm mắt của tôi. Nó rất thân quen với tôi suốt mười mấy năm nay, nhưng hôm nay nó lại có một cái gì thật mới mẻ. Có lẽ vì tôi không còn là thằng bé con lẽo đẽo theo ba lên lớp những khi mẹ vắng nhà, mà đã trở thành một sinh viên thực thụ. Tôi không biết mình vui hay buồn.
Ba mẹ đều là tiến sĩ hóa, nên việc đậu vào đại học đối với tôi không quá khó khăn, nhưng không vì thế mà tôi không cảm thấy vui và hãnh diện. Chỉ có điều lẽ ra ngày này tôi có cả ba và mẹ chia sẻ niềm vui cùng tôi, thì cả hai lại đưa nhau ra tòa ly dị. Tôi đã đến tuổi mười tám, vấn đề tôi sẽ theo ai không còn quan trọng nữa. Tôi chẳng theo ai, lầm lũi đi mướn nhà trọ ở một mình. Ba tôi đứng chết lặng nhìn tôi dọn đồ đi. Mẹ tôi nước mắt như mưa, không ngờ có một kết cục như thế. Ai đã trắng tay sau phiên tòa ấy ? Mẹ tôi ư ? Bà có cả một sự nghiệp đồ sộ, đồ sộ hơn cả ba tôi. Ba tôi ư ? Nay ông có cả một gia đình mới để chăm nom, có cô vợ chỉ hơn tôi năm bảy tuổi. Tôi ư ? Một thằng bé suốt tuổi thơ lúc thì xa cha, lúc thì xa mẹ, thường xuyên phải gặm bánh mì khô cứng, ăn những món ăn để hết ngày này qua ngày khác trong tủ lạnh...
Sau buổi lễ khai giảng, tôi đi vào thư viện. Tất cả sinh viên mới chưa ai biết chỗ này trừ tôi, vì tôi đã từng thường xuyên ngồi đây chờ ba lên lớp giảng bài. Cô Liên thủ thư vồn vã chạy ra đón.
- Ôi, tân sinh viên đây mà. Mới nhập trường mà đã tìm đến thư viện rồi, coi bộ sau này sẽ thành tiến sĩ như ba như mẹ đây.
- Con vào thăm cô, không phải vào đọc sách. Con không thích làm tiến sĩ đâu - Tôi định nói không thích làm tiến sĩ như ba như mẹ, lại thôi. Tôi ngồi xuống bàn. Tất cả thứ gì cũng quen thuộc, kể cả không khí im phăng phắc nghe được cả tiếng ruồi bay qua, cả cái cảm giác như nhập thiền của các anh chị sinh viên đang say sưa nghiên cứu. Ôi, sao mà thân thuộc quá, chỉ có cái thằng tôi là không còn là mình nữa. Tôi, thằng bé con suốt tuổi thơ bị bỏ rơi, và hôm nay đã trở thành một đứa con thực sự bị bỏ rơi !
Ngày hôm sau tôi lên lớp. Người dạy đầu tiên là một cô giáo trẻ măng mới ra trường chỉ vài ba năm. Đó là Tôn Quyên, người vợ sau của ba tôi, người mà tôi thường gọi là chị, người mà có một thời gian tôi yêu mến hết mình, khi ba tôi hướng dẫn cho chị làm luận văn, khi chị thường lui tới nhà tôi nấu giùm một bữa cơm, chỉ dạy tôi một bài toán, ủi giùm tôi những bộ đồ đi học những khi tôi quá lười. Hồi ấy mẹ đang ở nước ngoài. Chị đã từng là cô tiên trong mắt tôi, một cô Tấm hiền hậu hay giúp đỡ người, cho đến một ngày tôi biết được mối quan hệ của ba và chị, cho đến một ngày ba phải chọn lựa chị hay tôi và mẹ. Ba không thể chọn lựa. Ba không thể bỏ hai mẹ con tôi, bỏ đi một thời vàng son của một mối tình đẹp như mơ, nhưng ba cũng không thể bỏ chị với một đời con gái dở dang, vụng dại... Mẹ trở về nước, nhìn chị với nỗi đau cộng lại của hai cuộc đời, của mẹ và của chị. Mẹ đã quyết định giùm ba. Mẹ mất cả gia đình, mất ba, và mất cả tôi.
Ánh mắt chị dừng lại ở chỗ tôi ngồi. Mắt tôi vẫn nhìn chị không nao núng. Mẹå dạy tôi phải tôn trọng ba và chị, phải gọi chị là dì. Nhưng từ lúc ba mẹ chia tay đến giờ, tôi chưa hề nói chuyện với chị một lời, kể cả tiếng gọi chị thân thương trìu mến thuở nào. Kể cả ba và mẹ, tôi cũng chỉ trả lơìi khi cần thiết. Tôi đã không theo ai trong hai người, với quyết tâm tự lập không cần đến họ. Tôi đi dạy thêm, đi giao báo, cố gắng thu hẹp mọi nhu cầu của mình. Tôi biết mẹ vẫn nhét tiền qua khe cửa phòng tôi. Nhưng mẹ quên mất một điều, tôi là con của mẹ, thừa hưởng ý chí và nghị lực của mẹ. Những đồng tiền của mẹ cho tôi có mang lại hạnh phúc cho tôi không ?
Khi tan học, chị Tôn Quyên đón tôi ở cửa ra vào. Chị rụt rè:
- Chị có thể gặp em một lát không ?
Tôi lẳng lặng theo chị, không nói một lời. Chị dẫn tôi vào căng-tin, gọi cho tôi ly cà phê sữa.
- Không, tôi uống cà phê đen.
Chị không nói gì. Có lẽ chị biết, tôi không còn là thằng bé con lẵng nhẵng theo chị đòi uống cà phê sữa đá, hay mè nheo đòi chị dắt ra bến Bạch Đằng ăn kem. Tôi đã là một chàng trai trưởng thành vừa mất cả cha lẫn mẹ, đêm đêm ngồi quán cà phê một mình để suy ngẫm về nhân tình thế thái.
- Chị biết chị có lỗi với cô, với em, nhưng...
- Không - tôi kiên quyết ngắt lời - Chị đừng nói về chuyện ấy nữa, cũng đừng cố thuyết phục tôi về sống với mẹ hay với ba. Tôi đã từng sống thiếu một trong hai người, nên bây giờ có thiếu cả hai cũng không phải là vấn đề quan trọng lắm. Họ chỉ giả vờ đau khổ thôi, chứ không có tôi thì họ cũng không sao cả.
- Em không nên nói thế, không nên làm đau khổ mẹ mình.
- Thế còn chị, chị làm mẹ tôi đau khổ thì nên ư ?
Tôi đứng phắt dậy bỏ đi, không quan tâm đến chuyện của họ nữa. Ba con người đó, ba người tôi từng rất đỗi yêu thương, ba tấm gương trong suốt qua họ tôi đã thấy được cuộc đời, bỗng chốc vỡ tan tành. Chỉ có điều mẹ tôi, một người tôi nghĩ không bao giờ biết đau khổ, nay nỗi đau của bà làm nhói trái tim tôi, dẫu tự sâu thẳm lòng mình tôi vẫn còn buồn giận một cách mơ hồ về mẹ, như một đứa bé giận dỗi vì mẹ không yêu thương nuông chiều nó.
