Nghề tự do làm “chơi” ăn thật

Xê dịch luôn là nỗi đam mê của một freelancer, như bạn Hồng Tâm - Ảnh: Lê Quỳnh

TT - Nhiều người trẻ đã sẵn sàng từ bỏ một vị trí cao, ổn định trong công ty để ra ngoài làm công việc tự do (freelance).

“Tùy thích làm, ăn, ngủ”

Để được làm quảng cáo cho một sản phẩm của Công ty A, Công ty quảng cáo B đã mời Minh Anh về xây dựng dự án. Chỉ trong hai ngày, cô phải nghĩ ra tên cho sản phẩm, xây dựng ý tưởng chính, các công cụ (làm sự kiện, viết bài PR, họp báo...) nên sử dụng trong chương trình quảng cáo. Cầm ít nhất là hai bản đề xuất của Minh Anh, Công ty B đem mời gọi Công ty A. Một bản được chọn, và Minh Anh mới bắt đầu chính thức làm việc theo đặt hàng của Công ty B.

Vốn là một copywriter (viết lời quảng cáo) cho một công ty quảng cáo, nhưng vì thích sự tự do nên Minh Anh đã nghỉ việc, đi làm freelance. Có dự án phải vào công ty khách hàng làm việc, có dự án chỉ cần làm việc ở nhà...

“Công việc cũ của tôi chưa cân bằng với cuộc sống cá nhân nên tôi quyết định ra ngoài làm việc tự do” - Hồng Tâm, một tay freelance, nói. Trước đây, Tâm vốn là trưởng phòng quản lý, đào tạo phát triển nguồn nhân lực khu vực Đông Dương cho một công ty tư vấn tài chính của nước ngoài.

Ra ngoài làm việc tự do, không ăn lương và nằm trong chính sách một cơ quan, công ty nào, Tâm cho biết thu nhập của anh tùy theo từng dự án mình làm cho khách hàng. Để có được nhiều dự án như tái cấu trúc hệ thống tiền lương, xây dựng hệ thống quản lý nguồn nhân lực..., có khi Tâm phải tham gia “đấu thầu” với nhiều đối thủ toàn là những công ty có tiếng trong lĩnh vực tư vấn. 

Còn Sang trước đây là giám đốc thương mại một công ty nước ngoài, đùng một cái anh xin nghỉ, nay làm dự án cho công ty này, mai làm dự án cho công ty khác. Ba tháng trước bạn bè còn thấy Sang làm việc cho một công ty nước ngoài về hàng tiêu dùng, thì thời gian này họ đã thấy anh đi về như con thoi đến Bình Dương theo một dự án của công ty khác về thức uống.

Chuyên nghiệp để không... thất nghiệp

Khác với làm việc chính thức cho công ty, xí nghiệp mà ở đó các nhân viên sẽ hoạt động theo guồng máy có sẵn với sự hỗ trợ của đồng nghiệp, người làm freelance phải làm việc độc lập, chỉ dựa vào khả năng của mình nên dễ bị tụt hậu kiến thức, luôn phải tự học liên tục. Đa số các tay freelance đều có quan hệ rộng, chưa kể người này giới thiệu người kia từ hiệu quả công việc của họ. Để đảm bảo hiệu quả công việc và chữ tín với khách hàng, không chỉ cần chuyên môn, kinh nghiệm, quan hệ rộng trong công việc, người làm freelance còn phải chuyên nghiệp, luôn chủ động, làm việc kỷ luật và khoa học.

Đa số bạn trẻ đều cho rằng freelance vẫn là một nghề với nhiều yếu tố hấp dẫn người trẻ năng động: sự tự do, thoải mái, nhiều thử thách, được chứng tỏ khả năng... Tâm cho biết thêm: “Có khi chỉ cần làm bốn tháng, thu nhập đã bằng 12 tháng đi làm nhân viên cho một công ty”.

Nhưng mức độ rủi ro của freelance cũng không ít: bị khách hàng “xù” trả tiền, thu nhập không ổn định. Hải, một freelance, cụ thể hơn: thu nhập của tôi có khi 1.000 - 2.000 USD/tháng, nhưng cũng có tháng chỉ 100-200 USD. Một “tay mơ” dễ bị... “tự do” dài dài nếu chọn nghề freelance.

“Không ai dở hơi đến mức đi thuê một người không có khả năng về làm việc cho dự án của công ty mình” - nhiều giám đốc khẳng định. Để được làm dự án “tái cấu trúc doanh nghiệp” cho một công ty thuộc lĩnh vực chứng khoán, Tâm phải “đơn thân độc mã” qua hai tầng xét duyệt (một quĩ đầu tư nước ngoài đang hỗ trợ dự án và ban giám đốc công ty).

Giành được thắng lợi trước nhiều đối thủ khác, Tâm cho rằng: kinh nghiệm là yếu tố quan trọng để tôi có thể chỉ ra chỗ họ đang thật sự quan tâm; sau đó là nắm bắt được hệ thống, cơ cấu hoạt động công ty qua phỏng vấn, làm việc trực tiếp, phiếu điều tra... để tìm giải pháp phù hợp nhất với từng hoàn cảnh.

Thật ra, đừng nghĩ cứ freelance là khỏe. Theo Minh Anh, từ khi  làm freelance “làm việc thoải mái hơn nhưng lại bận rộn hơn so với lúc ở công ty vì đối tác thường nhờ mình khi cần ý tưởng mà không còn thời gian”.

Còn Nguyên Hải thú thật: “Nhiều khi không có thời gian để ngủ, đau bệnh cũng ráng làm để hoàn thành sản phẩm đúng hẹn”... Nhưng với họ, có lẽ tự do và thoải mái là nhất. Vì thế không khó hiểu khi bỗng dưng Hải tạm gác tất cả mọi việc để lên chùa ở tận Myanmar vài tháng...   

LÊ QUỲNH