TÌM HIỂU LỊCH SỬ NAM ĐÔNG

Dưới chế độ thực dân phong kiến, đồng bào các dân tộc Nam Đông cũng như các dân tộc ở Tây Thừa Thiên-Huế đã phải chịu ách áp bức bóc lột do chính sách ngu dân, chia để trị của kẻ địch. Cuộc sống đồng bào nghèo khổ vừa phải chống chọi, vật lộn với chiến tranh và bộ máy cai trị thực dân phong kiến, đế quốc.
Thực dân Pháp thực hiện chính sách cai trị rất tàn khốc, đặc biệt là chính sách chia để trị của chúng, nhằm mục đích rất dã man là gây mất đoàn kết giữa đồng bào Kinh - Thượng. Con đường 14B từ La Sơn lên Khe Tre lúc đầu được thực hiện nhằm mục đích thực dân, nhưng sau này nó có tác dụng lớn về kinh tế và xã hội của Nam Đông hiện nay. Có thể nói đây là con đường độc đạo để đến Nam Đông. Khi làm con đường này chúng đã bắt cu li đi xây dựng nó, ngoài ra để giam cầm những người cộng sản, chúng đã xây dựng nhà tù ở đèo La Hy.

Trước Cách Mạng tháng Tám cư dân chủ yếu của Nam Đông là người K'tu, với những phong tục tập quán lạc hậu và tính chất khép kín của làng bản ở đây. Thực dân Pháp đã lợi dụng được vấn đề này, nên đã cài vào bộ máy quản lý hành chính thực dân theo kiểu làng - tổng - nguồn. Các xã của Nam Đông chia làm hai nguồn: Nguồn Tả gồm Thượng Quảng, Thượng Long, Thượng Nhật, Thượng Lộ (là những xã ở gần nhau - vùng cao). Nguồn Hữu là Hương Lâm, hương Nguyên, Hương Hữu, Hương Sơn. Trong mỗi vùng chúng lại chia lẽ ra thành nhiều Tổng, chia Tổng thành nhiều làng.
Thực dân Pháp còn đặt ra các chức Chánh Tổng và phó Tổng, làng thì có Lý Trưởng và đại diện mỗi làng để nhằm cai trị dân trong các tổng các làng bản của mình.
Ngoài ra chúng còn lợi dụng những lái buôn gian thương, mối lái mua chuột một số đồng bào dân tộc thiểu số cả tin, tuyên truyền gây chia rẽ, ngăn cách Kinh - Thượng. Những tác động của thực dân Pháp và bộ máy chính quyền phong kiến, thực dân đã phần nào làm thay đổi tính chất tự trị, đóng kín của làng bản.