***
Trong tất cả những câu chuyện về người mẹ, tôi thường gặp những bà mẹ hiền lành nhân hậu, chịu đựng và hy sinh. Đó là những mẫu người mẹ trong thế hệ trước. Tôi gặp hình ảnh đó ở bà tôi. Nhẫn nại, chịu đựng, bà đã nuôi năm đứa con thành tài khi một chữ cắn đôi bà cũng không biết. Nhìn bà rồi nhìn mẹ, tôi vẫn thường tự hỏi, mẹ có thể là con của bà sao ? Bà có thể sinh ra một đứa con như mẹ sao ? Hình ảnh về người mẹ ở mẹ tôi không hề giống bà tôi, không hề giống những mẫu người mẹ tôi thường đọc trong sách vở. Mẹ có một tấm hình chân dung rất đẹp khi mẹ còn rất trẻ, mặc áo thụng, đầu đội mão trong buổi lễ tốt nghiệp ra trường. Mắt mẹ sáng và thông minh, nụ cười tươi tắn. Mẹ khác hẳn bà, khác hẳn những người mẹ âm thầm, lặng lẽ trong những trang sách.
Ba kể, mẹ học rất giỏi - cả đời mẹ chỉ biết học và nghiên cứu mà thôi. Bụng mang dạ chửa vẫn miệt mài trong phòng thí nghiệm. Sinh con chưa đầy năm đã thi đậu nghiên cứu sinh. Nhưng mẹ đã không đi học, ở nhà nuôi con đến năm tuổi, khuyến khích ba đi học trước rồi đến mẹ sau. Thế là từ đó, ba và mẹ cứ thay phiên nhau đi học, người ở lại thì vừa nuôi con, vừa nghiên cứu giảng dạy. Tuổi thơ của tôi hết khao khát gặp cha, lại khao khát chờ mẹ. Tôi từng phục bà tôi, nhưng khi bắt đầu hiểu biết, tôi lại phục mẹ tôi gấp bội. Khi tôi tròn năm, ba đã đi học nước ngoài, mỗi ngày mẹ chỉ ngủ bốn năm tiếng, phần thì giờ còn lại trong ngày mẹ hết lo cho tôi, lại soạn giáo án, lại lên lớp, lại vào phòng thí nghiệm, đêm về lại đọc sách đến khuya. Người mẹ gầy quắt vì ăn uống qua quýt, vì thức đêm. Rồi đến khi mẹ đi học thì cũng chẳng hơn gì, vì ở nước ngoài mẹ còn cực hơn gấp bội. Để rút ngắn thời gian học, mẹ phải học ngày học đêm, học gấp đôi người thường. Tôi đã từng hỏi mẹ, vì cái gì phải như thế, sao mẹ không chỉ làm một người phụ nữ bình thường, tận hưởng những niềm vui hạnh phúc của người vợ, người mẹ. Mẹ không trả lời, chỉ bảo rằng con sẽ tự tìm thấy câu trả lời ở chính con, trong tương lai sau này, khi con đủ trưởng thành để hiểu thế nào là ý nghĩa của cuộc đời.
Ý nghĩa của cuộc đời ư ? Tôi vẫn miên man nghĩ về điều đó khi nằm cô đơn trong căn phòng trọ của mình. Ý nghĩa gì khi mẹ đã mất cả một gia đình. Điều đó chẳng ai muốn xảy ra - Mẹ trả lời - Có chăng là con người vốn rất yếu đuối, có khi lại không vượt qua được những thử thách của cuộc đời.
Tôi tìm thấy mẹ trong phòng thí nghiệm hóa của trường. Mẹ đang chưng cất cái gì đó. Nhìn thấy mẹ, không hiểu sao tôi lại muốn trào nước mắt. Vì cái gì, vì ai, mà nước mắt lại rơi đây ? Mẹ tôi kéo tôi ngồi kế bên. Như niềm mơ ước tuổi thơ, tôi lại muốn mẹ ôm tôi vào lòng, nhưng tôi đã quá lớn để có thể nhận được điều đó, lại quá khô khan lạnh lùng khiến mẹ không thể đối với tôi như với một đứa bé lên năm như ngày xưa. Mẹ ngồi mãi như thế, không nói gì. Tôi biết mẹ chỉ cần thốt ra một lời là cả hai mẹ con đều khóc. Cố nén nghẹn ngào, tôi bảo:
- Con không sao đâu, mẹ đừng gửi tiền cho con nữa. Con cần thời gian để quen với cuộc sống mới. Ngày mai con vào ký túc xá ở rồi. Khi nào ra trường con sẽ tự lo cho mình được.
Tôi dúi tiền vào tay mẹ, đứng dậy bỏ đi. Tôi cảm nhận dòng nước mắt mặn chát đang chảy dài trên má tôi, và cũng cảm nhận nước mắt mẹ rơi sau lưng mình.
Về phòng nằm, hình ảnh của ba, của mẹ, của chị Tôn Quyên lại hiện ra trước mắt tôi. Ngày ra tòa, tài sản của ba và mẹ không có gì để chia, ngoài căn nhà nhỏ ba để lại cho mẹ. Hơn hai mươi năm tận tụy với khoa học, những gì ba mẹ thu được không gì ngoài kiến thức và thật lạ kỳ, họ lại rất mãn nguyện với điều đó. Chỉ có chuyện gia đình tan vỡ là ngoài dự kiến. Tôi cho rằng đó là cái giá phải trả của mẹ. Mẹ đã chọn sự nghiệp, thì phải hy sinh gia đình. Mẹ lại không cho là như vậy. Mẹ bảo rằng, người ta có thể dung hòa được mọi thứ, nếu con người biết sống bằng tình yêu và sự cảm thông. Tôi hỏi ba. Ba nói đó là mẹ nói về ba. Hai cha con ngồi bên bờ sông Sài Gòn. Lâu lắm rồi tôi mới được ra đây. Khi còn bé, những đêm nhớ mẹ tôi cứ gào khóc, ba phải chở tôi trên chiếc xe đạp cọc cạch của mình đi khắp Sài Gòn. Ba chỉ cho tôi những ngôi sao lấp lánh trên bầu trời, bảo đó là ánh mắt của mẹ đang nhìn tôi. Mẹ đang ở rất xa, nhưng lúc nào mẹ cũng đang ở bên tôi. Tôi lớn lên bằng những hoài vọng về một tương lai có cả cha lẫn mẹ. Mẹ đi, rồi mẹ về. Lúc mẹ ở nhà, thì mẹ cũng tất bật như con thoi với những nghiên cứu, những báo cáo khoa học, những bài giảng. Tôi là đứa con duy nhất của mẹ, một người mẹ tài năng của một thế hệ mới đầy những phụ nữ tài năng, nên tôi cũng phải biết hy sinh. Thế nhưng tôi cũng như ba, có lúc chạnh lòng, vì phải chia sẻ quá nhiều cho thiên hạ người mẹ yêu quý của tôi. Khi hai cha con ngồi bên bờ sông Sài Gòn, nhìn những ngôi sao lấp lánh, bỏ qua mọi buồn phiền của phiên tòa định mệnh, hai cha con lại thấy gần nhau hơn.
