Thánh Vật Sông Tô Có Thật ?

Cần một cái nhìn khoa học và trung thực

Sau câu chuyện "Thánh vật ở sông Tô Lịch", người tin, kẻ nghi rồi thêu dệt lên đủ mọi chuyện. Người ta photo, truyền miệng, thậm chí hàng ngàn người đã kéo nhau đến tận nơi xảy ra câu chuyện để xem "Thánh vật" thế nào? Tuy nhiên, có một câu hỏi cần đặt ra là: Tại sao sự việc đã xảy ra cách đây 5-6 năm giờ bỗng chốc được xới lại mang đầy màu sắc thần bí như vậy? Có hay không sự lợi dụng lòng tin vào đời sống tâm linh - vốn là một phần giá trị của đời sống thực - để phục vụ cho các toan tính cá nhân?

Để tìm hiểu thực hư, các PV Báo Lao Động đã gặp gỡ từ người dân sở tại, đến các nhà phụ trách thi công công trình, rồi các nhà quản lý nhà nước về văn hoá, các nhà sử học, nhà sư... Xin cung cấp toàn bộ thông tin này đến bạn đọc để mỗi người sẽ tự xác định cho mình một cách nhìn đúng đắn, khách quan, trung thực nhất xung quanh sự việc này.

Đền Quán Đôi không liên quan đến "Thánh vật".

Có lẽ quá mệt mỏi trước dư luận về những thông tin huyền bí mà tờ báo nọ đăng tải, lúc đầu tiếp xúc với phóng viên, PGS Long đã từ chối phỏng vấn và cho rằng: "Tôi không biết về chuyên môn, tôi chỉ quản lý văn hoá và lại đang rất bận". Thế nhưng, có lẽ với trách nhiệm của một nhà quản lý về văn hoá và thông tin của Hà Nội, PGS Long đã có cuộc trao đổi "ngoài chuyên môn" như PGS từng nhắc lại nhiều lần với phóng viên Lao Động.

Điều đầu tiên, PGS Long nhấn mạnh là "phải kiểm chứng thông tin trước khi đưa, đưa thông tin phải có chủ đích, không chỉ là cho người này người kia kể rồi đưa, gán ghép sự việc rồi không cần biết đến hậu quả của nó ra sao". Trước việc vì sao, cả một thời gian dài hơn một tháng, trên địa bàn Hà Nội người ta chụp các bài báo, truyền tay nhau đọc, rồi bàn luận xung quanh các câu chuyện huyền bí chưa có lời giải mà các cơ quan chức năng không có phản ứng gì.

Rồi PGS Long nói ngay: "Tôi đã nhận khuyết điểm. Đúng là chúng tôi phản ứng quá chậm trước dư luận xung quanh sự việc này".

PGS Long bức xúc: "Nếu nói như họ nói thì chẳng lẽ Thánh lại vật cả Phật. Mà theo Đại Đức Thích Minh Hiền - trụ trì chùa Hương (đệ tử chân truyền của Thượng toạ Thích Viên Thành) thì Thượng toạ Thích Viên Thành có đến sông Tô Lịch đâu. Còn GS Trần Quốc Vượng mất do ung thư vòm họng từ lâu, ai mà chả biết. Thượng toạ Thành, GS Vượng, rồi cả những công nhân của đội xây dựng kia, họ cũng là người tốt cả chứ. Chẳng lẽ Thánh lại vật người tốt?".

Đánh giá về những thông tin trên tờ báo nọ mà ông Nguyễn Hùng Cường kể, PGS Long cho biết: "Về trận đồ bát quái thì tôi xin nói, trừ ông Cường ra, không ai có thể nói như vậy. Vì khi TS Đặng Kim Ngọc được mời đến thì câu chuyện ấy đã xảy ra 10 ngày trước và tất cả những gì người ta nói tới như cọc lim, cốt người, xương thú vật, đồ gốm sứ... cái nguyên vẹn thì không còn ở đó, những cái vỡ, nát thì bày ở trên bờ sông. Làm sao biết được những hiện vật ấy trước đó nằm ở vị trí nào, theo nguyên tắc nào để nói rằng đó là trận đồ bát quái. Ông Ngọc đã rất thất vọng khi ông Cường đã kể trên báo khác với thực tế".

