DẠY VĂN THỜI CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

GIÁO VIÊN VĂN THỜI CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

Trưa nay, anh Trần Quốc Toàn – Ban biên tập Tạp chí Thế Giới Mới gọi điện cho tôi và muốn tôi có vài ý kiến về sự quan tâm của giáo viên Văn với công nghệ thông tin (CNTT) và Internet hiện nay... . Số là anh vừa có chuyến đi miền Tây về, muốn khảo sát thực trạng đó. Entry này tôi viết là để trả lời anh.

Tôi là một giáo viên (GV) văn hiện dạy tại trường THPT Nguyễn Đình Chiểu –Mỹ Tho – Tiền Giang. Trường tôi là một trường lớn lại ở trung tâm thành phố nên có thể nói : về cơ sở vật chất và đội ngũ giáo viên có thể coi là khá mạnh so với mặt bằng chung của các trường THPT ở Miền Tây này.

Về cơ sở vật chất, trường tôi đã trang bị hầu như đầy đủ cho tất cả các lớp học , mỗi lớp một bộ máy vi tính, một máy chiếu và màn hình lớn để ứng dụng dạy học bằng công nghệ thông tin. Và tất nhiên, để sử dụng nó, đội ngũ quản lý và GV ít nhất cũng phải biết sử dụng khá thành thạo máy vi tính,một vài phần mềm chuyên dụng cho việc soạn thảo giáo án điện tử. Phần lớn các GV của trường đã có “bằng vỡ lòng” ( bằng A ) về CNTT. Tình hình hiện nay không chỉ của trường tôi mà hầu như cả tỉnh Tiền Giang, mọi người đang “ xắn tay, mắm môi mắm lợi” vào việc đẩy nhanh ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy. Thậm chí, ông Giám Đốc sở đã từng tuyên bố: Giáo viên phải có bằng A tin học, nếu không thì…( nghe anh Đỗ Văn Nhạn, Bí thư chi bộ trường THPT Tân Hiệp nói: Trong năm qua, trường đã cắt lao động tiên tiến đối với tất cả các GV chưa thi lấy được bằng A tin học…)

Vậy là cái phong trào “ người người, nhà nhà soạn giáo án điện tử “ đã là có thực ở Tiền Giang. Nhưng thực chất thì thế nào? Nhìn nhận từ thực tế thì có thể thấy mấy điểm sau:

1. Quan niệm về sự cần thiết của CNTT đối với công việc giảng dạy của giáo viên.

Cách đây khoảng 3 năm thôi, nhiều gv văn chưa thật sự thấy cần thiết sờ tới máy vi tính. Không biết, không cần và không nghe! Việc dạy bằng giáo án điện tử mà tôi ứng dụng, được coi là sự tham khảo thích thú và…tốn thời gian! Đồng nghiệp dạy văn nói: Anh rảnh thời gian thật đấy! ( Vì hồi đó, soan một GAĐT cũng tốn cả tuần ). Một số người quan niệm: “Chỉ đỡ phải viết bảng”, và tránh đươc…”bụi phấn bay bay” . Cái khó khăn lớn nhất và khó nói nhất là cái sự mù vi tính . Gõ được một trang văn bản có mà tốn cả giờ đồng hồ. Lại nữa: nhìn vào các menu điều khiển thì chỉ toàn tiếng anh, hoa cả mắt, đố có biết đường nào mà lần, mà làm! Thôi thì…cứ chê, không thèm sài cho nó chắc ăn! Thậm chí cho đến tận giờ, một số người dù đã lấy được bằng A tin học, vẫn không rành rẽ về các hiệu ứng để mà soạn một bài giảng bằng PowerPoint cho nó ra hồn.

Tôi thì quan niệm khác. Thời đại Kỹ thuật số này mà không ứng dụng tốt CNTT trong nhà trường ( nơi được coi là lò tạo ra tri thức cho xh) thì hỏng! Rồi đây, cái bảng đen sẽ biến mất, thậm chí cả ông thầy truyền thống đứng trên bục giảng cũng sẽ mất! CNTT sẽ biến đổi các hành vi, cách thức hoạt động và việc làm của con người!

Trước đây, muốn có giáo cụ trực quan để giảng một tiết văn cho nó sinh động thì kiếm thật khó. Nay nhờ có CNTT và đặc biệt là mạnh thông tin toàn cầu Internet, việc ấy trở nên thật dễ dàng. Gần như tất cả những sách tài liệu tham khảo, tranh ảnh, âm nhạc và phim ảnh nữa, đều có thể tìm thấy ở Internet! Anh cần hình ảnh của Kim Lân, tranh Đông Hồ, một đoạn hát ca trù hoặc…nhiều thứ khác ư? Chỉ việc vào mạng, gõ vào bô máy tìm kiếm google và …Enter.Có ngay! Cái khó là GV có biết khai thác nó hay không thôi! Hiện trên mạng có cả những thư viện GAĐT với hàng chục nghìn bài cho mỗi môn! Thả sức Download về mà tham khảo. Khi đã nắm vững CNTT để đưa vào giảng dạy, các gv làm việc sẽ thảnh thơi hơn, hứng thú với nghề hơn và hiệu quả hơn!