Ba tôi đột nhiên trở nên yếu đuối hẳn, như đang cần ở tôi niềm an ủi cảm thông. Ông tâm sự:
- Con đã lớn khôn rồi, nhưng chắc con cũng chưa đủ kinh nghiệm để hiểu được những éo le của cuộc đời. Con chỉ có thể hiểu được nỗi vắng mẹ như thế nào. Tâm trạng ba cũng như con vậy. Chỉ có điều ba không phải là đứa trẻ như con, có thể xoa dịu lòng bằng vài viên kẹo, bằng một ly kem. Khi ba cưới mẹ con, ba rất tự hào về mẹ. Tài năng, sắc đẹp và sự thông minh của mẹ làm cho ba rất hãnh diện. Cả ba cả mẹ đều phấn đấu cho sự nghiệp nghiên cứu khoa học của mình. Ba đã tạo điều kiện tốt nhất cho mẹ phát huy hết mọi năng lực, sẵn sàng chịu cảnh gà trống nuôi con cho mẹ yên tâm học tập. Nhưng con người ta cũng có lúc yếu lòng, cũng có lúc thèm một bàn tay chăm sóc, một buổi họp mặt gia đình vui vẻ, một sự thương yêu chiều chuộng.
- Sao ba không nói với mẹ.
- Mẹ cũng biết. Nhưng mẹ sẽ chọn lựa sao đây ? Mẹ không thể từ bỏ sự nghiệp, làm mai một chính bản thân mình vì sự ích kỷ của riêng ba. Xét cho cùng, khi mẹ ở nhà, như con đã thấy, mẹ dành thời gian cho riêng mẹ rất ít. Tất cả cho công việc, rồi cho cha con mình, nhiều khi từ trường về nhà rất xa mẹ cũng đạp xe về để nấu cho ba một tô canh chua ba ưa thích. Tiếc rằng, thời gian mẹ ở nhà quá ít. Cha con mình như những người đói khát quá lâu ngày, mỗi lần chỉ được cho ăn một chút nên cảm giác thiếu thốn thèm thuồng càng tăng lên.
- Vì vậy mà ba đến với chị Tôn Quyên ?
- Đó là sai lầm của ba đối với cả hai người, mẹ và chị ấy. Ba là người từng trải, hiểu biết, lẽ ra không nên để cho chị ấy đến chăm sóc cho cha con mình. Hai cha con đã vượt qua được những đoạn đường chông gai nhất, chỉ vì một phút yếu lòng của ba mà đến nông nỗi này.
Ba úp mặt vào tay. Tôi biết tin ai ? Mẹ cũng bảo đây là lỗi của mẹ, chị Tôn Quyên cũng bảo là lỗi của chị ấy. Nhưng không ai dám quyết định một điều gì, chỉ trừ mẹ. Mẹ quyết định một cuộc ly hôn, vì mẹ không có tình yêu, hay vì mẹ có quá nhiều tình yêu với ba, với chị Tôn Quyên, một cô học trò xuất sắc nhất của ba và mẹ ? Hay vì mẹ muốn chuộc lại những sai lầm của mình với ba, muốn ba có một cuộc sống tốt đẹp hơn, toại nguyện hơn?
Nhưng ba có một cuộc sống tốt đẹp hơn không, khi hằâng ngày ba vẫn ăn cơm hộp, khi ba và chị Tôn Quyên cũng chỉ gặp nhau vài giờ trong ngày, chỉ trừ khi đi ngủ; khi vào niên học sau chị Tôn Quyên lại phải đi học ở nước ngoài ?
***
Nỗi khắc khoải nhớ mong lại đưa chân tôi về tìm mẹ. Tôi bước chân vào nhà, lòng quặn lên những cảm giác bồi hồi khó tả. Kia là gian bếp nhỏ, cả nhà quây quần cùng nấu ăn. Những bữa cơm đầm ấm đó rất hiếm hoi, nhưng nó cũng đủ sức xua đi băng giá của những tháng ngày xa cách. Xét cho cùng, vì công việc của mỗi người, vì cơn lốc thời đại cuốn phăng người ta theo sự tiến bộ của nó mà người ta có ít thời gian để dành cho gia đình, nhưng những thứ đó cũng không ngăn chúng tôi có những tiếng cười hạnh phúc khi bên nhau. Mẹ tôi là một nhà khoa học có tiếng, ra đường ai cũng nể trọng, nhưng khi về nhà, bà cũng dịu dàng đằm thắm như ngoại tôi ngày xưa. Những món ăn mẹ nấu không ngon lắm, nhưng cha con tôi đã tận hưởng chúng một cách thú vị như nuốt vào lòng tình thương của mẹ. Phòng khách vẫn đầy những sách. Bao nhiêu tiền có được mẹ đều mua sách. Sức đọc của mẹ thật là kinh khủng. Sức làm việc của mẹ thật cũng chẳng ai qua được. Tất cả đều do lòng đam mê của mẹ. Lẽ nào mẹ phải trả giá cho sự đam mê của mình, cũng là nỗi đam mê chân chính của biết bao người ?
Hai mẹ con ăn cơm với nhau, một bữa ăn không có ba. Tôi đã trải qua nhiều bữa ăn như thế này, khi thì vắng mẹ, khi thì vắng ba, nhưng cảm giác hôm nay rất khác. Vĩnh viễn không bao giờ tôi được ngồi ăn cùng ba mẹ với niềm sở hữu thiêng liêng đây là ba của con, đây là mẹ của con, chúng mình là của nhau. Mắt mẹ cũng rưng rưng. Miếng cơm đắng nghét. Tôi bảo mẹ:
- Mẹ có muốn xem tranh con vẽ về mẹ không ?
- Con vẽ ư ?
- Mẹ không tin con vẽ được sao ?
- Sao lại không tin. Con người có thể làm mọi thứ mình muốn, trừ hạnh phúc.
- Mẹ đừng nhắc đến hai từ ấy nữa - Tôi khó chịu - Con không muốn nhắc đến những chuyện đã qua, con không muốn nghe lời xưng tội của ai nữa. Con người có thể đạt được mọi thứ, cũng có thể có được cái này thì phải mất cái kia, có thể không được gì cả, như một trò may rủi. Con xem tấm hình mẹ chụp khi còn trẻ rất nhiều lần, cảm thấy nó như là một biểu tượng của sự thành đạt. Nhưng mặt sau của tấm chân dung đó là gì, là những tháng ngày vất vả của mẹ, sự hy sinh của ba, và có lẽ cũng có cả của con. Nụ cười của mẹ có được là nước mắt chảy vào tim, là...
- Thôi, con đừng nói nữa.
Mẹ bật khóc. Mẹ khóc cho nỗi niềm riêng của mẹ, cho những đau khổ riêng tư, nhưng tôi biết, ngày mai mẹ vẫn lên giảng đường với dáng vẻ ung dung, truyền hết mọi kiến thức khoa học lẫn niềm nhiệt huyết cho thế hệ sau, vẫn miệt mài bên những thí nghiệm mà quên hết mình đã mất mát những gì - tuổi trẻ, gia đình, con cái.
