Ngày xưa, khi thấy chồng con bị ho, các bà thường mang đến một đĩa bún xào lòng heo với nghệ vàng ngậy và hẹ xanh thẫm. Đó chính là bài thuốc dân gian trị ho quen thuộc. Một lát nghệ còn giúp cho vết sẹo mờ dần, trả lại làn da trắng mịn cho các bà, các cô...
+ Trong ẩm thực
Không người phụ nữ nào không biết cách sử dụng hành, tiêu, ớt, tỏi, gừng, nghệ...
Bánh khoái, bánh xèo, bò kho, gà xào sả ớt... đều có sự hiện diện của bột nghệ. Cà ri có hương vị đậm đà do sự phối hợp của tinh dầu, chất cay, chất béo và màu sắc đặc trưng của cà ri là từ chất màu curcumin trong nghệ tạo nên.
+ Trong y học
Nghệ có tên khoa học là Curcuma longa L, thuộc họ gừng, có chứa chất màu curcumin là sự phối hợp của 3 chất curcumin 1,2,3, cùng với tinh dầu (3-5%) tạo nên màu vàng sáng nhạt, mùi thơm dễ chịu với các dược tính như :
- Kích thích sự bài tiết mật của tế bào gan, thông mật nhờ làm co thắt túi mật. - Tăng khả năng giải độc gan và làm giảm lượng urobilin trong nước tiểu. - Tinh dầu nghệ có đặc tính khử mùi hôi, đồng thời có tính kháng viêm rất hữu hiệu, bảo vệ niêm mạc miệng, lưỡi, dạ dày. - Tác dụng kháng khuẩn, kháng nấm, làm giảm cholesterol-huyết.
Trong dân gian, nghệ đã được tin dùng như phương thuốc hữu hiệu để trị tụ huyết, máu cam, làm cao dán nhọt, thoa chống vết thương tụ máu, làm mau lành sẹo, trị viêm gan, vàng da, đau dạ dày, ghẻ lở, mụn nhọt.
Việc tận dụng nghệ, một nguồn dược liệu rẻ tiền, phong phú trong nước và áp dụng kỹ thuật bào chế Tây y hiện đại sẽ tạo ra nguồn dược, mỹ phẩm nội địa, vừa kế thừa vừa phát huy tiềm năng y học cổ truyền, góp phần bảo vệ hữu hiệu sức khỏe Trong Đông y, thân rễ nghệ gọi là khương hoàng, rễ con gọi là uất kim thường dùng trị phong hàn, chậm có kinh, băng huyết, trị đau bao tử do thiếu axit, trị loét dạ dày...
+ Những khám phá mới trong trị bệnh
Các nhà khoa học nghiên cứu và xác định được các ứng dụng đa dạng của nghệ như sau:
- Tác dụng hưng phấn và co bóp tử cung. - Tác dụng chống viêm loét dạ dày do tác dụng tăng bài tiết chất nhày mucin. - Tác dụng lợi mật, thông mật, kích thích tế bào gan và co bóp túi mật. - Làm giảm hàm lượng cholesterol trong máu. - Tác dụng kháng sinh cả trên vi khuẩn gram (+) lẫn gram (-) và tác dụng kháng nấm ngoài da. - Ngăn chặn sự phát triển vi trùng lao nhờ làm rối loạn chuyển hóa men của chúng. - Tác dụng kháng viêm tương đương hydrocortison và phenylbutazon. - Thông tin gần đây cho thấy có thể làm giảm tỉ lệ mắc ung thư như ung thư vú, tuyến tiền liệt, phổi và ruột kết nếu chế độ dinh dưỡng có nhiều chất nghệ. Tác dụng chống khối u có được nhờ đặc tính chống oxy hóa của curcumin.
+ Thuốc bào chế từ nghệ
Kết hợp cao tỏi - cao nghệ
Ngày nay, nghệ được sử dụng trong Tây y dưới các dạng dược phẩm trị sỏi mật, vàng da, táo bón kinh niên, rối loạn tiêu hóa... Thuốc bào chế từ dược thảo phối hợp cao tỏi và cao nghệ tạo nên những tác dụng tăng cường hệ miễn dịch, điều hoà huyết áp, đường huyết đồng thời phòng chống nhiễm trùng, nhồi máu cơ tim và xơ vữa động mạch.
Kết hợp nghệ - mật ong - cao ban long - canxi
Một loại thuốc khác rất quen thuộc từ lâu là kết hợp nghệ với mật ong dùng chữa trị một số bệnh gan mật, dạ dày, ruột và làm thuốc bồi bổ.
Sự kết hợp nghệ-mật ong-cao ban long-canxi gluconat cung cấp nhiều axit amin cần thiết cho cơ thể để bồi dưỡng, mật ong vị ngọt trị suy nhược, tì vị hư, đau loét dạ dày, táo bón, cùng với canxi cần cho phụ nữ có thai, cho con bú, người bị lao, trẻ em chậm lớn.
+ Dùng trong mỹ phẩm
Dùng củ nghệ rửa sạch, giã nhỏ lấy nước bôi lên vết thương đã rửa sạch để mau liền sẹo, sẹo không bị thâm. Trên thị trường hiện nay nghệ thường được thêm vào mỹ phẩm kết hợp với vitamin A, E để thành kem nghệ, sữa rửa mặt hạt nghệ...
Ngoài ra, kết hợp nghệ và dầu vừng cũng được dùng điều trị nhanh khi mới bị bỏng nhẹ, giúp làm giảm phù nề, xung huyết quanh vết bỏng, giúp vết bỏng không lan rộng, chóng khô và liền sẹo. Nếu bôi thuốc sớm trong vòng 24 giờ sau khi bị bỏng, sẹo sẽ liền nhanh.
+ Trong công nghiệp màu thực phẩm, dược phẩm
Chất màu thiên nhiên đóng vai trò quan trọng trong hai nền công nghiệp lớn: công nghiệp dược phẩm và công nghiệp thực phẩm.
Một trong những nguyên nhân thường gây ra ngộ độc thực phẩm là sử dụng chất màu công nghiệp tạo nên những màu sắc lòe loẹt và rẻ tiền để nhuộm thức ăn. Vì thế việc sử dụng những chất màu thiên nhiên, không độc đáp ứng tiêu chuẩn y tế trong việc nhuộm màu thực-dược phẩm đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khoẻ người tiêu dùng.
Màu vàng của nghệ là chất màu thiên nhiên được Dược điển công nhận với mã số E.100 để nhuộm màu dược phẩm thay thế dần những chất màu tổng hợp như Tartrazine E 102.
Chỉ riêng việc khai thác nghệ để chế biến thành chất màu dùng trong thực-dược phẩm cũng đủ mở ra một hướng đi khả thi với nguồn tài nguyên nghệ phong phú của Việt Nam.
Việc tận dụng nghệ, một nguồn dược liệu rẻ tiền, phong phú trong nước và áp dụng kỹ thuật bào chế Tây y hiện đại sẽ tạo ra nguồn dược, mỹ phẩm nội địa, vừa kế thừa vừa phát huy tiềm năng y học cổ truyền, góp phần bảo vệ hữu hiệu sức khỏe cho nhân dân./.
Aug 25 2006, 12:38 PM
