Hip hop nội địa

Đã qua lâu rồi cái thời nghi ngại mặc cảm khi nhắc tới hip-hop, thời mà nhạc rap còn bị xem như một thứ cấm kỵ, thời mà những cố gắng "Việt hoá" rap đều thất bại vì ngô nghê, hoặc phần vì quá táo bạo.

Sự bùng lên của nhạc urban (một nhánh hip-hop phổ thông, gắn chặt với sinh hoạt đô thị Mỹ) 5 năm nay, sự khải thắng tuyệt đối của Beyoncé trong giải Grammy vừa rồi và cả những hoạt động phát triển hip-hop tại các quốc gia châu Á đã khiến giới làm nhạc Việt tự tin hơn vào khả năng sinh tồn của thể loại nhạc có phần xa lạ kia.

Hip-hop không đơn thuần là một thể loại nhạc. Hip-hop là một lối sống, một cách tư duy, một thế giới ngôn ngữ và thế giới tinh thần đặc biệt đã mọc lên ngay từ trong lòng các đô thị lớn Âu Mỹ. Hip-hop là văn hoá (và cả phản văn hóa), là hành vi ứng xử, là trang phục, là phương thức thể hiện cá tính. Ăn nói kiểu "hip" là nói một thứ tiếng Mỹ da màu đặc trưng, cứng, cộc cằn, tiết tấu nhanh, diễn đạt trực tiếp. Mặc nhiên ta hiểu không dễ gì nhập thân vào thế giới Hip-hop. Nghĩa là cũng không dễ gì hát được hip-hop cho đúng kiểu.

Ta có thể nhìn nhận rằng những cố gắng phát triển hip-hop Á châu tập trung ở những quốc gia có kinh tế phát triển mạnh như Nhật và Hàn Quốc. Không khó giải thích hiện tượng ấy nếu ta nhớ rằng có rất nhiều sinh viên Hàn Quốc và Nhật ở các trường Đại học Mỹ, vì thế bản thân lối sống hip-hop đã dễ dàng thâm nhiễm vào họ.

Họ nói rap không thua người Mỹ da đen, không những thế sự giao thoa văn hóa còn đem lại cho rap của họ một màu sắc riêng, như một loại thi ca đặc thù. Nền công nghiệp âm nhạc Nhật khi đặt nền móng trên việc Âu Mỹ hóa đã trợ giúp thêm cho việc du nhập hip-hop một cách có căn cơ vào nước mình.

Utada Hidaru đã hát những bài hip-hop cô viết qua phần hòa âm của bộ đôi Lewis & Jam - hai tên tuổi hàng đầu trong làng nhạc producers Mỹ về thể loại nhạc đen. Người Hàn cũng tự hào có nhóm JTL - một sản phẩm lai mỹ đến chân tơ kẽ tóc. Tình hình "hip" hóa như thế chắc chắn Việt Nam ta không ứng dụng được rồi!

Cách đây 4 năm, một số ca sĩ Việt như Nguyên Vũ, Việt Quang, Thanh Thảo, Nguyên Lộc đã hấp hé hip-hop thông qua những sản phẩm Thái Lan. Bằng những bài hát Thái đơn giản được đặt lời Việt hoặc những bài nội địa 100% được rập khuôn Thái Lan, họ đã làm nên một diện mạo khá kỳ quái cho nhạc Việt, không đạt được một hiệu quả thẩm mỹ nào.

Tuy vậy, nó cũng kích thích được một số nhà hòa âm trẻ đầu tư vào việc "nâng cấp" bản hòa âm của mình, mà cụ thể là tìm mua những âm sắc nhân tạo đầy vẻ công nghiệp bán sẵn trong những sample CD để sử dụng trong bản phối. Bảo Lư và Anh Khoa đáng được kể tên ở đây nhờ cố gắng đó.

Dần dà, hip-hop Việt bị lẫn lộn vào nhạc giải trí quần chúng. Phàm cái gì ồn ào, nhí nhố, bắt tai (catchy) đều liệt vào nhạc giải trí được hết. Hip-hop Việt không được nhìn nhận một cách tử tế (vì quả tình nó cũng chẳng tử tế!), khác với Jazz, blues hay world music. Thiếu người viết nhạc, thiếu người biết hát và thiếu trầm trọng các rapper, nhạc Việt không... "hip" nổi.


Nỗ lực của Võ Thiện Thanh khi hòa âm lại những bài hát phổ thông theo kiểu hip-hop nên được đánh giá cao, mặc dù anh chưa thành công lắm. Rồi sự xuất hiện của rapper tài tình Okio là một điểm son mới, anh chàng Việt 100% này lại có khả năng nói rap tiếng Mỹ khá ngộ nghĩnh (ở nội dung bài rap và cách thể hiện trên sân khấu) và đã "từng bước xâm lấn" tiếng Việt một cách dễ thương.

Rap Việt của Okio tươi mới, nhẹ nhõm và có sinh lực, kiểu ngắt câu tiếng Việt của anh cũng đặc biệt lạ nhưng không gây shock. Rồi tay DJ Phat P ở disco Mưa Rừng làm nhiều remix kiểu urban đúng điệu, được tán thưởng bởi cả dân chuyên môn lẫn giới trẻ "hip". Phat P có lúc còn đỡ đầu cho Tiến Đạt, một vũ công chuyển sang hát hip-hop. Nhiều tín hiệu vui cho một cuộc dậy sóng của hip-hop Việt Nam.

Gần đây, nhiều ca sĩ trẻ như Kim, Tăng Nhật Tuệ, Hồ Ngọc Hà lao vào hip-hop. Có vẻ như họ không lấy mô hình Á châu làm mẫu mà dùng thẳng hình ảnh gốc của Beyoncé hay Alicia Keys để họ chỉ mang tiếng là F1 thôi! Thế cũng OK! Mong rằng bản sao nước đầu rồi sẽ nhanh chóng trở thành một bản gốc Việt Nam, mong rằng màu sắc "hip" Việt rồi đây sẽ thực sự có một đời sống riêng.