Tôi đưa cho mẹ tấm chân dung tôi nguệch ngoạc vẽ. Gương mặt mẹ tôi bê nguyên si từ tấm hình sang, nhưng già đi rất nhiều. Mẹ đang bồng một đứa bé là tôi, tay kia cầm ống nghiệm, mắt đang dò trên sách tìm công thức. Chân dung của mẹ tôi ấy, là chân dung của cả một thế hệ phụ nữ sau khi được giải phóng để phát triển tài năng của mình. Có bao nhiêu nụ cười, bao nhiêu dòng nước mắt sau tấm chân dung ấy. Hôm rồi, khi thực tập tại phòng thí nghiệm, nhìn thấy chị Tôn Quyên đang cầm ống nghiệm làm phản ứng, tôi chợt liên tưởng đến mẹ, nên mới có ý tưởng vẽ tấm chân dung ấy. Vài ba năm nữa khi chị sinh em bé, thì có khác gì đâu. Chị là quá khứ của mẹ tôi. Mẹ tôi là tương lai của chị. Không biết hai mươi năm sau ba có còn đủ thời gian để cám cảnh cho mình.
Chân trời khoa học đang mở ra trước mắt tôi. Chân trời tình yêu cũng sẽ mở ra trước mắt tôi. Tôi sẽ yêu ai đây ? Chắc hẳn cũng là một cô gái tân thời, tài năng như mẹ, như chị Tôn Quyên. Và tôi phải sống như thế nào hay lại phải loay hoay lựa chọn rồi lựa chọn...
Con thường bảo "Con yêu ba hơn mẹ”. Không biết mẹ có bao giờ buồn? Con không hợp với mẹ. Hai mẹ con cứ gần một chặp là cãi nhau. Mẹ bảo con đầu tóc để nhìn ghê quá. Mẹ chẳng thích con mặc cái váy đó chút nào rồi mẹ nhăn mặt nhìn con với cái nhìn khiến cho con cảm thấy chẳng còn chút hứng thú gì với cái váy đó nữa. Mẹ bảo "my có trèo xuống hay không con quỷ. Thế nào mày cũng té cho mà xem. Và thế là con té từ trên cây mận xuống cái ọach. Đau điếng, trầy xước cả người. Mẹ tức, rượt con chạy vòng quanh sân. Con vừa chạy nước mắt vòng quanh thấy sao mà căm ghét mẹ thế. Con cãi lại mẹ...
Mẹ nói trước sau gì mẹ chồng mày cũng hành hạ mày mà thôi, đứa con chỉ biết làm cho mẹ đau khổ. Con lại cảm thấy tưng tức trong người. Chả có mẹ nào lại mong con gái gặp mẹ chồng ác nghiệt. Hay mẹ không thương con. Chắc là vậy. Vì con hay đau yếu. Con luôn làm mẹ phải lo lắng cho con? Con hay nằm bệnh viện. Bạn bè mẹ bảo con bé sao mà kém may mắn thế. Tội nghiệp cho mẹ nó. Lớp chín con bị đau nặng phải mổ. Bác sĩ nói không thể chuyển đi Sài Gòn vì con có thể sẽ chết giữa đường. Các cô y tá thay cho con bộ đồ màu trắng để vào phòng mổ. Ba thì đi công tác xa mà mẹ chẳng thấy đâu. Con sợ quá chạy đi tìm mẹ. Từ xa thấy mẹ đang ngồi trên ghế đá trước khoa ngoại khóc mãi không ngưng. Sao mẹ không ở bên con lúc này? Sao mẹ lại để con đi vào phòng mổ một mình? Sao mẹ chỉ biết khóc? Con giận mẹ.
Con đậu ba trường đại học. Mẹ nói với bạn nó mà giỏi gì đâu. Con đi học xa mẹ chẳng như mẹ của Nhi của Nguyệt gọi điện thoại cho chúng mỗi tuần. Mẹ lâu lâu mới gọi vì những lý do vớ vẩn. Có hôm mẹ gọi nói hôm qua nằm mơ xấu lắm bảo con phải cẩn thận xe cộ. Có hôm bảo đi xem bói tháng này không được đi chơi xa và không được xuống nước. Con có người yêu đầu tiên mẹ không vừa ý. Mẹ chẳng nói chẳng rằng. Chỉ buồn. Lúc sau con biết mẹ bỏ ăn đã nhiều ngày. Con khóc. Thương mẹ nhưng giận mẹ. Con chia tay mối tình đầu. Mối tình thứ hai con yêu như điên dại. Mẹ nói con chẳng chịu nghe. Mẹ anh ấy không thích con, gọi tới mẹ nói chuyện, lời lẽ rất khó nghe. Mẹ khóc nhưng không nói con tiếng nào. Đám cưới con, tình cờ con nghe mẹ nói với em dặn nó sau này có đám cưới nhớ chọn người nào được một chút cho ba mẹ vui. Con khóc chạy vào phòng đóng cửa. Ba năn nỉ mãi con mới ra. Hôm đưa dâu mẹ không đưa con đi. Con tủi thân. Lại giận mẹ.
Con có thai, mẹ mừng lắm. Con bị thai hành đến khổ sở mới bắt đầu cảm thấy thương mẹ. Mẹ hay xuống chăm sóc cho con. Được bảy tháng thai chuyển biến không tốt. Mẹ bỏ hết việc chăm sóc cho con. Làm đủ thứ cho con bồi bổ. Ngày con nói với mẹ em bé con không thể ra đời. Mẹ nằm lăn ra đất khóc ròng. Rồi lại vào bệnh viên nuôi con. Chôn cất đứa cháu xấu số. Mẹ tiều tụy đi hẳn, vẫn cố gắng ở bên con. Khóc vì con căng sữa đau nhức mà không có con cho bú. Ngày con bảo con về ở luôn với mẹ nhé. Mẹ chỉ im lặng ôm con. Mẹ không khóc nữa. Mẹ cũng chẳng la rầy như ngày xưa. Mẹ biết con đã khôn lớn. Ngày xưa mẹ cứ dõi theo con sợ con vấp ngã và biết rằng con sẽ vấp ngã với cái tính khí ương bướng của mình. Nhưng mẹ luôn ở bên cạnh con ngay khi con làm mẹ rất đau lòng. Đi hết cả nửa cuộc đời con mới hiểu mẹ là người hiểu con nhất và vì vậy đau khổ vì con nhiều nhất. Bây giờ con đã trưởng thành nhiều và mẹ cũng đã già đi nhiều. Hôm nọ về nhà mẹ bảo con ở nhà nấu ăn cho ba để mẹ đi chùa. Mãi tối vẩn không thấy mẹ về. Con với ba ngồi uống trà nghe tiếng chìa khóa. Con kêu lên “mẹ về”. Nhưng đó không phải là mẹ. Con chợt hoảng hốt lắm. Nếu lúc nào đó mẹ không thể về nữa thì con sẽ làm sao? Ôi con thương mẹ nhiều hơn con có thể tưởng tượng được. Mẹ hãy sống lâu với con nhé mẹ. Sống lâu để nhìn thấy con làm lại cuộc đời can đảm và vui vẻ như mẹ thường mong mỏi. Sống lâu để con có thể kêu hai tiếng “mẹ ơi”. Sống lâu để con gái mẹ không cảm thấy mình mồ côi giữa cuộc đời này.
“Mẹ già như chuối chín cây Gió lay mẹ rụng con thành mồ côi…”
Căn nhà nhỏ của tôi mang đầy đủ ý nghĩa của từ nhỏ. Căn nhà gỗ đơn sơ và chỉ có hai người: tôi và mẹ! Đã gần 20 năm qua nó vẫn nhỏ, vẫn đơn sơ như vậy.