Còn việc GS Vượng khẳng định về chuyện trấn yểm, tôi tìm trong biên bản cuộc họp ngày 22.12.2001 của Sở VHTT thì thấy ghi ý kiến của GS là "giả thiết chúng ta đang ở vào vị trí của cửa phía tây của La thành mà cổng phía tây của Hoàng thành thuộc vào vị trí Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh"...

"Trước đây, cổng Hoàng thành ngoài lính còn có thần trấn giữ 4 cửa và có yểm bùa hay còn là lễ hiến sinh... đại đa số đồ gốm như bát, hòn kê... cho thấy niên đại của địa điểm này thuộc vào thời Lý - Trần Việt Nam hay thời Tống Trung Quốc.

Đoạn sông Tô Lịch cạnh đền Quán Đôi, nơi phát hiện nhiều cổ vật và xương người.

PGS Đỗ Văn Ninh cũng đồng tình với GS Vượng và cho rằng có thể coi hiện tượng này "là một hiện tượng trấn yểm mà bất kỳ công trình xây dựng nào cũng phải có lễ trấn yểm, động thổ, đặc biệt là đối với một vị trí quan trọng như cổng Tây của La thành". Như vậy, cả hai ông đều rất thận trọng trong nhận định và cũng chỉ giả thiết đó là hiện tượng trấn yểm khi xây dựng các công trình thôi.

Còn nếu nói đó là huyệt long mạch và trận đồ bát quái do ông Cao Biền đặt ra thì tôi cho là sự tưởng tượng, nếu không cố ý vì những động cơ không lành mạnh thì cũng là "nói ẩu". Vì sao ư? Ông Trần Quốc Vượng nói rồi: "Niên đại của những thứ tìm thấy từ thời Lý - Trần, tương ứng với thời Tống ở Trung Quốc, trong khi ông Cao Biền sống vào thời Đường, trước đó nhiều thế kỷ. Những hiện vật tìm thấy ở nơi đó có niên đại muộn hơn nên không thể nói đó là nơi ông Cao Biền trấn yểm được. Truyền thuyết và thư tịch có ghi việc làm của ông Cao Biền nhưng cũng chỉ ghi thế thôi. Phải chăng vì thế mà có người đã "đoán đại" ra thế?".

Có 4 chuyện ông Cường nói, tôi kiểm tra được đều thấy sai. Đó là nguyên nhân cái chết của 2 người nổi tiếng, chuyện mời ông Ngọc là Giám đốc Bảo tàng Hà Nội đến "ngay khi" phát hiện ra "trận đồ bát quái", chuyện ông ta mời cố Hoà thượng Thích Viên Thành làm lễ trấn yểm và những lời có tính chất giối giăng của cụ.

Còn những chuyện khác, không kiểm tra được nên tôi không bình luận.

Nhưng 4 chuyện lớn này đều sai cả thì khó nói tới những chuyện khác.

