Bài thơ áo dài
- TẢN VĂN CỦA BĂNG SƠN
Đã có không ít người nước ngoài
ngạc nhiên đến sững sờ trước vẻ đẹp kỳ diệu của tấm áo dài Việt Nam, mặc dù ở
nước họ, người phụ nữ cũng có những bộ áo váy dân tộc thêu rua với nhiều vẻ
đẹp. Một nét duyên dáng như mây thu mơ hồ hay cái đẹp lộng lẫy của ngày hè chói
chang hoa phượng có gió lộng xào xạc ngọn đề. Khó mà nói được niềm bay nhè nhẹ
của tà áo tím bên hồ hay vẻ lâng lâng của màu áo trắng như tung đùa trong sắc
xanh cây lá. Ngay giữa cái ồn ào tấp nập đua chen, tà áo dài như hoa cũng mang
lại sự thanh thản như sau một tiếng thở dài. Dám đoán chắc không một cô gái
Việt Nam nào lại không sung sướng được mặc tấm áo dài trong ngày hội, ngày lễ,
ngày tết và nhất là ngày bước xuống chuyến đò hạnh phúc, khẽ cúi xuống nhìn tà
áo dài mà mỉm cười e lệ và sung sướng hồi hộp bên người yêu đã thành chú rể
ngượng ngùng. Và cũng dám đoán chắc rằng không một người đàn ông nào dù cực tả
hay cực hữu, dù đang yêu hay trái tim đã rạn vỡ bao lần, lại không ưa thích tà
áo dài, không ngắm cái đẹp đang chập chờn phía trước như cánh bướm trong giấc
mộng Trang Chu, để về đến nhà bên người vợ thủy chung vẫn còn bảng lảng bóng
hình của câu thơ bất chợt ấy làm xao xuyến.
Tấm áo dài Việt Nam không hẳn hôm
nay mới có. Chẳng qua nó bị bỏ quên, bị đánh rơi trong dĩ vãng. Song thực ra nó
được sinh ra từ dĩ vãng đầy văn hiến của dân tộc ta đến ngàn đời, kể cả những
thế kỷ có kẻ muốn đồng hóa dân ta bằng những tấm "áo khách". Cụ chúng
ta, bà chúng ta, mẹ chúng ta từng chẳng mặc áo dài đó ư? Cái áo năm thân, tứ
thân buông tà hay thắt vạt, cái áo mớ ba, mớ bảy đổi vai hoặc không đổi vai đi
cùng với váy sồi hoặc quần lĩnh tía... đã vào ca dao, thành câu ví, nên hình
ảnh của nét ăn dáng mặc thanh nhã, hào hoa, nền nã. Có thứ huân chương nào tặng
cho tác giả cái áo đổi vai. Nối vai nhưng lại so le, một đường gấp khúc, tạo
mảnh hình không đăng đối nhưng ưa nhìn, giống như cái răng khểnh trên khuôn mặt
trái xoan, hoặc một bên lúm đồng tiền của cô gái dậy thì. Đâu có phải vì nghèo,
vì áo rách vai sờn mà phải đổi vai, giữ lại phần lành thay đi phần rách, mà
chính là một kiểu khoe khéo, cái khéo tay về đường kim mũi chỉ, về cách chọn
màu, về sự cách điệu và đó chính là tài hoa, là sáng tạo vậy. Thời gian dù bao
thế kỷ cũng không bào mòn được tinh hoa dân tộc. Nó cứ sừng sững thách thức
cùng biến thiên. Tấm áo dài vải rồng, một thứ vải mỏng như sa, như the, sản
phẩm của xứ Sơn Nam, rồi được nhuộm màu nâu ở cửa ô Đồng Lầm đất Thăng Long,
nên nó thành vải Đồng Lầm, chiếc áo dài Đồng Lầm đã tồn tại bao thế hệ. Từng
hình thành nếp sống đi ra đường, đi ra khỏi nhà là không thể không mặc áo dài,
dù trắng hay đen, hồ thủy hay thiên thanh, nâu non hay cụ già, dù sang hay hèn,
già hay trẻ... Đất Thăng Long - Hà Nội, ngay cả cô bán bún chả rong, chị cắp
thúng bán rao quả bưởi, bác đội chăn bông đi đổi, bà hàng xôi cháo bán trưa,
chị thuyền chài tạm rời con thuyền nan lên bộ bán mớ cá mới đánh được... cũng phải
có tấm áo dài trên thân, thong thả thì buông chùng, vội vàng thì thắt vạt
trước, mà hối hả hơn thì thắt vạt sau lưng mà chạy gằn cho tiện. Nắng hay mưa
cũng vậy. Đầu năm hay sắp tết cũng thế. Những năm ba mươi của thế kỷ này, tấm
áo dài được cách điệu đi, không thắt vạt, không đổi vai mà thành áo tân thời.