Kể từ ngày tôi xa mẹ đi học đến nay, căn nhà nhỏ ấy lại càng đơn sơ hơn. Chiếc bóng đơn côi của mẹ chỉ một mình ra vào vẫn được tôi tưởng tượng hàng ngày với nỗi nhớ mẹ đến bâng khuâng. Tôi lo những lúc trái gió trở trời chẳng may mẹ bệnh ai sẽ ở bên mẹ. Tôi còn nhớ ngày tôi mang gói vào Sài Gòn, mẹ cứ dặn đi dặn lại mỗi câu nói “Ráng giữ gìn sức khỏe nghe con. Con người quí nhất là sức khỏe”. Có những hôm đau vùi tôi lại nhớ đến mẹ, nhớ bàn tay chăm sóc và những đêm mẹ thức trắng vì tôi.
Mẹ tôi năm nay mới hơn 40 tuổi nhưng trông mẹ già hơn đến 10 tuổi. Ai cũng bảo mẹ đã khổ vì tôi nhiều vì ba tôi mất sớm. Mẹ đã đánh đổi tuổi xuân chỉ vì tôi, vì muốn tôi ăn học thành tài. Mẹ bảo đó là hạnh phúc của mẹ - hạnh phúc thật giản đơn mà mẹ mong từng ngày. Mỗi lần tôi được điểm 10 mẹ mừng ra mặt với những lời động viên hãy cố hơn lên.
Ngày tôi đậu đại học, mẹ ngồi trước bàn thờ ông bà như nói với tổ tiên về sự thành công của tôi.
Mùa này miền Trung quê tôi nắng và gió Lào rát bỏng da nhưng tôi biết mẹ vẫn lội trên những sườn đồi để cắt cỏ và quần quật với những công việc ở quê. Mấy hôm trước nhận được thư mẹ gửi mẹ bảo “mẹ vẫn khỏe” - lần nào cũng vậy, có bao giờ mẹ ốm trước mặt con đâu. Nhưng con biết rằng mẹ có lắm căn bệnh kinh niên, nào là đau lưng, đau dạ dày và cả yếu tim… Những lúc con còn ở nhà cứ mỗi lần đau con bảo mua thuốc mẹ lại nói “bệnh xoàng, nghỉ vài bữa là hết”. Thế rồi mẹ lại gượng dậy để đi làm. Mẹ sợ uống thuốc tốn tiền vì nhà mình nghèo. Mẹ vẫn luôn nhắc con điều đó để con biết từ cái nghèo vươn lên. Con hiểu những mong ước của mẹ!
Không còn bao lâu nữa sẽ đến Ngày của mẹ, tôi thì xa mẹ quá nhưng đối với tôi ngày nào cũng là ngày của mẹ. Mỗi ngày đều đáng để tôi nhớ, kính yêu và nghĩ đến mẹ. Bởi mẹ mãi là động lực, là sức mạnh để tôi vượt qua những nỗi đau, mất mát và vươn lên thực hiện ước mơ của mình.
Thời bao cấp, nhà tôi còn khó khăn lắm. Ba tôi thường xuyên đi công tác xa, mọi chuyện trong nhà từ lớn đến bé đều do một tay má tôi lo toan.
Hai chị lớn đã đi học đại học. Thời đó đều có học bổng và chế độ, nên má cũng đỡ lo. Lâu lâu để dành tem phiếu, má mua một ít cá hay mực gì đó làm chả và gửi vào bồi dưỡng thêm cho mấy chị. Những ngày đó, tôi phải dậy từ 3 giờ sáng, đi xếp hàng để “xí chỗ”. Đôi lúc má hay nói: Bây giờ vậy cũng đã là sướng, thời chiến tranh còn khổ nhiều nữa, nhà mình có năm Tết đến mà chỉ còn cá khô để ăn, củi chụm cũng không có, phải đi nhổ gốc rạ khô về mà nấu… Con phải ráng học nha, để có cái nghề mà sống sau này.
Rồi tới tôi chuẩn bị ôn thi đại học, chị Hai đã đi làm, nhưng giáo viên cũng khó khăn lắm, lâu lâu má vẫn phải gửi cá kho tiếp tế. Ngày đi học, rảnh về nhà tôi phụ má nuôi heo trong cái buồng tắm của nhà mình, tối lại học ôn thi tới khuya, người cứ quắt lại, lớn không nổi.
Còn vài ngày nữa là phải đi thi rồi, má tôi lo lắm, mà tôi cũng mệt lắm, cứ thèm có một cái gì đó để ăn lúc tối lại, nhưng đâu có gì. Thỉnh thoảng má có làm khoai lang khô ngào đường (khoai lang bán độn theo tiêu chuẩn), nhưng cũng hết lâu rồi vì đường đâu có đủ ăn!
Cho tới bữa nọ, tôi đi học về thì thấy có cái gì thơm lắm, như mùi ghẹ luộc vậy. Nhưng không dám hỏi má vì nghĩ chắc má làm để gửi cho mấy chị! Má thì có vẻ vui lắm, nói: "Tối nay có đồ bồi dưỡng cho con ôn thi rồi. Má đi xuống công ty xuất khẩu, nói mãi người ta mới bán cho đó. Người ta xuất khẩu thân con tôm hùm, còn cái đầu thì bán rẻ lắm! Má mua về cho con ăn có sức để học thi".
Vậy là từ đó độ khoảng trong một tuần cho tới lúc đi thi, tối nào tôi cũng có vài cái đầu tôm bự để gặm nhấm. Thịt thì chẳng còn bao nhiêu, nhưng cái thú gỡ từng chút thịt trong từng cái râu, cái càng... sao mà nó đã lắm! Không biết sao, những ngày đó tôi học thấy khỏe và sáng ra nhiều lắm.
Năm đó tôi một mình đi thi ở Nha Trang, đây cũng là lần đầu tôi đi xa một mình. Rồi kỳ đó tôi cũng thi đậu vào đại học Thủy sản. Suốt 5 năm học tôi tự tìm việc làm thêm để không phải xin tiền nhà. Lâu lâu ba đi công tác ra, ghé thăm tôi cho quà là một bao khoai lang tươi!!
Giờ tôi đã đi làm. Ba má tôi cũng đã già và khỏe hơn xưa rất nhiều khi đất nước đã đổi mới, con cái đều đã thành đạt. Tôi cũng được đi đây đi đó, ăn đủ món ngon, nhưng có lẽ không món nào tôi thấy ngon bằng những cái đầu tôm mà má đã làm cho tôi ngày đó.
Mẹ chồng từ xa vào thăm, chị làm một nồi canh chua và cá kho thật bắt mắt để đãi mẹ.
Vốn là người thích nấu ăn, chị nghĩ mẹ sẽ thích khi nghe hương vị của nó. Thoáng nhăn mặt kín đáo của mẹ không thoát ánh mắt theo dõi của chị khi mẹ nếm thử món cá kho. Cảm giác buồn thoáng qua thật nhanh trong đầu.
Tối, chị kể cho anh nghe. Anh nói: “Em nấu theo kiểu thành thị lắm bột ngọt, thêm vài gia vị “ảo” nên mẹ cảm thấy không hay chứ gì!?”.