Truyền miệng thời @

Suốt từ hôm có tờ báo đăng vụ "thánh vật" ở sông Tô Lịch đến giờ, dân Hà Nội hễ gặp nhau là bàn tán. Em nghĩ, nghe nói tờ báo bán được ngót chục vạn bản, nhưng người ta kể cho nhau nghe thì phải đến triệu lần, còn thêu dệt thêm nhiều chuyện ghê gớm hơn. 2.000 đồng một bản phôtô đấy bác ạ. - Truyền khẩu thì gọi là "văn học truyền miệng", có yếu tố phôtô là "truyền miệng thời @". - Bà xã em có thằng cháu làm nghề xây dựng, cứ dặn đi dặn lại: "Cẩn thận cháu ạ, đừng có đụng vào những chỗ linh thiêng". Thằng này đầu óc tỉnh lắm, cười: "Dì bảo, nghề của cháu là xây dựng cơ sở hạ tầng, chỗ nào bây giờ chả phải đào bới, san lấp. Nói chung là bọn cháu trước khi khởi công đều cúng bái cả. Tuy chưa phải đến mức "nhờ người âm giải phóng mặt bằng", nhưng cũng xin các ngài ủng hộ cho việc xây dựng đất nước ta hiện đại hơn. Ngày xưa địch nó bắn phá, ném bom, giật mìn cả đình chùa thì sao?". "Thế cho nên anh nào sang ta là thua, cắp đít về nước hết". Biết không đủ sức "lý luận" với bà "con nhang đệ tử" này, chú cháu em đành rủ nhau đi... uống bia. Nắng rồi bác ạ, bia lạnh "vào" lắm. - Nếu chính quyền và cơ quan chức năng, trước những tin "đồn nhảm" đều xử lý bằng cách bỏ đi uống bia như chú cháu nhà cậu thì bây giờ là thời gì? - Gớm! Bác cứ nói như nhà nghiên cứu. Dân xây dựng cứ có dự án là họ làm, kiêng kỵ thì có thẻ hương, nắm đôla âm phủ, hoá ra để các ngài có tiền tiêu pha rồi xá cho. Trần sao âm vậy, làm gì chả phải "phong bì". Còn báo chí họ có tin khối ra đấy! Em nghe nói, thỉnh thoảng họ "chơi" một vụ "giật gân" để "câu khách". Tờ này nói xong, tờ khác lại phỏng vấn một nhà khoa học lịch sử. Ông lịch sử nói: Chuyện cũ, mấy năm trước giải quyết rồi. Không nên cái gì cũng "vận vào mình" như thế. Càng không nên nói ác, vu oan người khác... Đá xuống - Gã đài phường rủ ông Sự đi bách bộ sau bữa cơm chiều, được từ chối như sau: - Từ 4 tháng nay, khi Hà Nội triển khai Quyết định 227 của UBND thành phố, tớ không dám đi dạo phố đêm nữa, gà lên chuồng là mình cũng đóng cửa "chuồng". - QĐ 227 liên quan gì đến bác? Đây chỉ là việc bàn giao hạ tầng kỹ thuật đô thị của Sở GTCC về cho các quận, huyện quản lý. - Sao lại không liên quan, dân bây giờ thân thiện với quận, huyện hơn. Từ 5h chiều đến sáng hôm sau quận, huyện nghỉ, ngoài giờ hành chính dân muốn sử dụng cơ sở hạ tầng kỹ thuật thế nào tuỳ thích. Cả thành phố biến thành chợ ăn uống. Vỉa hè bị chiếm dụng hoàn toàn, ồn ào, ô nhiễm suốt đêm, đến sớm hôm sau dấu vết các cuộc ăn uống dành trọn bộ tặng cho một ngày mới thành phố. - Ai chả phải ăn tối sau một ngày làm việc. Còn để bát đĩa đến sáng mai rửa là chuyện thường. - Nhưng phải đúng quy định, phải quản lý vỉa hè, có đăng ký cấp phép bán hàng tạm thời. Nhưng chẳng quận, huyện nào tiến hành chủ trương này cả. Đến quy định xe máy dựng sát mép hè, đuôi xe quay ra cũng chẳng nơi nào thực hiện, quận quay vào, huyện quay ra, đầu đuôi lung tung, để tràn cả xuống lòng đường... Đó là chưa kể tệ nạn xã hội, đua xe ban đêm, đổ rác giữa đường... - Thôi xin bác, cái gì cũng đúng thực tế cả, không phải dẫn chứng nữa. Quản lý trật tự vỉa hè là việc khó to như núi, nay thành phố đá xuống sân quận, huyện, khác nào mời Đội tuyển Bóng đá Braxin sang ta, nhưng sợ thua nên ông Rítđồ phân công đội "hạng nhất" ra nghênh tiếp. "Hạng nhất" đá với "siêu hạng", thua là phải. Chúng ta đã công nhận chính quyền cơ sở còn yếu, đã yếu lại phải gánh nặng, gánh quá sức, mệt thì sau giờ hành chính phải nghỉ thôi