Thơ dân gian thế giới, st

Làm việc suốt mùa hạ (Người dịch: Thái Bá Tân)


Làm việc suốt mùa hạ, mùa hạ,
Làm việc suốt mùa đông,
Mà lễ giáng sinh tôi mang áo vá
Mà lễ giáng sinh quần thủng túi không.

Nào ông anh, có bánh, có bánh,
Ông anh có bánh cho tôi?
Nào ông anh, có bánh, có bánh,
Có tí nào cho tôi!

Tay tôi cầm chiếc búa, chiếc búa,
Tôi ở xa nhà xa quê
Và bao ngày quai búa, quai búa,
Nay chân tôi không thể dẫn tôi về...

Ôi ông anh không biết, không biết,
Không biết vui buồn lòng tôi,
Ôi mỗi lần tôi cười, tôi hát,
Là cốt ngăn nước mắt mà thôi.

Nhưng cái giận trong tôi cuộn sóng
Dâng cao sáu phút một ngày
Hãy coi chừng, còn dâng cao nữa
Sẽ cuốn phăng chết tiệt cái đất này!

Nào ông anh có bánh, có bánh
Ông anh có bánh cho tôi.
Nào ông anh có bánh, có bánh
Có tí bánh nào cho tôi?...

Một lần ngoài phố (Người dịch: Thái Bá Tân)

Một lần tôi thơ thẩn
Quanh nhà tôi dạo chơi,
Bỗng có thằng cảnh sát
Đi lại gần, xách tai.

Rồi tay quay máy nói,
Rồi miệng hắn huýt còi,
Từ nhà tù lập tức
Có xe lại bắt tôi.

Xử tôi quan toà quát,
-Tên là gì khai ngay!
-Sao các ông,-tôi hỏi,
-Lại bắt tôi về đây?

Hi hi cười cảnh sát,
Nheo nheo mắt quan toà:
-Phải một năm làm việc,
Đồ lợn đen, cho ta

Và bây giờ vác đá,
Cùm tôi đeo quanh chân,
Năm này qua năm khác,
Sức tôi yếu, yếu dần.

Vợ chờ chồng mỏi mắt
Trăng lặn rồi trăng lên...
Khổ là người da trắng
Đang cần người da đen!

Mĩ da đen (Người dịch: Thái Bá Tân)

Tất cả chỉ vì da tao không trắng
Là người giàu, ông chủ,
Bóng râm mày ngồi chơi,
Còn tao tay cầm cuốc
Còng lưng dưới mặt trời...

Tất cả chỉ vì da tao không trắng
Mày no, mày vui vẻ,
Tao đói, bụng cồn cào.
Mày áo quần thẳng nếp.
Tao tấm giẻ, manh bao...

Tất cả chỉ vì da tao không trắng
Cho mày, tao làm bánh,
Mà tao ăn bột chua,
Cho mày, tao xây tháp,
Nhà của tao có chưa?...

Tất cả chỉ vì da tao không trắng
Công của tao mày cướp.
Mày xem tao hơn thù.
Làm một năm vất vả,
Mày trả tao đồng xu...

Tất cả chỉ vì da tao không trắng
Nhưng nói cho mày biết:
Mèo vồ hổ có lần!
Một khi tao nổi giận,
Sống chết tao đếch cần...

Tất cả chỉ vì da tao không trắng

Giá mà tôi tháo được
Cùm này khỏi chân...
Bao giờ cũng đào đất,
Bao giờ cũng còng lưng,
Liền tay không dược nghỉ
Cái tù kia, coi chừng!

Giá mà tôi tháo được
Cùm này khỏi chân...
Đời tôi tàn như thế
Ngày tiếp ngày dưới roi.
Thế giới này tất cả
Cái gì cũng chống tôi.

Giá mà tôi tháo được
Cùm này khỏi chân...
Xử tôi, quan toà quát:
Mày phải tù ba ngày
Và - ngài liền nói tiếp-
Năm mươi năm, từ nay!

Giá mà tôi tháo được
Cùm này khỏi chân...
Nghe xong, tôi ngơ ngác
Rồi cúi đầu khóc to:
Ôi, thưa quan, nhiều quá,
Mong ngài xét lại cho!

Giá mà tôi tháo được
Cùm này khỏi chân...

Mixixipi (Người dịch: Thái Bá Tân)

Ngược dòng sông Mixixipi
Là những chiếc xà lan chở đầy bông trắng.
Bông được đóng thành kiện to, đè nặng
Lên đôi vai gầy, đôi vai gầy cu li...

