III/ Học thuyết Ngũ Hành

III.          Học thuyết ngũ Hành - những kiến thức cơ bản cần thiết.

           Học thuyết này cho rằng, mọi vật chất trong vũ trụ đều do năm "Hành" Kim, Mộc, Thuỷ, Hoả, Thổ tạo ra. Nội dung của Học thuyết được phản ảnh qua ba quy luật:

           1/ Ngũ Hành Sinh nhau: Tương Sinh nghĩa là cùng bồi bổ, trợ giúp, thúc đẩy nhau. Hành sinh là "Mẹ", Hành được sinh là "Con"."Sinh" là hoạt động mang tính tự nhiên của muôn loài: nhờ "Nước", "Cây" xanh mới mọc lên... (Quy luật "Thuỷ" sinh "Mộc") – "Cây" cỏ làm mồi nhen "Lửa" đỏ (Quy luật "Mộc" sinh "Hoả") – Tro tàn tích lại, "Đất" vàng thêm (Quy luật "Hoả" sinh "Thổ") – Lòng "Đất" tạo nên "Kim loại" trắng (Quy luật "Thổ" sinh "Kim") – "Kim loại" vào lò, chẩy "nước đen" (Quy luật "Kim" sinh "Thuỷ").

           2/ Ngũ Hành Khắc nhau: Tương Khắc là chế ngự, khống chế nhau: "ngũ Hành tương Khắc lẽ xưa nay: "Rễ cỏ" đâm xuyên lớp "đất" dầy (Quy luật "Mộc" khắc "Thổ") – "Đất" đắp đê cao, ngăn "Nước lũ" ("Thổ" khắc "Thuỷ") – "Nước" đổ nhanh, nhiều, tắt "Lửa" ngay (Quy luật "Thuỷ" khắc "Hoả") – "Lửa" lò nung chẩy "Đồng, Chì, Thép" (Quy luật "Hoả" khắc "Kim" – "Thép" cứng rèn dao, chặt "Cỏ Cây" (Quy luật "Kim" khắc "Mộc")".

           3/ Ngũ Hành bình hoà (tỷ hoà): Khi hai đối tượng cùng "Hành", thì quan hệ giữa chúng là "Tỷ hoà" hay "Bình hoà", là "Ngang vai" nhau, là "Anh em với nhau": Kim tỷ hoà Kim, Mộc tỷ hoà Mộc,... Tỷ hoà cũng có trường hợp Tốt, trường hợp xấu:

                      a- Tôn nhau lên, làm mạnh thêm: Mỗi "Hành" chỉ có một cặp:  "Lưỡng Hoả thành Viêm": lư trung Hoả với phúc đăng Hoả - "Lưỡng Mộc thành Lâm": bình địa Mộc với đại lâm Mộc – "Lưỡng Thổ thành Sơn": đại trạch Thổ với sa trung Thổ  - "Lưỡng Kim thành Khí: sa trung Kim với kiếm phong Kim – "Lưỡng Thuỷ thành Giang": thiên hà Thuỷ với Đại hải Thuỷ.

                      b-  Triệt phá nhau, tổn hại nhau: Các Cặp còn lại của mỗi "Hành": "Lưỡng Hoả, Hoả diệt", "Lưỡng Mộc Mộc chiết", "Lưỡng Thổ, Thổ liệt", "Lưỡng Kim, Kim khuyết", "Lưỡng Thuỷ, Thuỷ kiệt".