Ngày trước, gạo chưa trắng, nước không trong như bây giờ nhưng bữa cơm mẹ lắm vị thương con gửi cả vào đó. Vắng bố, con được săn sóc càng kỹ hơn, nồi canh chua nấu toàn lá me thêm vài con cá lặn hụp công mẹ nom bắt dưới mé sông làm cho bát cơm đơm hoài không ngớt. Bầy con vui sướng, cười nói hả hê. Mẹ chỉ biết nhìn con cười trong hạnh phúc ấm áp.
Thương mẹ một mình ở vậy nuôi con từ ngày bố thêm vợ khác. Nhìn mẹ nay đã đầu bạc, lưng khòm - minh chứng vất vả của những ngày tháng nuôi con ăn học nên người, rồi đến yên bề gia thất.
Sáng, chị lại mách mẹ dạy chị nấu những món ngon đạm bạc ngày xưa khi anh còn bé. Anh thường kể lại chuyện xưa cho con nghe, những món ngon miền dân dã thắm đượm tình yêu thương gửi cả vào đó của mẹ. Mẹ cười, nụ cười hiền hòa. Thế là mẹ kể về các con, đứa này ra sao, còn đứa kia thế nào. Mẹ nhớ như in như mới ngày qua.
Chiều, bên mâm mơm có mẹ, anh hồ hởi ăn một cách ngon lành. Nụ cười hiền hòa của mẹ lại âu yếm khi thấy con ăn say sưa. Chị cũng vậy, cái vô tâm của chị đã bắt đúng nhịp suy nghĩ của anh. Cuộc sống bon chen thành thị, vội vã nên cái gì cũng lắm qua quýt cho qua bữa, đoạn ngày tháng. Hôm nay, chị mới biết từ thăm thẳm trái tim anh, suy nghĩ của anh về thời sống với mẹ vẫn như in. Cái cảm giác đó, lần nữa lại xuất hiện bên mâm cơm này mà từ lâu rồi nay chị mới bắt gặp nếu không có mẹ vào chơi.
Những bữa mẹ ở chơi, chị học được rất nhiều món mẹ dạy. Anh cũng vậy, sau những buổi làm mệt nhọc, những món ngày xưa mẹ nấu đã làm gia đình rộn vang tiếng cười. Cám ơn Mẹ đã dạy con, để bữa cơm hạnh phúc gia đình thêm ấm áp. Lê Thị Kim Nhung
Những trưa tháng Sáu Nước như ai nấu Chết cả cá cờ Cua ngoi lên bờ Mẹ em xuống cấy"
Má ơi! Ước gì con trở thành họa sĩ để vẽ một bức tranh thật đẹp dựa trên nền bài thơ này. Bức tranh mô tả đồng lúa quê mình xanh rì, bát ngát, bên này là dãy núi Huỳnh Sơn hùng vĩ còn bên kia là một nhánh sông Côn hiền hoà, uốn lượn.
Trên đồng lúa bao la ấy, giữa trưa hè nắng chói chang, một mình má của con với dáng người nhỏ bé, khoác chiếc áo nâu bạc màu, đội chiếc nón lá cũ kỹ, lom khom cặm cụi dặm từng cây lúa, nhổ từng cây cỏ. Con ao ước bức tranh sẽ thật đẹp. Con sẽ mang bức tranh đi khắp nơi để giới thiệu với tất cả mọi người rằng: “Đây là má tôi, người đã suốt đời lam lũ một nắng hai sương, bán mặt cho đất bán lưng cho trời chỉ với một mong ước bình dị nhất: mong cho con được học hành nên người”. Ôi! Có mong ước nào bình dị hơn thế! Có sự hi sinh nào thiêng liêng hơn thế!
Nhưng má ơi! Dù cho con đã không thể trở thành họa sĩ, dù cho tới giờ con vẫn chưa thể vẽ được một bức tranh đẹp như con tưởng tượng thì trong tim con lúc nào cũng đã có hình ảnh về bức tranh này. Hình ảnh đã đồng hành cùng con vào giảng đường đại học, động viên và nhắc nhở con vượt qua các kỳ thi, vượt qua tất cả những khó khăn gian khổ trên mỗi bước đường con đi qua. Và hôm nay, dù phải đang sống và học tập ở một nơi rất xa gia đình nhưng hình ảnh ấy vẫn luôn ở bên con. Từng ngày, từng giờ, cả trong những giấc mơ chập chờn của con hình ảnh ấy cũng hiện về che chở, nâng niu, động viên và nhắc nhở con rằng: hãy cố gắng nhiều hơn nữa, học tập làm việc nhiều hơn nữa để xứng đáng với sự hi sinh to lớn và tình yêu thương bao la má đã dành cho con.
Cảm ơn nhà thơ Trần Đăng Khoa đã giúp con ghi lại khoảnh khắc đáng nhớ nhất về má. Từ lúc còn học cấp I, mỗi lần đi học về buổi trưa là con lại chạy ra sau vườn nhìn lên đám ruộng nhà mình để được nhìn thấy dáng người lom khom, chiếc áo nâu bạc màu, chiếc nón lá cũ kỹ. Lúc đó cảm giác êm đềm, bình yên lại dâng trào và lan tỏa trong người con. Vì vậy, hình ảnh đó đã in sâu vào lòng con từ thời thơ ấu. Nên khi lần đầu tiên được đọc bài thơ này, hình ảnh đó lại được cộng hưởng và khắc sâu hơn trong tim con. Và con hiểu rằng, nó sẽ là động lực để con phấn đấu, là hành trang để con vững bước vào đời.
Hãy tin tưởng ở nơi con nghe má. Dù không được có má ở bên cạnh để dạy dỗ, chỉ bảo như thời còn bé thì hình ảnh về má thiêng liêng, vĩ đại vẫn luôn đồng hành bên con trên mỗi bước con đi. Hãy yên tâm rằng con của má sẽ học hành đến nơi đến chốn, sẽ thành người tốt, có ích cho xã hội và được mọi người yêu thương như mong ước bình dị của má.
Đừng buồn vì con không ở gần bên má. Hãy nghĩ rằng lúc nào con cũng ở bên cạnh má giống như bên cạnh con lúc nào cũng có hình ảnh của má kính yêu. Con kính chúc má luôn mạnh khỏe và có một Ngày của Mẹ 14/5 thật hạnh phúc bên cạnh ba, các em và cháu Tí.
Mẹ ơi, đã hơn 10 năm rồi, đúng hơn là 12 năm con xa gia đình, xa mẹ. Nhiều lúc gặp mẹ con muốn nói nhiều, nhiều lắm nhưng rồi bản tính một thằng con trai trỗi dậy, con đã im lặng và chỉ dám lén nhìn mẹ.
Từ ngày con xa nhà đi học, con biết gia đình càng khó khăn hơn và mẹ thì buồn nhiều. Thế nên con đã học cách chấp nhận cuộc sống dù có thế nào đi nữa cũng không để mẹ biết. Con không muốn mẹ lo buồn thêm nữa.
