LÔØI NOÙI ÑAÀU

Lòch söû nhaân loaïi ñaõ traûi qua haøng chuïc vaïn naêm hình thaønh vaø phaùt trieån. Keå töø khi loaøi ngöôøi xuaát hieän ñeán nay ñaõ traûi qua bao thaêng traàm cuûa lòch söû, bao cuoäc taøn saùt ñaãm maùu töø vieäc tranh chaáp ngoâi baùu cuûa caùc vua chuùa, caùc vöông haàu vaø söï tranh chaáp thuoäc ñòa cuûa caùc theá löïc xaâm laêng, caùc vöông quoác huøng maïnh. Nhöõng chuyeän ñoù thì noù dieãn ra haèng ngaøy, haøng giôø vaø dieãn ra khaép nôi treân theá giôùi cuûa chuùng ta. Ñaõ laøm hao ngöôøi toán cuûa nhaát laø daân thöôøng bò gieát khoâng thöông tieác.

Caùc vua chuùa phong kieán khi naém ñöôïc quyeàn löïc trong tay roài thì tham voïng baù vöông vaãn khoâng theå döùt maø coøn ñöa quaân ñi xaâm chieám caùc nöôùc khaùc. Sau khi chieám ñöôïc thuoäc ñòa roài thì ra söùc vô veùc cuûa caûi cuûa daân chuùng ôû ñoù ñeå laøm giaøu cho mình, roài ra söùc xaây döïng cung ñieän nguy nga traùng leä, xaây laêng taãm…tieàn ôû ñaâu ra? Xin thöa ñoù laø töø daân maø ra, ñoù laø naïn boùc loät daân cuûa caùc vua chuùa, vöông haàu quyù toäc ñaõ lôïi duïng moïi quyeàn löïc naém treân tay maø baét daân chuùng boû tieàn cuûa söùc löïc ra ñeå laøm maø chaúng coù moät chuùt tieàn coâng, thaäm chí ñi laøm phaûi ñem theo côm gaïo aên.

Trong nhöõng vua chuùa khi naém treân tay vaän meänh cuûa ngöôøi daân thì naûy sinh ra baïo löïc vaø taøn baïo voâ cuøng. Nhöõng cuoäc taøn saùt ñaãm maùu ñaõ lieân tuïc noå ra ôû khaép nôi, vaø coù khi caû haøng vaïn ngöôøi cheát, khoâng nhöõng gieát hoï baèng chaët ñaàu, treo coå, laêng trì (tuøng xeûo), toäi laêng trì ñöôïc söû nhö sau: caét xeûo töøng maõnh cho ñuû 3.357 nhaùt dao, 10 nhaùt ñaàu vöøa caét vöøa ñeám… ngoaøi ra caùc nöôùc ñeá quoác khi ñi xaâm chieám caùc nöôùc khaùc vaø moät ñieàu taát yeáu laø seõ bò daân nöôùc ñoù choáng laïi, choáng boïn cöôùp nöôùc ñang xaâm chieám nöôùc mình, boïn xaâm laêng kia laïi ñöa quaân ñi ñaøn aùp phong traøo, vôùi nhöõng ñaïo quaân raát maïnh vôùi nhöõng thöù vuõ khí toái taân hôn haún. Boïn naøy ñaøn aùp caùc phong traøo moät caùch khoâng thöông tieác. Vaän meänh ngöôøi daân “ngaøn caân treo sôïi toùc”.

Vaø döôùi ñaây toâi xin vieát moät soá vua chuùa, caùc vöông haàu vaø nhöõng “nöõ chuùa” ñöôïc xem laø noåi tieáng veà söï taøn baïo treân theá giôùi.

Trong luùc söu taàm vaø bieân soaïn khoâng traùnh khoûi söï sai laàm thieáu soùt. Raát mong nhaän ñöôïc yù kieán ñoùng goùp cuûa quyù vò vaø caùc baïn ñeå baøi vieát sau ñöôïc hoaøn thieän vaø toát hôn.

