Tư nhân hóa hay cổ phần hóa các CLB bóng đá Việt Nam?
Bóng đá Việt Nam tiến vào chuyên nghiệp chỉ có thể bằng cách doanh nghiệp hóa các CLB “bán chuyên nghiệp”như hiện tại một cách triệt để và đồng bộ.Tuy vậy,doanh nghiệp hóa phải theo mô hình doanh nghiệp nào để có sự phát triển bền vững lâu dài nhất lại là điều cần bàn.Hiện nay những CLB đi tiên phong như HAGL và GDT LA đang cho thấy bước chuyển sang chuyên nghiệp bằng con đường tư nhân hóa và đã có những thành công bước đầu rất đáng ngợi khen.Con đường đi lên chuyên nghiệp đó rất cần được nhân rộng,nhưng nếu muốn có một sự chuyên nghiệp hóa với sự phát triển lâu dài và bền vững,thì CLB bóng đá theo mô hình doanh nghiệp tư nhân chưa hẳn là mô hình tối ưu.
Trên Báo Bóng đá ra ngày mồng 8 tháng 11 năm 2006,cũng tại Diễn đàn này,PGS.TS Phạm Ngọc Viễn đã đề cập tới vấn đề về mô hình các CLB chuyên nghiệp,ông cho rằng “các CLB bóng đá Việt Nam cần phải chuyển sang hoạt động dưới dạng công ty cổ phần bóng đá”trong tiến trình chuyên nghiệp hóa nền bóng đá Việt Nam,tuy nhiên những lý iải cho sự cần thiết đó rất cần được làm sáng tỏ.Với ý kiến của mình,tôi xin có một số ý kiến trao đổi .
Nếu như các CLB bóng đá Việt Nam hiện nay đều đồng loạt “doanh nghiệp hóa” nghĩa là họ có thể chọn cho mình các loại hình doanh nghiệp đang được pháp luật thừa nhận ,hoạt động và tồn tại ở nước ta hiện nay như:Doanh nghiệp tư nhân(DNTN),Công ty trách nhiệm hửu hạn(CTY.TNHH),Công ty cổ phần(CTCP)…Tuy vậy với đặc thù của một doanh nghiệp bóng đá,CTCP như PGS.TS Phạm Ngọc Viễn đề cập là phù hợp nhất bởi những lý do sau:
Ưu điểm dễ dàng nhận thấy nhất của mô hình CLB bóng đá theo dạng CTCP là việc thu hút và huy động được nguồn vốn từ nhiều phía và không chỉ ở trong và ngoài nuớc.Trong khi chúng ta vừa gia nhập WTO ,nền kinh tế với xu thế mở cửa của nước ta ngày càng tạo điều kiện thuận lợi hơn cho các nhà đầu tư nước ngoài tham gia vào thị trường đầu tư rất giàu tiềm năng trong nước,bóng đá với sự chuyển mình mạnh mẽ cũng sẽ không nằm ngoài tầm ngắm của các nhà đầu tư nước ngoài.Khi một CLB là một DNTN thì nguồn vốn chỉ của một chủ đầu tư,và vì thế tuy bước đầu những ông chủ tại HAGL và GĐT .LA đã thể hiện được tiềm lực tài chính mạnh của mình nhưng trong tương lai,với sự lớn mạnh của nền kinh tế và sự góp mặt của các nhà đầu tư nước ngoài nhảy vào kinh doanh trong lĩnh vực bóng đá,chắc gì tiềm lực tài chính của một ông chủ đã có thể đứng vững được.Thực tế hiện nay cho thấy,tại các CLB này các điều kiện về cơ sở vật chất cho hoạt động của đội bóng vẫn chưa thể nói là hoàn toàn đầy đủ.
Hơn nữa ,khi bóng đá nằm trong một vòng quay thương trường thì độ rủi ro của nó cũng cao như bất kì lĩnh vực kinh doanh mạo hiểm nào,thậm chí kinh doanh trong bóng đá mang tính rủi ro rất lớn.Mô hình DNTN với chế độ pháp lý là chịu trách nhiệm vô hạn sẽ là điểm yếu hơn hẳn các loại hình doanh nghiệp có chế độ pháp lý chịu trách nhiệm hữu hạn.CTCP khắc phục được những hạn chế trên của DNTN,với xu thế ngày nay hầu hết các doanh nhân đều không mấy ai chọn cho mình loại hình kinh doanh mà nếu rủi ro xảy đến thì trắng tay cả,đồng thời nó hơn hẳn loại hình CTY.TNHH ở khả năng huy động vốn không có giới hạn của mình nên rất có lợi cho sự phát triển lâu dài và bền vững.
