TỰ TÌNH -Hồ Xuân Hương

TỰ TÌNH ( BÀI II )

(Hồ Xuân Hương)

I. TÌM HIỂU CHUNG
1) Tác giả:
Chưa rõ năm sinh năm mất. Quê ở Quỳnh Đôi, Quỳnh Lưu, Nghệ An; Thân phụ là Hồ Phi Diễn, ra Bắc dạy học và lấy vợ lẽ, sinh ra HXH. Nữ sĩ có ngôi nhà riêng bên Hồ Tây lấy tên “Cổ nguyệt Đường “…
Đường chồng con của bà lận đận nê luôn khát khao hạnh phúc …
2) Sự nghiệp sáng tác :
Bà để lại tập thơ ” Lưu hương ký” viết bằng chữ Nôm (26 bài) và chữ Hán ( 24 bài).Thơ bà có nét độc đáo riêng: Viết về giới mình, vừa trào phúng vừa trữ tình, vừa táo bạo vừa tinh tế, mang đậm phong cách dân gian với nội dung chủ yếu là niềm cảm thông sự khẳng định vẻ đẹp nhiều mặt của người phụ nữ

II.BỐ CỤC THỂ LOẠI:

-Bài thơ làm theo thể thất ngôn bát cú Đường luật với 4 cặp: ĐỀ - THỰC – LUẬN – KẾT…
Có thể phân chia thành hai phần:
+ Bốn câu đầu: Nỗi lòng của HXH trong cảnh cô đơn.
+ Bốn câu cuối: Thái độ của bà với cuộc đời.

III. VĂN BẢN
1) Hai câu ĐỀ: - Câu một diễn tả thời gian ( Chú ý từ láy âm, từ dồn…)-> sự khắc khoải chờ đợi ( ? ) trong canh khuya…trống canh dồn…
- Câu hai: Nói cái hồng nhan là tự giằng xé mình trong cảnh ngộ chua chát ( sự trơ ra với cả nước non mới thấy rõ tình cảnh xót xa của bà.
-> Nỗi buồn, sự cô quạnh trong thời gian, không gian …
2) Hai câu THỰC :
Cái THỰC của nỗi buồn đó? Dùng chén rượu để giải sầu thì Say lại tỉnh ( càng buồn hơn); nguyên do nằm ở câu hai: Vầng trăng bóng xế , khuyết, chưa tròn ð Nghĩa của vầng trăng mà tác giả đang ngắm và suy ngẫm có thể là Hạnh phúc, là tình duyên tới lúc bóng xế (tgian trong đêm , tho7i2 gian cuộc đời) mà vẫn khuyết, chưa tròn. Tất nhiên trăng đang khuyết; nhưng chưa tròn còn giúp ta hiểu: Bà luôn khát khao hạnh phúc ngay cả khi bóng xế vẫn ước ao tình cảm viên mãn tròn đầy…( Chú ý nghệ thuật Đối, nhịp điệu của câu thơ…)
3) Hai câu LUẬN: Bàn luận về cái Tình của bà, tâm trạng của bà
- Cách dùng đảo ngữ, động từ mạnh nhấn mạnh cái phẫn uất, muốn bứt phá như rạch trời xé đất để nói lê sự bất hạnh của Bà cũng như những người làm lẽ …Sự phản kháng quyết liệt với cuộc đời, XH cho thỏa uất ức, tủi hờn…
4) Hai câu KẾT:
- Nhịp thơ chậm lại, ngao ngán và buồn như một tiếng thở dài cam chịu cho số phận ( Chú ý nghĩa của hai từ xuân, cách điệp… để thấy nỗi chán chường cứ chồng chất lên mãi khi lúc bóng xế, đêm thâu
- Câu cuối : chú ý cách dùng từ mảnh tình và cách nói tăng tiến của sự bất hạnh trong tình duyên của HXH.. ( Tận cùng của sự ít ỏi về hạnh phúc ð khát khao hạnh phúc càng dữ dội-> Buồn càng lớn…)
IV. TỔNG KẾT
1).Nội dung:Bài thơ là nỗi ,thương mình trong cô đơn lẻ mọn, khát khao ph tuổi xuân đồng thời thể hiện thái độ bứt phá, muốn thoát khỏi cảnh ngộ, vươn lên giành hạnh phúc nhưng lại tuyệt vọng ,buồn chán…
2). Nghệ thuật Cách sử dụng từ thuần Việt, đầy gợi tả, gợi cảm; giọng điệu bài thơ linh hoạt phù hợp tâm trạng ð Khả năng Việt hóa thể thơ Đường luật…

ĐỌC THÊM VỀ THƠ HỒ XUÂN HƯƠNG

TỰ TÌNH I

Canh khuya văng vẳng trống canh dồn.
Trơ cái hồng nhan với nước non.
Chén rượu hương đưa, say lại tỉnh,
Vừng trăng bóng xế, khuyết chưa tròn.

Xuyên ngang mặt đất, rêu từng đám,
Đâm toạc chân mây, đá mấy hòn.
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại,
Mảnh tình san sẻ tí con con.

TỰ TÌNH II

Tiếng gà văng vẳng gáy trên bom,
Oán hận trông ra khắp mọi chòm.
Mõ thảm không thua mà cũng cốc,
Chuông sầu chẳng đánh cớ sao om?

Trước nghe những tiếng thêm rầu rĩ,
Sau giận vì duyên để mõm mòm.
Tài tử , văn nhân ai đó tá?
Thân này đâu đã chịu già tom

TƯ TÌNH III

Chiếc bánh buồn vì phận nổi nênh,
Giữa dòng ngao ngán nỗi lêng đênh.
Lưng khoang tình nghĩa dường lai láng,
Nửa mạn phong ba luống bập bềnh.

