Bản in của bài viết

Từ lâu, sen được biết đến là một loại thảo dược rất tốt cho sức khỏe. Đặc biệt, nó có thể dùng được toàn thân, bao gồm nhụy sen, gương sen, ngó sen, hạt sen, tâm sen,… Trong đó, tâm sen còn có tên gọi khác là liên tử tâm được dùng như vị thuốc Đông y trị mất ngủ, cảm nắng, giải nhiệt. Để sử dụng tâm sen đúng cách, mời các bạn cùng đọc qua những chia sẻ sau đây.

- Tâm sen còn có tên gọi khác là liên tử tâm

- Tên khoa học của dược liệu tâm sen là Plumu Nelumbinis.

- Tâm sen là mầm xanh ở chính giữa hạt sen, là một bộ phận của cây sen. Và cây sen có lá xanh với đường kính khoảng 15 – 30cm, mặt lá dưới màu xám, mặt trên màu xanh, có gân, hơi nhàu. Bông sen màu hồng sậm. Điều đặc biệt là tất cả các bộ phận của cây sen đều có thể sử dụng làm thuốc.

- Sen phân bố chủ yếu ở các đầm lầy hoặc vùng trũng thuộc các quốc gia khu vực Đông Dương, châu Đại Dương và Malaysia.

Giới thiệu chi tiết về dược liệu tâm sen

- Thu hái: Thời điểm thu hoạch là khi cây ra hoa và có hạt, tốt nhất từ tháng 7 đến tháng 9.

- Cách chế biến: Bổ đôi hạt để lấy tâm sen bên trong và sao vàng trước khi dùng.

- Điều kiện bảo quản: Tâm sen nên cất ở nơi thoáng mát, khô ráo.

Tâm sen có chứa những thành phần hóa học gồm: liensinine, neferine., isoliensinine, lotusine, paline, motylcon, nuciferin, betus (base hữu cơ) và bisclaurin (alcaloid).

 Dựa theo y học hiện đại:

- Trong tâm sen có chứa thành phần asparagine và các alkaloid. Trong đó, alkaloid như Nuciferin mang lại công dụng trấn an, kéo dài giấc ngủ.

- Ngoài ra, thành phần asparagine còn giúp hạ huyết áp. Công dụng của nó dựa theo cơ chế giãn thành mạch máu cơ trơn, giảm huyết lực huyết quản để cải thiện tình trạng thiếu máu cơ tim và chống rối loạn nhịp tim. Đã có một số thử nghiệm lâm sàng chứng minh dịch tiết của tâm sen có tác dụng cường tim.

 Dựa theo y học cổ truyền:

- Thanh tâm (giúp giải nhiệt tạng tâm):

Nhờ đó, tâm sen có khả năng chủ trị một số bệnh tà nhiệt, ôn nhiệt bị giữ ở tâm bào (còn gọi là màng ngoài của tạng tâm). Những bệnh này có biểu hiện như chóng mặt, sốt, nói mê, nói nhảm. Bên cạnh tâm sen, các bác sĩ sẽ kết hợp thêm vị thuốc mạch môn nhằm gia tăng công hiệu.

- Trấn kinh an thần (giúp tinh thần được thư thái):

Tâm sen trị được chứng bất an, tâm phiền dẫn đến mất ngủ, hồi hộp, hoa mắt, đau đầu, nhịp tim nhanh và đánh trống ngực. Nên phối hợp cùng những vị thuốc như táo nhân, tử nhân để tăng hiệu quả.

Bên cạnh đó, tâm sen có tính hàng, tốt cho người mất ngủ ở thể thực nhiệt, biểu hiện khô miệng, ù tai, chất lưỡi đỏ kèm táo bón,… khi uống tâm sen sẽ giúp sảng khoái, hạ hỏa, ngủ ngon.

- Tính vị: Tâm sen có vị đắng và tính hàn.

- Qui kinh: Thuộc kinh tâm và thận.

Thông thường, liều dùng tâm sen sẽ khoảng 1 – 3 gr mỗi ngày.

Tốt nhất là dùng tâm sen để chế biến món ăn hay phối hợp cùng những vị thuốc khác. Nên sao vàng tâm sen trước khi dùng để bỏ bớt độc tính. Có thể tăng dần liều lượng để đạt kết quả tốt sau mỗi lần dùng.