Nhớ ngày đó con về thăm nhà, mẹ hỏi con: “Con đã bỏ học phải không?”, nhìn ánh mắt mẹ là con đã hiểu. Con biết bao nhiêu người họ cố tình làm khổ mẹ, nhưng khi đó con chỉ có thể nói với mẹ là: “Mẹ tin con hay tin người ta”. Mẹ đã cười nhưng ánh mắt vẵn thấm đượm nét âu lo. Thời gian trôi qua, thấm thoát mà đã 10 năm rồi phải không mẹ. Giờ đây con đã nên người, đã thành nhân, đã có được thành công nhất định nào đó. Nhưng con biết rằng nơi quê nhà, nơi một con tim đang gặp ốm đau bệnh hoạn vẫn đau đáu về phía chúng con, vẫn lo lắng cho con, một đứa con yếu đuối bện hoạn ngày nào. Chúng con đã làm gì được cho mẹ hả mẹ ơi? Chưa gì cả và vẫn còn đó những âu lo đè nặng lên đôi vai gầy của mẹ. Nếu trong cuộc đời này, trong mỗi bước chân của chúng con không có tình thương yêu của mẹ, không có sự động viên an ủi của mẹ tụi con sẽ ra sao? Mẹ ơi hãy cho con được nói với mẹ: “Chúng con yêu mẹ lắm, mẹ là tất cả những gì quý báu nhất trong cuộc đời con”. Con có thể mất tất cả nhưng chỉ có mẹ, mẹ là điều duy nhất mà chúng con không thể mất. Tình yêu của mẹ là niềm tin, là sức mạnh cho chúng con vững bước trong cuộc sống này. Xin mẹ hãy an tâm về chúng con".
Tất cả những ai một lần làm cho cha mẹ đau lòng, hãy xin tha thứ, hãy can đảm nói lên lòng mình đừng để khi các bạn muốn nói mà không bao giờ nói được nữa. Mẹ, người đã mang nặng đẻ đau chúng ta chính là tất cả những gì quý báu nhất trên thế gian này đấy, bạn ơi!
Ngày con chào đời, mẹ đã sững sờ và chết lặng khi nhìn đứa con mang nặng đẻ đau tay chân mềm nhũn như được nặn ra từ bột. Gạt những giọt nước mắt đau thương mẹ nói với cha: “Kìa anh xem, gương mặt con mình dễ thương làm sao!”. Giọng mẹ đầy tin yêu hơn là để tự an ủi cõi lòng, cha đã kể cho con nghe như thế.
“Còn nước còn tát”, mẹ nhủ thầm trong lòng nên không quản ngại thức giấc từ gà gáy tinh sương bươn bả gánh bún riêu rao bán khắp bến tàu xe. Tiếng rao mỏng manh, chông chênh, chao nghiêng trong màn đêm giá lạnh chỉ mong kiếm chút tiền còm cõi chạy chữa cho con. Vất vả trăm chiều nhưng rồi cũng chỉ cứu vớt được cho con cái đầu xinh tươi lành lặn và mấy ngón tay máy động ngô nghê.
Ngày con đi học xa nhà. Mẹ thầm lo trộm nhớ. Không biết thân con tật nguyền yếu đuối thế có đương nổi với những thử thách gian nan. Nỗi lo của mẹ vỡ òa theo ánh mắt vui tươi khi thấy con về thăm nhà vẫn khỏe mạnh và ra dáng chững chạc hơn. Mẹ bù đắp cho con đủ thứ, từ tô phở thơm ngát hương chanh tới việc lau lọt kĩ càng chiếc xe lăn khiến con không cầm lòng đậu phải thốt lên: “Mẹ làm vậy lần sau con không về nữa đâu”. Mẹ chỉ cười, cú nhẹ lên đầu con: “Sểnh nhà ra thất nghiệp, con ơi!”.
Nhà đông con cảnh nghèo sao thoát. Ấy vậy mà mẹ vẫn có cách nuôi nấng chín người con ăn học thành tài, người làm giám đốc, kỹ sư, người làm doanh nhân, văn sĩ… Có người nể trọng hỏi, mẹ lại chỉ cười: “Có bí kíp bí ngô gì đâu. Cứ yêu thương hết mình khắc chúng sẽ nên người tốt!” Đơn giản vậy, song cũng khó làm vậy.
Đơn giản vì mẹ không phải là người phụ nữ được học hành tới nơi tới chốn. Đọc một đoạn tin trên báo mẹ phải đánh vật với từng con chữ hằng nửa giờ. Nhưng mẹ có cách dạy anh chị em con có lòng hiếu học từ ngay những việc làm hy sinh cao cả của mẹ. Nhìn mẹ lặng thầm bươn chải nuôi con, đứa nào dám quay lưng bỏ học. Càng lớn con càng cảm thấy sống được như mẹ quả là khó khăn. Phải biết từ bỏ tất cả mọi thú vui tuổi trẻ để dốc toàn sức lực nuôi dạy con cái nên người. Hơn sáu mươi năm qua mẹ chưa hề biết đến một phút được nghỉ ngơi trong một khu du lịch thoáng đẹp, hoặc chưa một lần được tô điểm soi gương để biết mình còn đẹp hay già nua… Tuổi trẻ chúng con ngày nay bảo hy sinh như mẹ sao khó quá mẹ ơi! Giá trị của sự hy sinh là được vui ngắm những đứa con ngoan hiền bước ra dựng xây xã hội.
Giờ nhìn lại quãng đời mẹ. Trước mắt con là một bà cụ lưng còng, vú xệ và mắt kém tinh anh nhưng miệng lúc nào cũng tươi nguyên một nụ cười âu yếm. Con chợt xúc động thốt lên:
Sữa nào ngon hơn dòng sữa mẹ Ấm ngọt bờ môi con lớn khôn. Hiên ngang con sánh vai đồng loại Nặng nghĩa đời con bầu vú khô.
Ngày con chào đời, mẹ đã sững sờ và chết lặng khi nhìn đứa con mang nặng đẻ đau tay chân mềm nhũn như được nặn ra từ bột. Gạt những giọt nước mắt đau thương mẹ nói với cha: “Kìa anh xem, gương mặt con mình dễ thương làm sao!”. Giọng mẹ đầy tin yêu hơn là để tự an ủi cõi lòng, cha đã kể cho con nghe như thế.
“Còn nước còn tát”, mẹ nhủ thầm trong lòng nên không quản ngại thức giấc từ gà gáy tinh sương bươn bả gánh bún riêu rao bán khắp bến tàu xe. Tiếng rao mỏng manh, chông chênh, chao nghiêng trong màn đêm giá lạnh chỉ mong kiếm chút tiền còm cõi chạy chữa cho con. Vất vả trăm chiều nhưng rồi cũng chỉ cứu vớt được cho con cái đầu xinh tươi lành lặn và mấy ngón tay máy động ngô nghê.
Ngày con đi học xa nhà. Mẹ thầm lo trộm nhớ. Không biết thân con tật nguyền yếu đuối thế có đương nổi với những thử thách gian nan. Nỗi lo của mẹ vỡ òa theo ánh mắt vui tươi khi thấy con về thăm nhà vẫn khỏe mạnh và ra dáng chững chạc hơn. Mẹ bù đắp cho con đủ thứ, từ tô phở thơm ngát hương chanh tới việc lau lọt kĩ càng chiếc xe lăn khiến con không cầm lòng đậu phải thốt lên: “Mẹ làm vậy lần sau con không về nữa đâu”. Mẹ chỉ cười, cú nhẹ lên đầu con: “Sểnh nhà ra thất nghiệp, con ơi!”.
