Bản in của bài viết

Tự làm dụng cụ đo độ cao thiên thể đơn giản

25/04/2008

Dụng cụ đo độ cao của các thiên thể giúp cho các nhà thiên văn nghiên cứu bầu trời để tìm ra các qui luật chuyển động của thiên cầu và qua đó có những ứng dụng rất thực tiễn như xác định ngày giờ, tìm tọa độ địa lý…Nó được sử dụng như một công cụ không thể thiếu trong hàng hải ngày xưa. Kính lục phân(sextant) một dụng cụ để do độ cao thiên thể Độ cao của thiên thể được do bằng đơn vị góc. Hãy tưởng tượng bầu trời như một mái vòm trên đầu bạn từ chân trời trước mắt bạn là 0 độ lên đến đỉnh đầu là 90 độ và ở chân trời phía sau lưng là 180 độ.  astro.umass.edu Bạn có muốn biết chính xác một ngôi sao đang ở độ cao bao nhiêu độ hay không hãy cùng tôi đo độ cao của thiên thể bằng dụng cụ tự làm, rất thú vị. Bài viết này tôi sẽ hướng dẫn các bạn tự làm cho mình một dụng cụ như thế . Ở đây gọi là “dụng cụ” thì nghe có vẻ rắc rối nhưng thực sự nó rất đơn giản và chúng ta cũng có thể tự làm một cái cho tôi bằng những vật liệu dễ tìm . Vật liệu cần :  • 1 tấm bìa Carton cứng (hoặc miếng nhựa thì tốt). • 1 sợi dây chỉ (hoặc dây nhợ). • 1 vật nặng (có thể là viên đất sét, cây viết, cục tẩy, viên đá, …) • 2 Ống tròn nhỏ (có thể lấy ống của cây viết bi hoặc làm bằng giấy) • Băng keo hoặc keo dán . • Compa, thước kẻ, thước đo độ, viết, kéo . Cách làm : • Dùng Compa vẽ một đường tròn trên tấm Carton (Đường kính khỏang từ 15 – 30cm là vừa) , sau đó dung thước kẻ chia vòng tròn ra làm hai . Sau khi vẽ xong, dùng kéo cắt lấy nữa vòng tròn ra. • Lấy thước chia độ và viết chì để đánh dấu chia độ trên nửa vòng tròn mới cắt. Lưu ý là không phải chia từ 0 – 180 độ như thước đo độ mà điểm giữa cung tròn của nữa vòng tròn sẽ là điểm 0 độ. Và từ điểm giữa ấy, đều ra hai bên độ sẽ tăng cho đến 90 (hai đểm ở 2 mép của nữa vòng tròn) .Sau khi chia độ xong hãy vẽ những đường nối từ tâm đến những đểm đánh dấu để dễ sử dụng (Độ chia càng nhỏ thì đo càng chính xác). • Tiếp theo nối sợi dây đã chuẩn bị với vật nặng , sau đó đục một lỗ ở tâm của nữa vòng tròn. Nối đầu kia của sợi dây vào lỗ mới đục. • Cuối cùng gắn 2 ống tròn vào mép của dụng cụ bằng keo . Lưu ý là hai ống phải gắng thật thẳng hàng với nhau. Cách sử dụng: 1 . Đo độ cao Thiên thể : Xác định đối tượng quan sát (sao, trăng, hành tinh…). Đặt dụng cụ đo lên mắt và ngắm vật thể sao cho vật thể xuyên qua cả hai lỗ tròn (nghĩa là tia nhìn đến vật thể lúc đó sẽ trùng với mép của dụng cụ đo).Cố gắng giữ cho dụng cụ vuông góc với mặt đất .Lúc này xem vị trí mà sợi dây đang chỉ là mấy độ, đó chính là độ cao của thiên thể đang đo. Lưu ý là do phảI vừa ngắm vật thể vừa xem kết quả nên sẽ hơi khó, nếu có 2 người thì sẽ dễ dàng hơn. 2 . Xác định vĩ độ nơi đang ở: Ngòai công dụng để đo độ cao Thiên thể, chúng ta cũng có thể sử dụng dụng cụ này để xác định vĩ độ nơi ở của mình. Đương nhiên là dùng bản đồ thì thuận tiện nhất, nhưng nếu chúng ta tự đo bằng dụng cụ do chính mình làm thì sẽ cảm thấy thú vị hơn . Đầu tiên bạn hãy xác định ngôi sao cực Bắc (Polaris), sau đó dùng dụng cụ đo độ cao của sao Cực bắc như cách trên . Độ cao của Sao cực Bắc chính là vĩ độ nơi bạn đang ở. Tìm độ cao Thiên thể bằng phần mềm Cybersky Trước hết máy tính của bạn phải có cài đặt phần mềm giả lập bầu trời này (CyberSky là một phần mềm giả lập rất dể sử dụng và được nhiều người dùng. Bạn có thể Download tại www.cybersky.com, dung lượng chưa đến 1M, hiện Cybersky đang có version 4.0.4) Sau khi cài đặt và khởi động chương trình, bạn phải chỉnh một vài thông số mới có thể sử dụng được. Trước hết vào menu Options\ Location , trong hộp Location, tại mục name, sửa lại thành VietNam, Ho Chi Minh City và bấm ok. Tiếp theo vào menu Animation và bấm vào Real Time để chương trình theo đúng giờ hệ thống của máy bạn. Bậy giờ, để xem độ cao của một Thiên thể nào hiện đang có trên trời, bạn hãy tìm nó trên vùng bản đồ của Cybersky, sau đó dung chuột nhấp phải vào vật thể đó, nhấp tiếp vào About … trong menu mới hiện lên . Trong cửa sổ mới, ở phần Coodinates, số liệu ở Altitude chính là độ cao của thiên thể ngay lúc đó .

Nguồn: vietastro.org