Chợ nón Dạ Lê

Dòng nước sông Hương chảy lặng lờ
Ngàn thông núi Ngự đứng như mơ
Gió cầu vương áo nàng tôn nữ
Quai lỏng nghiêng vành chiếc nón thơ...

Với Huế, chợ nón Dạ Lê có lịch sử gắn liền với chiếc nón bài thơ, với nghề chằm nón. Trời chưa tỏ mặt người chợ nón đã đông, vòng trong vòng ngoài, toàn nón với nón, thoang thoảng quanh tôi mùi lá tươi ngai ngái, hòa quyện với mùi dầu bóng nồng nồng, đấy là mùi chợ nón vương vấn bên những người mẹ, người chị tảo tần. Chợ nón Dạ Lê xuất hiện đã hơn trăm năm rồi. Quanh vùng này là các làng quê vừa làm nghề nông vừa thạo nghề chằm nón: Phú Mỹ, Phú An, Phú Hồ, Phú Xuân, Phú Lương, Thủy An, Thủy Thanh... Chợ nón họp bên con sông Như Ý, có chiếc cầu ván nối liền đôi bờ, đi bộ hay chèo ghe đều thuận tiện.

Nhiều năm trước, người dân muốn mua vật dụng hay bán nón, đều phải cuốc bộ lên chợ Đông Ba, nhà nào gần nhất cũng mất hai giờ cả đi lẫn về. Muốn nhàn hạ thì ngồi xe lam, thuyền máy, nhưng sẽ hụt mất tiền công. Thế nên chợ nón Dạ Lê ra đời tự phát, rồi ngày càng đông đảo, phồn thịnh.

Chợ nón trước kia ở bên tả ngạn sông Như Ý thuộc xã Phú Mỹ (Phú Vang). Dần dần, do đường sá trải nhựa thuận tiện cho năm sáu xã lân cận thành phố chuyên nghề chằm nón, chợ đã dời hẳn sang bờ bên kia thuộc xã Thủy Vân (Hương Thủy). Ngày ngày, những người buôn nón từ thành phố Huế về bằng xe máy, nếu thu nón nhiều, họ thuê xe lam chở. Lái nón nam nữ ăn mặc sang trọng, túi xách căng phồng với hàng chục triệu đồng, bán mua trả tiền mặt sòng phẳng. Đã quen biết, họ còn tạm ứng tiền cho người làm nón đong gạo, mua vật dụng, kỳ sau trả bằng nón.

Tại chợ nón, vây quanh là những kiosque bày bán đủ loại kim chỉ, lá nón, soài, dầu nón, quai nón.. Bán xong nón, người thợ lại mua vật liệu về chằm. Chợ nón rất sạch sẽ. Chợ Dạ Lê ở Huế là chợ duy nhất tập trung buôn bán hàng nón và các mặt hàng liên quan nghề chằm nón truyền thống. Từ nơi đây, chiếc nón Huế đi khắp nơi mọi miền đất nước, ra cả nước ngoài. Chợ nón cũng thật đặc biệt, số đông là nữ giới họp chợ, họ ăn mặc và nói năng thanh lịch, chất phác, thuần hậu.