Cầm lái mặc ai lăm đỗ bến,
Giong lèo thây kẻ rắp xuôi ghềnh.
Ấy ai thăm ván cam lòng vậy,
Ngán nỗi ôm đàn những tấp tênh.

TRANH HAI TỐ NỮ

Hỏi bao nhiêu tuổi hỡi cô mình?
Chị cũng xinh mà em cũng xinh.
Đôi lứa như in tờ giấy trắng,
Nghìn năm còn mãi cái xuân xanh.

Phiếu mai chi dám tình trăng gió,
Bồ liễu thôi đành phận mỏng manh.
Còn thú vui kia sao chẳng thấy,
Trách ông thợ vẽ khéo vô tình!

CHỬA HOANG:

Cả nể cho nên hóa dở dang,
Nỗi niềm có thấy hỡi chăng chàng?
Duyên thiên chưa thấy nhô đầu dọc,
Phận liễu sao đành nẩy nét ngang

Cái nghĩa trăm năm chàng nhớ chửa?
Mảnh tình một khối thiếp xin mang.
Quản bao miệng thế lời chênh lệch,
Không có nhưng mà có mới ngoan.

NHÀ SƯ:

Chẳng phải là Ngô, chẳng phải ta,
Đầu thì trọc lốc, áo không tà.
Oản dâng trước mặt, năm ba phẩm,
Vãi mọp sau lưng, bảy tám bà.

Khi cảnh, khi tiu, khi chũm choẹ,
Giọng hì, giọng hí, giọng hi ha.
Tu lâu có lẽ lên sư cụ,
Ngất nghểu tòa sen nọ đó mà!

DỆT VẢI:

Thắp ngọn đèn lên thấy trắng phau,
Con cò mấp máy suốt đêm thâu.
Hai chân đạp xuống năng năng nhắc,
Một suốt đâm ngang thích thích mau.

Rộng, hẹp, nhỏ, to, vừa vặn cả.
Ngắn, dài, khuôn khổ cũng như nhau.
Cô nào muốn tốt ngâm cho kỹ,
Chờ đến ba thu mới dãi mầu.

LÀM LẼ:

Kẻ đắp chăn bông, kẻ lạnh lùng,
Chém cha cái kiếp lấy chồng chung!
Năm thì mười họa nên chăng chớ,
Một tháng đôi lần có cũng không ...

Cố đấm ăn xôi, xôi lại hỏng,
Cầm bằng làm mướn, mướn không công.
Thân này ví biết dường này nhỉ,
Thà trước thôi đành ở vậy xong.

THƯƠNG:

Há dám thương đâu kẻ có chồng,
Thương vì một nỗi hãy còn không.
Thương con cuốc rũ kêu mùa Hạ,
Thương cái bèo non giạt bể Đông.

Thương cha mẹ nhện vương tơ lưới,
Thương vợ chồng Ngâu cách mặt sông.
Ấy thương quân tử thương là thế,
Há dám thương đâu kẻ có chồng.

THIẾU NỮ NGỦ NGÀY:

Mùa hè hây hẩy gió nồm đông,
Thiếu nữ nằm chơi quá giấc nồng.
Lược trúc chải cài trên mái tóc,
Yếm đào trễ xuống dưới nương long.

Đôi gò Bồng đảo sương còn ngậm,
Một lạch Đào nguyên nước chửa thông.
Quân tử dùng dằng đi chẳng dứt,
Đi thì cũng dở, ở không xong.

VỊNH CÁI QUẠT I:

Một lỗ sâu sâu mấy cũng vừa,
Duyên em dính dáng tự ngàn xưa.
Vành ra ba góc da còn thiếu,
Khép lại đôi bên thịt vẫn thừa.

Mát mặt anh hùng khi tắt gió,
Che đầu quân tử lúc sa mưa.
Nâng niu ướm hỏi người trong trướng,
Phì phạch trong lòng đã sướng chưa ?

VỊNH CÁI QUẠT II:

Mười bảy hay là mười tám đây?
Cho ta yêu dấu chẳng rời tay.
Mỏng dầy chừng ấy chành ba góc,
Rộng hẹp dường nào cắm một cây.

Càng nóng bao nhiêu càng muốn mát,
Yêu đêm chưa phỉ lại yêu ngày.
Hồng hồng má phấn duyên vì cậy,
Chúa dấu vua yêu một cái này.

HỌC ĐÁNH CỜ:

Chàng với thiếp đêm khuya trằn trọc,
Đét đồn lên đánh cuộc cờ người.
Hẹn rằng đấu trí mà chơi,
Cấm ngoại thuỷ không ai được biết.

Nào tướng sĩ dàn ra cho hết,
Để đôi ta quyết liệt một phen.
Quân thiếp trắng, quân chàng đen,
Hai quân ấy chơi nhau đà đã lửa.

Thọat mới vào chàng liền nhảy ngựa,
Thiếp vội vàng vén phứa tịnh lên.
Hai xe hà, chàng gác hai bên,
Thiếp thấy bí, thiếp liền ghểnh sĩ.

Chàng lừa thiếp đương khi bất ý,
Đem tốt đầu dú dí vô cung,
Thiếp đang mắc nước xe lồng,
Nước pháo đã nổ đùng ra chiếu.

Chàng bảo chịu, thiếp rằng chẳng chịu
Thua thì thua quyết níu lấy con.
Khi vui nước nước non non,
Khi buồn lại giở bàn son quân ngà.