Đẩy xuống!
Kéo lên!
Làm việc nữa,
Không kêu rên!

Tôi muốn trốn khỏi khoang tàu chật chội,
Muốn dòng sông đưa thoát khỏi chốn này,
Ðến một nơi không đau buồn, nghèo đói,
Tốt hơn nhiều cuộc sống hôm nay...

Nhưng Mixixipi
Vẫn trôi qua lặng lẽ,
Trôi, hờ hững mang đi
Nỗi buồn người nô lệ...

Đẩy xuống!
Kéo lên!
Làm việc nữa,
Không kêu rên!

Nỗi buồn anh thợ dệt (Người dịch: Thái Bá Tân)

Vì miếng bánh mì mà mấy chục năm nay
Tôi còng lưng trong xưởng dệt thế này,
Ðể nuôi vợ và bầy con khỏi chết...
Lòng day dứt nỗi buồn anh thợ dệt.

Cỗ máy kia cứ chạy mãi không thôi,
Hai tai ù, chân loạng choạng, và tôi
Không nghe cả tiếng máy kêu ken két...
Lòng nặng trĩu nỗi buồn anh thợ dệt.

Và còi tan, từ nhà máy tôi về,
Mệt rã rời, tâm trạng ủ ê,
Tôi vào quán, định uống quên, quên hết...
Lòng nhức nhối nỗi buồn anh thợ dệt.

Sáng tinh mơ lại dậy, lại bắt đầu,
Cứ thế đều đều, ngày trước giống ngày sau,
Máy cứ chạy như không bao giờ hết.!.
Lòng cứ nặng nỗi buồn anh thợ

Tàu bốn giờ (Người dịch: Thái Bá Tân)

Tàu bốn giờ như con thú, lao đi...
Ơi anh thợ da đen, giờ ấy làm gì?
Xe đá, tôi đang xe đá,
Tôi xe trong rét giá...

Tàu năm giờ như con gió, lao đi...
Ơi anh thợ da đen, giờ ấy làm gì?
Tà vẹt, tôi khuân tà vẹt,
Tôi khuân trong gió rét...

Đang sớm, chân trời chưa sáng rực vầng dương,
Mà anh thợ da đen đã lưng cúi trên đường
Tà vẹt, đá răm, tà vẹt...
Ôi bao giờ mới hết?

Đường sắt này tôi xây
Đường sắt này tôi xây
Lấy bốn mươi đồng xu nhỏ.
Ông chủ túi tiền đầy,
Túi tôi một đồng không có.

Mẹ tôi viết cho tôi
"Con ơi, gửi tiền cho mẹ!"
Mà tôi, thằng con tồi,
Ngay gửi cho bà một xu,
Vâng một xu,
Một xu cũng không thể.

Hết mùa hạ, mùa đông
Quần quật suốt nagỳ mưa gió
Nay đường sắt xây xong,
Xây xong mà tôi đi bộ

Một mình trên đường ray,
Tôi lê chân đi, bụng đói,
Chiếc túi rỗng cầm tay,
Vì nay về nhà, vé tàu
Vâng vé tàu,
Vé tàu tôi không mua nổi.

Thằng ngốc (Người dịch: Thái Bá Tân)

Thằng ngốc ngốc đâu ngốc tệ
Làm gì cũng không phải thế.

Bắt đầu chẳng ra bắt đầu,
Kết thúc không đâu vào đâu.

Xây nhà, hắn xây mái trước.
Hắn đem rổ thưa hứng nước.

Hắn bắt mặt trời bằng gương,
Lấy giẻ chùi bóng trên tường.

Thằng ngốc ngốc đâu ngốc tệ,
Làm gì cũng không phải thế.


Hắn vui bất cứ lúc nào,
Hắn buồn không biết vì sao.

Một lần giữa đường hắn thấy
Một đám cưới vui như vậy.

Ðáng ra nên hát, nên cười,
Thế mà hắn khóc: Trời ơi!

Người ta vội vàng bắt hắn
Thẳng tay đánh cho một trận.

Ðánh bụng, đánh lưng, đánh đầu,
Một tuần mà người còn đau.


Thằng ngốc sụt sùi: Có lẽ
Chắc mình làm không phải thế.

Mình khóc là thương cô dâu
Chứ nào có ý gì đâu.

Ðã thế lần sau mình nhảy
Mình cười cho làng nước thấy.

Một hôm hắn đi lang thang
Vô tình bỗng gặp đám tang.