2. Thực trạng ứng dụng CNTT và sự cần thiết của sự đổi mới cách thức làm việc .

Như đã nói ở trên, giờ cần nhìn nhận thực trạng đội ngũ GV nói chung và GV văn nói riêng với việc ứng dụng CNTT trong giảng dạy. Người ta nói nói : Sự bảo thủ cuối cùng bao giờ và ở thời đại nào cũng thuộc về ngành Giáo Dục. Chỉ đến khi chẳng đặng dừng thì bộ máy GD mới…cải cách! Giáo viên văn với cách dạy truyền thống cũng đang phải gồng mình lên để mà…làm GAĐT. Và khi đã nắm được kha khá rồi thì cứ muốn khoe hết cái biết được của mình đưa vào trong bài giảng. Hậu quả là trong một bài GAĐT, thậm chí một Slide của trình soạn thảo PowerPoint, GV dùng quá nhiều hiệu ứng, quá nhiều màu sắc và định dạng bằng đủ thứ Pont có thể có trong máy. Kết quả là HS hoa cả mắt, hoặc chỉ chú ý vào hình ảnh hay gật gù nghe nhạc mà chớ hề tiếp nhận được những kiến thức cơ bản của bài học. Có người lại tận dụng tối đa các GAĐT trên mạng Internet, tải về và cứ thế là…chiếu lên cho hs xem, thậm chí chưa kịp xoá tên của tác giả đã soạn ra nó. Trước đây có tệ nạn “đọc – chép” thì bây giờ tệ nạn “ Chiếu – chép” cũng chẳng khác là mấy!

Một tiêu chí cần đưa ra là phải có cách làm đơn giản, khoa học và hiệu quả khi xây dựng một GAĐT. Muốn vậy phải đổi mới trước tiên là phương pháp làm việc giảng dạy bằng CNTT. Tất cả những phương tiện hiện đại cũng không thể thay thế người Thầy trước HS. Song người Thầy dạy văn giờ phải thế nào trong việc cụ thể kiến thức giảng dạy vào GAĐT?

Theo tôi, về thực chất một bài giảng CNTT tốt cần tích hợp một cách hợp lý nhất kỹ thuật truyền thông đa phương tiện như âm thanh, hình ảnh, màu sắc…với một bố cục chặt chẽ rõ ràng. Và như vậy, khi bắt tay vào xây dựng một GAĐT, mỗi GV cần phải có kỹ năng lên lớp của nhà giáo, theo từng bộ môn và khả năng hiểu biết của một người làm đạo diễn. Nói vậy khiếp quá, nhưng quả là thế thực! Mình cần phải trù tính trước từng mỗi một hiệu ứng hình ảnh, âm thanh, màu sắc, ánh sáng…khi thực hiện sẽ có tác dụng gì đến sự tiếp nhận tri thức văn trong mỗi đơn vị kiến thức? Không thể tuỳ hứng cho chữ nghĩa bay nhảy tứ tung trên màn hình, âm thanh veo véo nhức tai hay chữ chạy vùn vụt hoa cả mắt …

Điều mà chúng ta dễ nhận ra nhất sự bất cập khi thực hiện “phong trào thi đua dạy bằng GAĐT” đó là tính tuỳ hứng, sự không thống nhất về nguyên tắc, phương pháp và cách thức tiến hành soạn giảng một GAĐT. Cũng dễ hiểu thôi: Chủ yếu là GV tự mày mò học hỏi mà làm, đã được đào tạo bài bản về khoản này từ trong trường Đại học đâu mà trách họ! Trách nhiệm bây giờ thuộc về những nhà lãnh đạo, những người có tầm nhìn chiến lược tương ứng với thời đại mới đối với ngành GD. Cụ thể, GVcần có sự đào tạo lại, hay nói cách khác là cần rất nhiều, rất nhiều những lần tập huấn để GV được học, được biết, được thống nhất mà làm việc cho tốt hơn…

Nói các bạn đừng cười: Có khối GV trong trường tôi chưa biết lướt web, thậm chí chưa biết cả việc tạo lập một địa chỉ Email và như vậy thì làm sao có thể đăng ký làm thành viên của các diễn đàn (forum) để đàm đạo văn chương, để mà nâng cao trình độ! Tóm lại: Lên mạng để...đọc báo, nghe nhạc và ...hết! Khổ vậy!

