KHÁI QUÁT VHVN 1945 - 1975

KHÁI QUÁT VỀ VĂN HỌC VIỆT NAM

TỪ CÁCH MẠNG THÁNG TÁM ĐẾN  NĂM 1975

YÊU CẦU :

 ·  Giúp Học sinh nắm được  những  tiền đề chung cho sự phát triển của văn học Việt Nam từ sau Cách mạng tháng Tám 1945.

          ·  Nắm được những thành tựu cơ bản của văn học qua các giai đoạn phát triển và một vài đặc điểm chung của văn học Việt Nam thời kỳ từ Cách mạng tháng Tám 1945 đến 1975

NỘI DUNG

I.NHỮNG TIỀN ĐỀ CHUNG CHO SỰ PHÁT TRIỂN CỦA VĂN HỌC VN TỪ CM THÁNG TÁM 1945 -1975

  Œ Đường lối lãnh đạo đúng đắn của Đảng và sự đóng góp sáng tạo của các nhà văn cho nền văn học cách mạng :

        a) Nền văn học thống nhất dưới sự lãnh đạo của Đảng, là một  bộ phận của sự nghiệp cách mạng. Sự nghiệp văn học là của nhân dân và nhà văn là chiến sĩ trên mặt trận văn hoá nghệ thuật.

      b) Đường lối văn nghệ của Đảng giúp nhà văn xác định được lập trường nhân dân

.Nhân dân là nguồn hứng sáng tạo, là đối tượng phục vụ của văn nghệ

     c) Đường lối văn nghệ đã giúp cho nền văn học mới phát huy truyền thống tốt đẹp của văn nghệ dân tộc, kết hợp truyền thống và hiện đại, phát triển sức sáng tạo và tinh hoa của văn nghệ các dân tộc anh em.

       . Hiện thực cách mạng khơi nguồn sáng tạo và là đối tượng phản ánh chủ yếu của nhiều tác phẩm văn chương

         a) Hiện thực cách mạng vô cùng phong phú mở ra nhiều trận tuyến là nguồn đề tài vôn tận của văn học. Nhiều nhiều điển hình trong lao động, chiến đấu trở thành nguyên mẫu cho các tác phẩm văn học.

         b) Yếu tố nổi bật của văn học thời kỳ này là cảm hứng lãng mạn, chất trữ tình cách mạng, đặc biệt là với thơ ca.

      Ž . Đội ngũ nhà văn giàu nhiệt tình cách mạng và già sức sáng tạo.

         a) Đội ngũ nhà văn đông đảo, bao gồm nhiều thế hệ

         b) Đội ngũ nhà văn có nhiều phẩm chất tốt đẹp, giàu lý tưởng, lăn lộn, với thực tế, gắn bó với nhân dân, giàu sức sáng tạo ® những nhà văn – chiến sĩ, nhiều người đã hy sinh trên chiến trường

II. THÀNH TỰU CỦA VĂN HỌC QUA CÁC GIAI ĐOẠN PHÁT TRIỂN

       Œ . Giai đoạn kháng chiến chống thự dân Pháp :

          a) Văn xuôi :

                ·  Truyện ngắn và kí mở đầu văn xuôi kháng chiến. Các tác giả, tác phẩm tiêu biểu : Trần Đăng  (Một lần tới Thủ đô ) , Nam Cao (Đôi mắt , Nhật ký ở rừng ), Hồ Phương (Thư nhà ), Siêu Hải(Voi đi )

               ·  Từ 1950 ® 1954. Tiêu biểu là các tác phẩm đạt các giải thưởng văn nghệ  1951- 1952, Vùng mõ – Võ Huy Tâm, Kí sự - Cao Lạng – Nguyễn Huy Tưởng, giải thưởng văn nghệ 1954 – 1955 Truyện Tây Bắc – Tô Hoài, Con trâu – Nguyễn Văn Bổng.

                * Hạn chế chưa phản ánh nhiều mặt đời sống; chưa miêu tả sâu tâm lý nhân vật, nhân vật “đám đông” nổi trội

         b) Thơ ca : 

                 * Có nhiều thành tựu đáng kể với nhiều bài thơ hay : Các bài thơ kháng chiến của Hồ Chí Minh, Tây Tiến – Quang Dũng, Bên Kia Sông Đuống – Hoàng Cầm, Đất Nước – Nguyễn Đình Thi,…… có tập thơ Việt Bắc của Tố Hữu.

                  * Nội dung : Thể hiện sâu sắc lòng yêu nước và căm thù giặc. Khắc họa hình ảnh nhân dân kháng chiến anh vệ quốc quân, chị phụ nữ, bà mẹ kháng chiến, em liên lạc,…….

                   * Nghệ thuật : Hướng về dân tộc, khai thác các thể thơ của dân tộc.