Nhà đông con cảnh nghèo sao thoát. Ấy vậy mà mẹ vẫn có cách nuôi nấng chín người con ăn học thành tài, người làm giám đốc, kỹ sư, người làm doanh nhân, văn sĩ… Có người nể trọng hỏi, mẹ lại chỉ cười: “Có bí kíp bí ngô gì đâu. Cứ yêu thương hết mình khắc chúng sẽ nên người tốt!” Đơn giản vậy, song cũng khó làm vậy.
Đơn giản vì mẹ không phải là người phụ nữ được học hành tới nơi tới chốn. Đọc một đoạn tin trên báo mẹ phải đánh vật với từng con chữ hằng nửa giờ. Nhưng mẹ có cách dạy anh chị em con có lòng hiếu học từ ngay những việc làm hy sinh cao cả của mẹ. Nhìn mẹ lặng thầm bươn chải nuôi con, đứa nào dám quay lưng bỏ học. Càng lớn con càng cảm thấy sống được như mẹ quả là khó khăn. Phải biết từ bỏ tất cả mọi thú vui tuổi trẻ để dốc toàn sức lực nuôi dạy con cái nên người. Hơn sáu mươi năm qua mẹ chưa hề biết đến một phút được nghỉ ngơi trong một khu du lịch thoáng đẹp, hoặc chưa một lần được tô điểm soi gương để biết mình còn đẹp hay già nua… Tuổi trẻ chúng con ngày nay bảo hy sinh như mẹ sao khó quá mẹ ơi! Giá trị của sự hy sinh là được vui ngắm những đứa con ngoan hiền bước ra dựng xây xã hội.
Giờ nhìn lại quãng đời mẹ. Trước mắt con là một bà cụ lưng còng, vú xệ và mắt kém tinh anh nhưng miệng lúc nào cũng tươi nguyên một nụ cười âu yếm. Con chợt xúc động thốt lên:
Sữa nào ngon hơn dòng sữa mẹ Ấm ngọt bờ môi con lớn khôn. Hiên ngang con sánh vai đồng loại Nặng nghĩa đời con bầu vú khô.
Hôm nay, con đã cãi mẹ. Ở cái tuổi 17 dở dở ương ương này, con muốn chứng tỏ mình sắp thành người lớn, con muốn mẹ thấy rằng con có đủ khả năng sống tự lập, không phụ thuộc vào người khác và không ỷ lại vào bố mẹ. Nhưng hình như mẹ không hiểu điều đó, dường như với mẹ con mãi mãi như một đứa trẻ mà chỉ cần rời khỏi vòng tay bố mẹ con sẽ ngã.
Mẹ lo cho con từ cách ăn mặc đến việc học hành, thậm chí cả việc mua quà sinh nhật cho bạn cũng phải báo cáo với mẹ hay chỉ cần con đi học về trễ so với mọi ngày 10 phút, thể nào mẹ cũng gọi điện đến nhà từng đứa bạn thân của con. Bọn bạn con đứa nào cũng bảo con sướng, là con một nên được bố mẹ dành hết mọi sự quan tâm. Nhưng mẹ ơi mẹ có biết con cảm thấy cuộc sống của con thật ngột ngạt, khó thở, dường như con đang sống hộ người khác. Vậy mà hàng ngày con vẫn phải đóng vai một đứa con ngoan ngoãn, răm rắp nghe lời bố mẹ dù nhiều khi con phải ép mình làm những điều con không muốn.
Ngay từ khi còn bé, con đã ước mơ, một ngày nào đó chính tay con sẽ mở ra cánh cửa du học kia. Nhưng ước mơ ấy là bí mật của riêng con, không một ai biết kể cả Thủy, đứa bạn thân nhất của con, đứa bạn mà chuyện gì con cũng tâm sự. Giờ con đã 17, đã đến lúc con thực hiện giấc mơ và hoài bão của mình, đã đến lúc con cần nghiêm túc nói chuyện với bố mẹ. Con đã biết trước để thuyết phục bố mẹ không phải dễ dàng nhưng con không ngờ mẹ phản đối kịch liệt đến thế. Ngay sau khi con nói, không chần chừ mẹ đã nói không, lạnh lùng và dứt khoát. Mẹ nói rằng con sống thế nào nếu không có bố mẹ, rằng con đâu biết tự bảo vệ mình, rằng con thấy bạn bè đi du học là đua đòi. Mẹ biết không, con đã buồn, đã giận mẹ thật sự. Con cảm thấy lòng tự trọng bị tổn thương, niềm tin của mẹ đâu đặt vào con, con đáng bị coi thường vậy sao? Con đã cãi mẹ, con cãi mẹ để bảo vệ danh dự và ước mơ của con, con đã không thể bình tĩnh được mẹ ạ. Mẹ giận dữ và đã tát con, lần đầu tiên trong đời con bị mẹ đánh. Nhưng con không đau, cơn giận dữ đã khiến con không cảm thấy một chút đau đớn. Con chạy lên phòng mình, đóng cửa lại và khóc. Con thấy hận mẹ, thấy ghét mẹ vô cùng vì mẹ không hề tôn trọng con. Con đã khóc, khóc đến nghẹn ngào, cái gì đó cứ tắc nghẹn ở cổ. Con khóc đến lả người và thiếp đi lúc nào không biết.
Con tỉnh dậy. Đã hơn một giờ sáng. Con bỗng thấy khát. Con nhẹ nhàng xuống bếp. Mẹ vẫn ngồi đấy, lặng lẽ và mẹ đang khóc. Giờ con mới nhận thấy mẹ gầy đi nhiều quá, mẹ đã già rồi. Nhìn bờ vai gầy guộc giật lên từng hồi theo tiếng nấc, con thấy nhói đau, niềm hối hận dâng trào trong lồng ngực, con đã làm mẹ buồn rồi! Con chạy ngay lại ôm chặt lấy mẹ, con sợ nếu không làm thế mẹ sẽ tan biến như làn sương mong manh. Mẹ thoáng giật mình. Mẹ nhẹ nhàng quay lại, vuốt ve đôi má con và hỏi con có đau không. Con lắc đầu, nỗi đau của con đâu đáng gì so với nỗi đau của mẹ, con đâu thèm bận tâm xem mẹ cảm thấy gì, con chỉ biết trách mẹ, biết hận mẹ mà thôi, con hư quá phải không mẹ. Ngả đầu vào lòng mẹ, con òa khóc. Mẹ vuốt nhẹ mái tóc con và dịu dàng nói:
- Mẹ xin lỗi con, chắc con đau lắm phải không? Mẹ chỉ không muốn xa con mà thôi! Mẹ đâu ngờ con gái mẹ đã lớn như vậy! Con gái mẹ đã lớn thật rồi!
Rồi mẹ mỉm cười, dù khuôn mặt mẹ vẫn đầm đìa nước mắt nhưng với con lúc ấy mẹ đẹp hơn mọi thứ trên đời và con thật hạnh phúc vì được làm con gái mẹ.
Mẹ ơi, con gái mẹ giờ đã lớn rồi, đã biết đi bằng chính đôi chân mình, biết đứng dậy khi vẫp ngã, mẹ hãy tin vào con, rồi một ngày nào đó con sẽ sải cánh bay cao nhưng mãi mãi trong tim con sẽ luôn mang theo tình yêu thương của mẹ. Mẹ hãy đứng nhìn con bay xa, hãy là sức mạnh, là niềm tin của con mẹ nhé.
Sep 12 2006, 03:46 AM