                        HUEÁ, NGAØY 12 THAÙNG 11 NAÊM 2002

                        Taùc giaû

                   TRAÀN COÂNG ÑIEÀN BÍCH

Ñ/C:  DÖÔNG SÔN - HÖÔNG TOAØN - HÖÔNG TRAØ - THÖØA THIEÂN-HUEÁ

TEL: 054-567317 DĐ: 0914553540

PHAÀN I

TAÀN THUÛY HOAØNG (242 - 210 TCN)

Ñaây laø vò baïo chuùa noåi tieáng nhaát maø ta khoâng theå khoâng nhaéc tôùi. Taàn Thuyû Hoaøng laø moät nhaân vaät taøn baïo noåi tieáng nhaát theá giôùi, ñoù laø ngöôøi ñaõ laáy maùu xöông cuûa ngöôøi daân ñeå xaây thaønh ngöøa ñòch hoaï xaâm laêng. Thaät khoâng ngoa khi noùi raèng oâng vua naøy uoáng maùu ngöôøi daân moät caùch gheâ rôïn khi maø haøng chuïc vaïn ngöôøi cheát döôùi tay oâng. Tröôùc khi noùi veà baïo chuùa ta noùi veà Trung Hoa tröôùc khi thoáng nhaát.

Trong moät thôøi gian coù theå noùi laø raát daøi khoaûng 550 naêm, ñoù laø trong thôøi Xuaân Thu - Chieán Quoác, daân toäc Trung Hoa toàn taïi vôùi haøng chuïc haøng traêm nöôùc lôùn nhoû, chia caét nhau moãi ngöôøi moãi phöông. Tuy coù nhöõng nöôùc lôùn ñöôïc caùc nöôùc nhoû toân laøm minh chuû, nhöng khoâng thoáng nhaát ñöôïc.

Caùc nöôùc lôùn nhoû luoân tranh giaønh aûnh höôûng, tìm caùch lieân keát vôùi nöôùc naøy ñeå chieám nöôùc noï, chia caét nöôùc ñoù vaø xem nhö xoaù teân khoûi baûn ñoà Trung Hoa. Nhö Trieäu-Nguî-Haøn ñöôïc thaønh laäp treân söï phaân chia nöôùc Taán. Nhö lieân quaân Taàn-Sôû taán coâng Nguî vaø sau ñoù caét phaàn lôùn ñaát ñai cuûa nöôùc naøy. Ñoù laø tình hình chung cuûa Trung Hoa. Coøn nöôùc Taàn tröôùc khi Doanh Chính leân ngoâi?!

Tröôùc khi Thöông Öôûng ñeán, thì trong thôøi gian daøi tröôùc ñoù nöôùc Taàn chæ laø moät nöôùc nhoû beù trong caùc chö haàu cuûa nhaø Chu vaø cuõng laø nöôùc ñöôïc thaønh laäp muoän nhaát, nhöng do coù coâng trong vieäc hoä toáng Chu Bình Vöông khi dôøi ñoâ sang Laïc AÁp, bôûi rôï Khuyeån Nhung quaáy raày keå töø khi Chu U Vöông bò laät ñoå vaø bò gieát sau khi tìm moät nuï cöôøi cho naøng Bao Töï…thì nöôùc Taàn môí ñöôïc phong laøm chö haàu. Nöôùc Taàn laø moät nöôùc nhoû ôû vuøng Taây Baéc nhaø Chu, phía Ñoâng laø Taán, phía Nam laø Sôû…

