Học thuyết ngũ Hành (tiếp)

Cũng có quan điểm cho rằng: tác động sinh, khắc của ngũ Hành nhiều hay ít, mạnh hay yếu còn tuỳ thuộc vào tương quan lực lượng giữa hai Hành. Ví dụ: Thuỷ khắc Hoả, nhưng "giản hạ thuỷ" (nước dưới khe) làm sao dập tắt (khắc) được " tích lịch hoả" (lửa sấm sét)?

           Trong cùng một Hành cũng có sự sinh khắc lẫn nhau: ví dụ trong Hành Thuỷ, nước ở rạch nhỏ chảy ra suối, suối chảy ra sông, sông chảy ra biển; vậy rạch hay suối phải cạn!

           +  Trạng thái của ngũ Hành cũng ảnh hưởng đến quan hệ sinh, khắc:

           Kim: Kim vượng gặp Hoả sẽ thành vũ khí có ích (Hoả không còn khắc Kim). Kim do Thổ sinh, nhưng khi Kim vượng quá, thì Thổ bị giảm, bị khắc. Kim sinh Thuỷ, nhưng khi Kim nhiều, sẽ làm Thuỷ đục (khắc Thuỷ).

           Hoả: Hoả vượng sinh Thuỷ (nước yếu, lửa càng cháy to Thuỷ không còn khắc Hoả nữa). Hoả do Mộc sinh, nhưng khi Hoả vượng, rừng cũng cháy (Hoả khắc lại Mộc); Đất (Thổ) cũng cháy luôn (Hoả không sinh mà  khắc Thổ).

           Thuỷ: Thuỷ vượng khắc Kim, vì Thuỷ nhiều làm Kim chìm (Kim không sinh Thuỷ nữa). Thổ khắc Thuỷ nhưng khi Thuỷ nhiều, nước chảy thì đá cũng phải mòn, nên Thuỷ lại khắc Thổ. Thuỷ vốn sinh Mộc, nhưng khi Thuỷ lớn, cuốn trôi cả cây cối, Thuỷ thành khắc Mộc.

           Thổ: Thổ vượng khắc Kim vì Thổ nhiều thì Kim bị vùi lấp. Thổ vượng cũng khắc Hoả vì Thổ nhiều thì lữa tắt, Hoả không sinh Thổ nữa.

           Mộc: Mộc vượng khắc Kim vì Mộc nhiều thì rìu búa cũng mẻ.