Trong trường hợp dùng tâm sen hơn 1 tuần nhưng không thấy hiệu quả thì nên ngưng điều trị. Tuyệt đối không dùng kéo dài hơn 1 tháng vì có thể gây nên tình trạng tích lũy độc tố ảnh hưởng đến sức khỏe.

Hướng dẫn sử dụng tâm sen

- Nguyên liệu: 20 gam lá vông, 5 gam tâm sen, 10 gam hoa nhài tươi, 10 gam táo nhân.

- Tiến hành: Tâm sen đem sai thơm; lá vông sấy khô tán thành bột, táo nhân sao đen rồi đập dập. Trộn tất cả các nguyên liệu lại với nhau và đem hãm với 1 lít nước. Khi nước còn ấm, nên thêm hoa nhài vào để chia làm nhiều lần uống trong ngày..

- Nguyên liệu: 8 gam tâm sen và 5 gam cam thảo tán bột.

- Tiến hành: Hãm tất cả nguyên liệu với nước sôi và dùng trong ngày.

- Nguyên liệu: 20 gam hạt muồng sao khô, 8 gam tâm sen, 15 gam mạch môn.

- Tiến hành: Hãm tất cả các nguyên liệu, uống thay trà mỗi ngày. Bệnh nhân lưu ý cần kiêng cà phê, nước chè khi áp dụng bài thuốc này.

- Nguyên liệu: 3 gam tâm sen.

- Tiến hành: Hãm tâm sen cùng với nước sôi trong 10 – 15 phút và dùng thuốc mỗi ngày. Bài thuốc này không dùng cho người huyết áp thấp.

- Nguyên liệu: 5 gam tâm sen và 100 gam gạo tẻ.

- Tiến hành: Đem tất cả nguyên liệu nấu thành cháo, có thể thêm chút đường phèn để dễ ăn. Dùng để chia thành nhiều lần sử dụng trong ngày. Đây món ăn ngon thích hợp cho người bị hoa mắt, chóng mặt, suy nhược cơ thể, táo bón kéo dài.

- Nguyên liệu: 8 gam tâm sen, 20 gam thục địa, 20 gam đậu đen, 16 gam khiếm thực, 12 gam quả dành dành, 16 gam hạt sen, 10 gam hạt hòe.

- Tiến hành: Sắc tất cả các nguyên liệu thành thuốc, dùng 1 thang mỗi ngày. Một liệu trình với tâm sen kéo dài 10 ngày.

- Như đã đề cập ở trên, tâm sen có tính hàn nên không thích hợp sử dụng cho người có tỳ vị hư yếu như ăn không ngon, đầy bụng, đại tiện phân sống, lỏng hay rối loạn tiêu hóa.

- Tình trạng mất ngủ kéo dài không nên điều trị với bài thuốc tâm sen. Những người hư nhiệt có triệu chứng suy nhược, mệt mỏi, sốt nhẹ, táo bón,… khi dùng tâm sen để chữa mất ngủ có thể gây mệt mỏi, mất trí nhớ hay nhịp tim bất thường.

- Việc dùng tâm sen có thể ngăn ngừa, hỗ trợ trị chứng tăng huyết áp. Thế nhưng cần lưu ý không được sử dụng cho đối tượng bị huyết áp thấp.

- Người có thể hàn và cơ thể hư nhược, thường xuyên có biểu hiện ngủ mê, dễ tính giấc, sợ lạnh, rêu lưỡi mỏng, thích ấm,… khi dùng tâm sen thì tình trạng bệnh sẽ tồi tệ hơn.

- Thành phần alcaloid trong tâm sen giúp an thần, ngủ ngon nhưng lại dễ gây độc. Vì vậy, tốt nhất bạn chỉ nên dùng tâm sen đã được bào chế và tránh điều trị trong thời gian kéo dài.

- Bên cạnh đó, tâm sen chỉ giúp phục hồi thần kinh thể nhẹ, nếu bệnh nhân có biểu hiện nặng thì cần phải phối hợp cùng chế độ sinh hoạt hằng ngày để gia tăng hiệu quả.

Các vấn đề lưu ý khi dùng tâm sen

Một số thông tin trên đây về tâm sen chỉ có tính chất tham khảo và không thay thế cho bất cứ chỉ định nào từ bác sĩ/ dược sĩ.