Chữ tân thời đã mang một nghĩa mới, cũng như chữ cải lương trong hát cải lương.
áo nhung, áo gấm, áo mình khô hoa ướt, áo lơ-muya, áo cổ thấp rồi cổ cao, tay
thụng hay tay bó, tay dài hay tay lửng... đã nhiều thay đổi, nhiều
"mốt" tùy thích. Riêng chỉ hai cái tà như hai cánh bướm, như hai dải
liễu bay, như hai lá thư tình, như hai nỗi ám ảnh tâm hồn nam giới, như linh
hồn của chiếc áo và của người mặc... là vẫn được trân trọng giữ nguyên. Nó vẫn
giữ chiều dài gần sát gót để có đà tung bay, có khi nhấp nhô như sóng lượn, để
có đà vẫy gọi những con mắt dõi theo. áo dài nhung đỏ đi với kiềng vàng, áo dài
nhung đen có chuỗi hạt trai sáng lấp lánh, áo dài trắng có mái tóc đen huyền
thả buông lửng sau lưng áo, áo tím hàng Vân có chiếc nón bài thơ ngà trắng...
đó là sự tuyệt đỉnh hài hòa hay lộng lẫy khôn cùng, cũng tựa như tấm áo Đồng
Lầm có thắt lưng hồ thủy hay hoa đào cũng vậy. Những ai nay còn sót lại của thế
hệ nữ sinh trường Đồng Khánh Trưng Vương, chiều hồ Gươm khoan thai nhịp bước,
cắp cặp trước ngực, tóc đung đưa sau lưng, còn hai tà áo dài cứ như trêu cợt,
như đùa nô, như vô tình mà nghi ngờ, mà nhắn nhủ mà xa xôi... với bao màu sắc
từ đậm đến nhạt, như cung bậc cây đàn từ thấp đến cao, gần xa buông bắt. Tà áo
dài gần chấm gót những ngày ấy đủ sức chuyện trò cùng gió. Mềm mại, uyển
chuyển, run rẩy, lung linh... hình như đã lan truyền sang cả sóng hồ nên hồ cứ
lăn tăn, lan truyền cả vào tầng lá nên cây lá cứ rì rầm, lay động.
Có phải lúc này là lúc hồn Hà Nội đã mơ màng như bát rượu nếp sáng mùng năm
tháng năm đối với cô thiếu nữ chưa quen men rượu, là lúc cung đàn đã tấu lên
với trái tim nhạc sĩ, "toan" đã căng trên giá vẽ trước nhà tạo hình,
nàng thơ đã ốp một cách bí hiểm vào nhà thơ, và mùa màng chín rộ làm rạo rực
người gieo cấy... Ai gỗ đá để có thể dửng dưng được trước nét thanh tân đầy ma
lực của tà áo dài cứ lả lướt như sóng cạn mà bắt mất hồn người ấy, bởi nó vừa
ngập ngừng lại vừa thách thức. Mươi năm trở lại đây, tà áo dài Hà Nội bị ngắn
đi, chỉ còn trên đầu gối. Nó không còn đủ sức bay, có lúc chết cứng trên nửa
thân người, như con bướm bị chặt cụt bộ cánh rực rỡ. Thật tiếc. Tà áo dài với
chiều dài cần thiết, là sự truyền cảm của đường kim khâu tay, của nét eo thắt
đáy, của sự mở rộng của hai tà xòe ra bốn phía. Rút ngắn phần bay lượn xòe rộng
ấy khác nào cắt đi cái tưởng tượng và ảo tưởng của nhà thơ. Phụ nữ mặc áo dài
chỉ đẹp thêm. Nam giới cũng được thơm lây.
Cuộc đời rực rỡ là điều hẳn ai cũng
mong muốn, có phải không hỡi bài thơ áo dài?
bởi: Guest trong Dec 27 2006, 11:29 PM
Tình yêu của con người là một cái gì rất huyền diệu và rất lạ lùng, không phải chỉ có ở thời tuổi trẻ, mà luôn tiềm tàng sôi nổi kín đáo trong mỗi con người. Người đẹp vì lụa- cái tài hoa Việt nam đã làm cho mỗi người phụ nữ chúng ta trở nên dịu dàng hơn, nữ tính hơn - Yêu lắm áo dài ơi !