                   * Nghệ thuật sân khấu : xuất hiện những hình thức hoạt động mới phục vụ kháng chiến

         Giai đoạn đầu xây dựng hòa bình, chủ nghĩa xã hội (1955- 1964 )

            a) Văn xuôi : mở rộng đề tài

                   * Kháng chiến chống thực dân Pháp: Đất nước đứng lên – Nguyên Ngọc, Sống mãi với thủ đô – Nguyễn Huy Tưởng, Cao điểm cuối cùng – Hữu Mai …

                    *  Hiện thực trước cách mạng tháng Tám Cửa biển – Nguyên Hồng, Vỡ bờ – Nguyễn Đình Thi,……

                    * Công cuộc xây dựng CNXH ở miền Bắc Bảo biển – Chu Văn, Cái sân gạch - Đào Vũ, Mùa lạc – Nguyễn Khải, ……

                    * Miền Nam Đất rừng phương nam – Đoàn Giỏi, một số truyện ngắn của Nguyễn Quang Sáng.

            b)thơ ca :

                  * Thơ ca có được một mùa gặt bội thu với đội ngũ sáng tác đông, nhiều tập thơ của nhiều nhà thơ

                  * Nội dung : Ca ngợi đất nước giàu đẹp – tình cảm đối với miền Nam ruột thịt.

            c) Nghệ thuật sân khấu, Kịch nói có những bước phát

        3.Giai đoạn kháng chiến chống Mỹ cứu nước(1955 – 1975)

             a) Văn xuôi :

                    * Miền Nam: Truyện và kí phát triển hàng loạt tác phẩm có giá trị ra đời phản ánh kịp thời các bước phát triển của cách mạng Sống như Anh – Trần Đình Vân, Người mẹ cầm súng – Nguyễn Thi, Hòn Đất – Anh Đức, …..

                    * Miền Bắc: Truyện ngắn và kí phát triển một số tiểu thuyết xuất hiện Nguyễn Đình Thi (Vào lửa, Mặt trận trên cao) Nguyễn Minh Châu (Cửa sông, Dấu chân người lính) Hữu Mai (Vùng trời) Nguyễn Khải (Chiến sĩ) 

             b) Thơ ca :

                      * Có nhiều thành tựu với đội ngũ nhà thơ đông đảo, nhiều gương mặt trẻ, đầy tài năng xuất hiện

                       * Nội dung tập trung vào chủ đề yêu nước, khắc họa hình ảnh đất nước và nhân dân anh hùng : anh bộ đội giải phóng quân, bà mẹ chiến sĩ, những người phụ nữ, …… và hình ảnh Việt nam rất đẹp và trang trọng.

                       * Nghệ thuật : Phát triển thêm chất  suy tưởng và chính luận

             c) Nghệ thuật sân khấu có nhiều thành tựu, phản ánh được xung đột của thời đại. Có nhiều vở kịch đặc sắc

Þ Văn học Việt Nam 1945 ® 1975 đã đạt được nhiều thành tựu, có không ít tác phẩm đặc sắc, có sức sống bền lâu.

III. Một vài đặc điểm chung

           1. Đặc điểm nổi bật:Lý tưởng và nội dung yêunước, yêu chủ nghĩa xã hội

               a) Văn học thời kỳ này phát triển trong bối cảnh của hai cuộc kháng chiến chống Pháp và Mỹ và công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội.Văn học phục vụ sát sao các nhiệm vụ chính trị của đất nước nên lý tưởng yêu nước và yêu chủ nghĩa xã hội trở thành cảm hứng cao đẹp, chi phối văn học

              b) Văn học thời kỳ này đề cao chủ nghĩa yêu nước, chủ nghĩa anh hùng cách mạng, hội tụ những giá trị văn học của nhiều dân tộc góp phần đánh bại chủ nghĩa thực dân cũ và mới.

Þ Nền văn nghệ tiên phong chống đế quốc.

        2. Nền văn học cách mạng mang tính nhân dân sâu sắc :

              a) Nền văn học mới đã đúc kết và miêu tả được nhiều giá trị cao đẹp về nhân dân anh hùn.Con người Việt Nam mới khỏe khoắn, trẻ trung có khát vọng và tầm vóc lớn.

               b) Tính nhân dân của nền văn học mới thể hiện ở đối tượng tiếp nhận là nhân dân, nguồn cảm hứng sáng tác bắt nguồn từ cuộc sống nhân dân, nhân dân là đối tượng phản ánh của văn học.

        Ž  Nền văn học có nhiều thành tựu về sự phát triển các thể loại và phong cách tác giả.

                a) Về sự phát triển các thể loại : tương đối đồng đều thể loại nào cũng có thành tựu, tiêu biểu nhất là thơ trữ tình, truyện ngắn và ký.

               b) Về phong cách tác giả rất đa dạng

                       * Các nhà văn lớp trước mở rộng và đổi mới phong cách sáng tác trên chủ đề mới

                       * Các nhà thơ trưởng thành trong cách mạng và kháng chiến có nhiều phong cách đa dạng

Þ Nền văn học đang phát triển và giàu tiềm lực

IV. VĂN HỌC SAU NĂM 1975

         * Văn học bước sân chặng đường mới

         * Sau đại hội Đảng lsần VI (1986) văn học co sư chuyển biến rất quan trọng

V. KẾT LUẬN :

          *Văn học phát triển trong hoàn cảnh chiến tranh khốc liệt nhưng đã đạt được nhiều thành tựu. Văn học đã góp phần cổ vũ, động viên tinh thần lao động và chiến đấu của quân dân ta. Nhiều tác phẩm có giá trị bền vững.

          *  Do hoàn cảnh lịch sử – xã hội văn học thời kỳ này vẫn còn không ít hạn chế.

Œ Củng cố :

            ·  Văn học Việt Nam từ sau cách mạng tháng Tám 1945 đến 1975 đã phát triển và đạt thành tựu thế nào ? Về nội dung tư tưởng tình cảm và giá trị nghệ thuật ?

·  Những hạn chế của văn học thời kỳ này ?

         Hướng dẫn học bài

1)      Nêu hoàn cảnh và mục đích sáng tác của TNDL – HCM ?

2)      Tìm bố cục và chủ đề của TNDL  ?

3)      Trả lời các câu hỏi 2, 3, 4, 5 trang 61 sách giáo khoa – Văn 12

˜™ ¶ ˜™