Phơriđrich Enghen (Friedrich Engels) - nhà triết học, xã hội học, bác học và lý thuyết của chủ nghĩa xã hội khoa học, bạn thân thiết và đồng chí chiến đấu của Các Mác, lãnh tụ cách mạng vĩ đại của giai cấp công nhân thế giới.
Ph.Enghen sinh ngày 21-11-1820 ở thành phố Bacmen (Phổ) trong một gia đình chủ xưởng. Nhờ làm việc ở hiệu buôn của cha và làm quản lí cho một hội buôn lớn, ông đã nhận thấy mặt xấu của chủ nghĩa tư bản. Năm 1841, Enghen đến Beclin, gia nhập quân đội, đồng thời nghe giảng ở trường đại học. Cuối năm 1842, ông sang Anh, tìm hiểu đời sống và sinh hoạt của giai cấp công nhân Anh và viết tác phẩm Tình cảnh giai cấp công nhân Anh (xuất bản ở Đức năm 1845).
Năm 1844, Enghen sang Pari và gặp Các Mác. Hai ông đã cùng nhau viết một số tác phẩm triết học và cùng nhau soạn thảo Tuyên ngôn Đảng Cộng sản (2-1848).
Thời gian cách mạng 1848, Enghen tổ chức nghĩa quân và tham gia chiến đấu trực tiếp chống quân đội Phổ. Sau khi cuộc cách mạng thất bại, Enghen đã viết tác phẩm Cách mạng và phản cách mạng ở Đức (1850 - 1852) phân tích lý do thất bại của cuộc cách mạng tư sản Đức.
Những năm 50 - 60 thế kỷ XIX, Enghen đã vào làm việc trong một chi nhánh của hãng len vải của cha ở Mansextơ (Anh) để có tiền giúp đỡ Mác đang sống trong cảnh tha phương ở Luân Đôn, gặp rất nhiều khó khăn và thiếu thốn.
Trong Quốc tế I (1864 - 1876), Enghen đã cùng với Mác đấu tranh chống những tư tưởng xã hội chủ nghĩa phi vô sản và giành thắng lợi cho học thuyết Mác trong phong trào công nhân.
Sau khi Các Mác qua đời (1883), Enghen một mặt đảm bảo hoàn thành việc xuất bản quyển 2 và 3 của bộ Tư bản của Các Mác, một công việc hết sức vất vả, mặt khác tiếp tục chỉ đạo không hề mệt mỏi phong trào công nhân quốc tế. Ông kiên quyết lên án bọn cơ hội chủ nghĩa và những khuynh hướng xét lại. Do sự ra đời của hàng loạt các đảng công nhân ở các nước ở Tây Âu và Bắc Mỹ, và sự cần thiết phải thống nhất các đảng công nhân trong một quốc tế mới, năm 1889 Quốc tế II ra đời. Mặc dù tuổi cao, Enghen vẫn tham gia tích cực công việc chuẩn bị đại hội thành lập Quốc tế II và đấu tranh để đảm bảo cho Quốc tế II có một cơ quan lãnh đạo macxit.
Ph.Enghen từ trần vào ngày 5-8-1895 ở Luân Đôn (Anh).
VnVista I-Shine
© http://vnvista.com