Theo sau quan tài, người khóc
Bước đi nặng nề, khó nhọc.

Thằng ngốc ngẫm nghĩ: Ta nên
Làm sao cho họ vui lên.

Rồi hắn bắt đầu múa nhảy,

Vui chưa bao giờ trông thấy.

Hắn luôn vỗ vỗ đế giày,
Hắn luôn đập đập đôi tay.

Người ta vội vàng bắt hắn
Cởi trần, đánh cho một trận.

Ðánh bụng, đánh lưng, đánh đầu,
Hai tuần mà người còn đau.

Thằng ngốc nghĩ thầm: Không lẽ
Lần này cũng không phải thế?

Ðược rồi, từ nay sẽ xem,
Múa hát ta quyết không thèm,

Và khóc, ta không cần khóc -
Hỏi ai còn chê ta ngốc!

*

Và quả vậy, từ phút này
Nhìn thằng ngốc quả đến hay.

Ai làm gì, thành cái lệ,
Hắn cũng chê: Không phải thế!

Hắn không khóc cũng không cười,
Chỉ khoát tay vẻ khinh người.

Trông bề ngoài ai bảo ngốc?
Khó mà tin hắn vô học.

Bọn trẻ con viết xong bài
Ðưa hỏi hắn: Ðúng hay sai?

Hắn nhìn qua để lấy lệ
Rồi lắc đầu: không phải thế!


Nhìn thợ may chăm chú may,
Nhìn thợ khâu khâu đôi giày,

Hắn bĩu môi, cười khe khẽ;
Rồi lắc đầu: Không phải thế!

Không phải thế cách xây cầu
Không phải thế cách làm dâu.

Và nấu ăn không phải thế,
Và rửa chân không phải thế.

Mọi người nhìn, mọi người nghe,
Mọi người làm, thằng ngốc chê,

Mọi người tin, mọi người nghĩ:
ừ thằng ngốc thông minh nhỉ!

Trái tim anh chàng lãng mạn (Người dịch: Thái Bá Tân)

Anh ta yêu vợ mình mê say,
Và anh ta làm việc suốt đêm ngày,
Nhưng may mắn được ngồi yên đôi lúc,
Là cô vợ cứ dạo lên điệp khúc:

"Hãy đưa tiền, đưa tiền ngay cho tôi!
áo quần tôi đã rách cũ hết rồi,
Nếu không đưa, báo cho anh biết trước!
Tôi sẽ bỏ đi theo người khác!"

Anh ta nằm, anh ta nghĩ suốt đêm
Làm thế nào để kiếm việc làm thêm,
Ðể trả tiền thợ may, trả nợ,
Ðể thoát khỏi những lời kia của vợ.

Và hôm sau, dáng mất ngủ, buồn lo,
Anh ta đi tới hiệu cầm đồ: -
Tôi cần tiền... Vợ tôi kêu... Có lẽ...
Tôi muốn bán trái tim tôi, giá rẻ...

Cầm trái tim, ông chủ hiệu hồi lâu
Ðặt lên cân, rồi chán nản lắc đầu:
- Chỉ toàn ước mơ suông, quá nhẹ!
Không nhiều tiền lắm đâu anh bạn trẻ.

Bán tim xong, anh sung sướng về nhà.
Vợ cầm tiền giận dữ quẳng ra xa
Rồi khăn gói ra đi, và nói:
- Với một người không tim, không sống nổi!

Trong khi chôn bạn (Người dịch: Thái Bá Tân)

Thôi anh em, thôi đủ
Đừng cầu nguyện, đừng rên
Chúa cũng người da trắng,
Thương gì mình, da đen.

Đâu người ta cũng bảo
Phải đi tìm Chúa Trời
Nhưng tìm đâu, nói láo,
Khi Chúa mất tăm hơí!

Giờ anh chôn người bạn,
Tội anh ta chỉ là
Ngăn không cho quân cướp
Tự do xông vào nhà.

Chôn anh ta xuống hố
Thế rồi sau thì sao?
Để nhà anh chúng nó
Cứ tự do xông vào?

Anh không là quả chín
Vườn hoang, treo trên cành
Anh không là miếng thịt
Cho người ta nướng anh.

Không, hãy cầm chắc búa
Mà quật chúng chết tươi,
Cho một lần chúng biết
Rằng anh cũng là người!

Xindy (Người dịch: Thái Bá Tân)

Ước gì thành quả táo
Chín đung đưa trên cành,
Để mỗi lần qua lại
Em cắn vào lòng anh.