Nếu nói về sự liên quan tới việc xã hội hóa nền bóng đá Việt Nam thì khi các CLB bóng đá chuyển sang mô hình CTCP có ý nghĩa rất quan trọng.Các cổ động viên khi gắn chặt lợi ích của mình với niềm đam mê bóng đá bằng cách tham gia mua cổ phần trong các CLB mà mình yêu thích là điều phổ biến tại các nước có nền bóng đá phát triển.Điều này rất có lợi cho sự phát triển của CLB cũng như nền bóng đá của một quốc gia nói chung.Khi lợi ích gắn liền với tình yêu trái bóng tròn thì việc có được sự ủng hộ từ phía NHM cho CLB là cả một động lực vô cùng lớn.Tôi đồng tình với quan điểm cho rằng,ngay các Fans Club của các CLB của bóng đá Việt Nam mới ra đời những năm gần đây cũng còn mang tính tự phát ,rất dễ đi đến giải thể nếu vì một lý do đơn giản nào đó ,mà khi bóng đá không có NHM,không có khan giả tới sân một cách thường xuyên ,mang tính chuyên nghiệp thì bóng đá sẽ “chết”.Những CLB bóng đá nỗi tiếng nước ngoài như MU,R.Madrid,F.Barcelona, đều có những Fans Club chuyên nghiệp ,NHM không chỉ bằng tình yêu của mình với trái bóng,mà những người đứng đầu các Fans Club này thưuờng là những cổ đông của đội bóng.Họ có cổ phần trong đội bóng của mình ,tuy là nhỏ nhưng khi cần họ có thể gây ảnh hưởng lên các cổ đông lớn hơn nếu như các cổ đông lớn hơn có những quyết định làm ảnh hưởng xấu đến hình ảnh và tương lai của CLB.Bằng sức ép mà họ tạo ra trước công luận,bằng những hoạt động quảng bá hình ảnh của CLB ra khắp thế giới,những Fans Club chuyên nghiệp này luôn mang lại những lợi ích thiết thực cho sự phát triển của CLB.Và cũng có một thực tế rõ ràng là,hầu hết các CLB bóng đá chuyên nghiệp của các nền bóng đá chuyên nghiệp phát triển hàng đầu thế giới ,đều là các CLB bóng đá hoạt động theo loại hình CTCP.
Hiện nay,nhìn vào bức tranh chung của các nền bóng đá phát triển và có các giải vô địch quốc gia hàng đầu như Anh,Italia,Đức,Tây Ban Nha…chúng ta thấy rằng sự can thiệp sâu vào bóng đá của các ông chủ nhiều khi vượt qua giới hạn về mặt thể thao.Nếu sự can thiệp quá lớn với quyền hạn tuyệt đối của những ông chủ giàu có (Khi họ là ông chủ duy nhất của CLB theo mô hình DNTN) không mang mục đích hoạt động trong lĩnh vực thể thao mà lan sang các mục đích kinh tế đơn thuần hay mục đích chính trị thì nó sẽ có hại cho sự phát triển của thể thao nói chung và bóng đá nói riêng.Chúng ta đã từng chứng kiến nhiều trường hợp các cầu thủ được mua bán với mục đích thương mại là trên hết ,còn vì lợi ích chuyên môn đựoc đặt xuống hàng thứ yếu và vì thế,gây bất lợi cho CLB .Khi có các cổ đông là những người khác nhau,là những cổ động viên trung thành của CLB,họ sẽ có tiếng nói và hành động đảm bảo cho sự phát triển của CLB về tất cả mọi phương diện(duy trì lối chơi truyền thống,giữ vững được thành công của CLB …).Tránh tình trạng muốn làm gì thì làm của các ông chủ có quyền năng tuyệt đối.Chẳng thế mà gần đây người dân nước Anh đang lo ngại làn sóng các nhà tài phiệt giàu có đổ xô vào thôn tính các CLB thuộc giải VĐGG Anh với mụch đích phần lớn là có được cơ hội để kinh doanh,dĩ nhiên ở những CLB bị mua đó,với loại hình CTCP đã hạn chế được phần nào quyền thao túng của các ông trùm ngoài quốc,và vì thế bớt đi phần nào sự lo ngại .Bài học này của người khác chúng ta nên học ngay bây giờ bởi việc đi lên chuyên nghiệp hóa bóng đá,chúng ta không thể nằm ngoài những vấn đề mang tính tất yếu như vậy.
Doanh nghiệp hóa bóng đá phải có bước đi từ từ chứ không thể ngày một ngày hai được.Hiện nay,ngay cả các doanh nghiệp kinh doanh thông thường tại Việt Nam thì mô hình các CTCP cũng chưa phải là phổ biến như ở các nước có nền kinh tế thị trường phát triển mạnh,thế nên đòi hỏi phải xây dụng ngay những CLB bóng đá theo loại hình CTCP là không thực tế.Nhưng trong tương lai,sự tất yếu phải xây dựng các CLB bóng đá chuyên nghiệp theo loại hình CTCP cần được xem xét một cách nghiêm túc.Muốn một nền bóng đá phát triển mạnh và bền vững ,chúng ta đồng thời phải dựa trên cơ sở điều kiện kinh tế xã hội của chính mình nhưng đồng thời cũng cần học hỏi kinh nghiệm và những bước đi của các nước có nền bóng đá chuyên nghiệp phát triển để đưa nền bóng đá nước nhà tiến lên trong tương lai.
Feb 7 2007, 05:59 PM
