Môn văn: đòi hỏi học sinh phải hiểu lịch sử

Hai phần này thường thống nhất với nhau. Muốn nắm bắt, TS cần phải biết tác phẩm đó gắn liền với hoàn cảnh lịch sử nào. Ở đây, môn văn đã gián tiếp đòi hỏi TS phải có kiến thức về lịch sử, nếu không sẽ khó mà phân tích đúng được.

Về văn xuôi, nhất định các bạn phải nắm được diễn biến câu chuyện, nhân vật trung tâm và những chi tiết, sự kiện xoay quanh nhân vật trung tâm đó. Về thơ, phải nắm được cảm hứng chủ đạo của nhà thơ, những hình ảnh mà nhà thơ sử dụng để bộc lộ cảm xúc.

Ba năm trở lại đây, Bộ GD-ĐT thực hiện đề thi theo kiểu “ba chung”, tôi để ý thấy thường có ba câu hỏi với cơ cấu số điểm là 2-3-5. Câu 2 điểm thường mang tính chất học thuộc lòng, kiểm tra kiến thức như: nêu hoàn cảnh ra đời của một tác phẩm, sự nghiệp văn chương, phong cách văn chương, tiểu sử của một tác gia nào đó. Ở câu này, mấy năm trước đáp án của bộ cho phép TS trả lời theo hình thức gạch đầu dòng. Nhưng tôi khuyên các em không nên viết theo cách ấy vì tâm lý người chấm thi môn văn đánh giá rất thấp kiểu viết gạch đầu dòng.

Câu 3 điểm nhằm kiểm tra năng lực cảm thụ đoạn văn hoặc đoạn thơ (bình giảng), xem TS có đủ tinh tế, nhạy cảm, có phát hiện cái hay, cái đẹp của tác phẩm hay không. Câu 5 điểm đòi hỏi TS có kiến thức mang tính chất tổng hợp, làm nổi bật tư tưởng của tác giả trong tác phẩm.

TS cần lưu ý thêm là một tác phẩm văn chương luôn bao gồm hai mặt cần “mổ xẻ”: nội dung và hình thức. Rất ít khi đề thi yêu cầu trực tiếp TS làm rõ hai mặt này. Tuy nhiên, trên thực tế, để giải quyết vấn đề nào đó của đề thi, trong quá trình đi vào nội dung nhất thiết phải trình bày nội dung đó được biểu đạt bằng những phương tiện nghệ thuật nào.