3. Một vài trao đổi cùng đồng nghiệp, ngõ hầu cùng nâng cao kiến thức.

Tôi là dân tay ngang trong tin học, khoái thì làm và làm đến cùng. Thế cho nên tôi dám tự hào rằng: Mình là tên liều mạng trong tin học. Ấy thế mà lại thu được những kết quả không nhỏ. Kết luận: Đường đi luôn ở phía trước. Anh có muốn và có dám đi hay không mà thôi! Qua nhiều năm mày mò cùng Nét, tôi cũng có được chút đỉnh kinh nghiệm muốn chia sẻ (khoe cũng được) cùng các bạn, các đồng nghiệp dạy văn của tôi.

Trước tiên, bạn muốn làm việc cho tốt trong thời CNTT (it) này, chắc chắn bạn phải cần làm quen và từng bước làm chủ được việc truy cập và sử dụng mạng Internet (Net). Mà khốn nỗi, các từ ngữ của nó lại toàn tiếng anh thì làm sao bây giờ? Vậy nên việc dầu tiên cần làm là tôi cài đặt bộ Lạc Việt Tự điển để tra cứu từ ngữ. Khi đã nối mạng Nét rồi thì tôi đã sử dụng bộ từ điển dịch thuật trực tiếp trên mạng Internet (http://vdict.com/?autotranslation) để mà dịch ngược dịch xuôi!

Việc kế tiếp là phải tạo một hộp thư điện tử (như Gmail hay yahoo mail chẳng hạn) để sử dụng đăng nhập các diễn đàn và trao đổi thông tin với đồng nghiệp...

Một việc tưởng như rất dễ nhưng nhiều người lại không cho là dễ: Đó là việc tìm kiếm thông tin trên mạng. Thực ra mạng Internet đáp ứng gần như mọi yêu cầu về học tập và giải trí của bạn. Vào Nét, trước tiên ta cần phải xác định: Vào để làm việc gì? Tránh khi lạc vào "mê hồn trận " đó rồi lại không biết lối ra, vừa tốn thời gian, sức lực và...tiền cước.

Cách tìm kiếm tài liệu tốt nhất theo tôi là sử dụng một bộ máy tìm kiếm. Hãy nhấn vào thanh địa chỉ (address) và gõ để hiện lên bộ máy tìm kiếm tốt nhất hiện nay: www.google.com.vn. Khi đã có nó rồi, bạn gõ bất cứ từ gì vào ô tìm kiếm, và Enter. Thế là bạn đã có cái mà mình muốn trong tầm tay! (Như là "vừng ơi! mở cửa" vậy! ).

Tôi cũng xin giới thiệu một số địa chỉ mà tôi hay truy cập để tìm và download tài liệu ( ngoài các báo điện tử) đó là: các trang web của các sở giáo dục trong cả nước[ Ví dụ: SGD&ĐT Tiền giang: www.tiengiang.edu.vn.(các tỉnh khác cũng tưng tự, chỉ việc xoá chữ tiengiang đi, gõ thay vào tên các tỉnh mình muốn tìm)]
www.bachkim.vn (Bài giảng điện tử các môn học, có nhiều bài giảng rất tốt nhưng cũng có những bài quá tệ! hãy cân nhắc khi sử dụng!)
www.vnthuquan.net ( Tất cả các tác phẩm VH cổ điển và hiện đại, trong và ngoài nước, thơ ca, âm nhạc, hội hoạ v.v)

Còn tìm hình ảnh và các tài liệu "độc" khác thì tôi thường vào các trang: www.photobucket.com hay www.Esnips.com. Khi không thể tìm thấy thứ mình cần khi gõ bằng tiếng Việt thì bạn hãy gõ vào bộ máy tìm kiếm bằng tiếng Anh (nên sử dụng dịch vụ dịch trực tiếp từ www.VDict.com để tìm kiếm ra từ tiếng Anh tương ứng và sử dụng...)

Ngoài ra, ta có thể vào google.com.vn để gõ vào tên các trường học có truyền, nổi tiếng, để tự nhìn nhận lại cái nhỏ bé của mình và của trường mình.

Một điều khá lý thú hiện nay là vào các trang blogs cá nhân ( như http://vnweblogs.com hay www.vnvista.com chẳng hạn cũng là nơi mà các bạn có thể tham khảo. Ví dụ:
http://thanhthanhvan.vnweblogs.com http://hotinhtam.vnweblogs.com http://hoingovanchuong.vnweblogs.com.
Trong các blogs này, các bạn có thể giao lưu khá thuận lợi với tác giả của nó!

Viết dông dài một chút, mong anh Trần Quốc Toàn và các bạn đồng nghiệp, các em hs thông cảm. Tôi sẽ gởi một số hình ảnh về giảng dạy CNTT của giáo viên trong trường NĐC để anh tham khảo trong phần góp ý nhé! Thân mến và hứa hẹn một năm học mới (Năm CNTT)đầy khí thế!

Các bạn có thể BẤM VÀO ĐÂY để coi những ý kiến trao đổi về nội dung này trên trang của nhà văn Hồ Tĩnh Tâm.