Ñeán tröôùc thôøi Nguõ Baù, khoaûng thôøi kyø Muïc Coâng (659 - 621 TCN) Taàn nhieàu laàn ñem quaân ñaùnh nhau vôùi Taán, tieáp ñoù laïi baønh tröôùng sang phía Taây, tieâu dieät nhieàu chö haàu nhoû cuûa nhaø Chu, thoân tính luoân ñaát ñai cuûa nhieàu boä laïc Nhung Ñòch, vaø sau ñoù trôû thaønh moät nöôùc trong Nguõ Baù (Hoaøng Coâng - nöôùc Teà, Vaên Coâng - nöôùc Taán, Muïc Coâng - nöôùc Taàn, Trang Vöông - nöôùc Sôû, Töông Coâng - nöôùc Toáng). Nöôùc Taàn tuy maïnh nhöng vaãn chöa ñuû söùc tranh ngoâi minh chuû vôùi Taán, maëc duø ñöôïc Baùch Lyù Teà laøm töôùng ñuoåi rôï Taây Nhung, môû roäng theâm ñaát vaø cuõng xöng baù.

Moät ñieåm ñaùng chuù yù vaø laø moät lyù do quan troïng nhaát ñeå cho nöôùc Taàn maïnh leân, ñoù laø: tuy laø moät nöôùc môùi thaønh laäp nhöng ñaõ daùm laøm nhöõng caûi caùch quan troïng trieät ñeå, coù phöông phaùp, trong khi ñoù quyù toäc Taàn khoâng maïnh nhö caùc nöôùc khaùc ñeå ñaùnh laïi vua Taàn.

Chæ trong voøng töø naêm 356 - 348 TCN, nöôùc Taàn ñaõ tieán haønh laäp huyeän phuû, vaø trong chöøng aáy naêm ñaõ laäp ñöôïc 41 huyeän treân khaép caû nöôùc, ñaõ goùp phaàn laøm cho daân giaøu nöôùc maïnh. Trong thôøi gian naøy ñaëc bieät hôn caû ñoù chính laø chính saùch khaån hoang cuûa vua Taàn ñaõ ñem laïi keát quaû ñaùng keå. Vua Taàn cho daân ñi khai hoang, laøm chöøng naøo thì daân seõ laøm chuû chöøng ñoù. Nhaø Taàn coøn baõi boû tuïc quyù toäc khoâng bò phaït nhö thöù daân, moïi ngöôøi ñeàu bình ñaúng tröôùc phaùp luaät. Döôùi thôøi naøy caû nöôùc ñöôïc chia thaønh 36 quaän, moãi quaän chia thaønh huyeän vaø nhaø vua tröïc tieáp cöû quan cai trò caùc ñòa phöông. Quan ñöùng ñaàu quaän laø quaän uyù, quan ñöùng ñaàu huyeän laø huyeän leänh.

Sau caûi caùch Thöông Öôûng thì daân no ñuû, duõng caûm trong luùc chieán ñaáu, chieán ñaáu vì vieäc coâng chöù khoâng daùm ñaùnh nhau vì vieäc rieâng. Traät töï trò an ñöôïc ñaûm baûo, bieát toá giaùc ngöôøi phaïm toäi, neáu khoâng bò cheùm ngang löng, neáu che daáu thì bò xöû ngang vôùi toäi ñaàu haøng ñòch ôû ngoaøi maët traän. Ai cheùm ñöôïc moät ñaàu ñòch thì ñöôïc thöôûng moät caáp, neáu muoán laøm quan löông boång moãi naêm ñöôïc caáp 50 thaïch luùa.

Khi Hieáu Coâng maát Hueä Ñeá leân ngoâi, ñeán ñaây thì ñaát nöôùc laâm nguy do bò caùc nöôùc ñe doaï vì hoï hôïp nhau theo keá cuûa Toâ Taàn (333TCN) goïi laø keá hôïp tung. Ñeå phaù keá aáy cuûa caùc nöôùc phía Ñoâng, naêm 328TCN töôùng coâng nöôùc Taàn laø Tröông Nghi ñaõ duøng maùnh khoeù ngoaïi giao ñeå chia reõ. Ñeán naêm 256 TCN vaø 249 TCN Taàn dieät Taây vaø Ñoâng Chu.

Naêm 242 Taàn Doanh Chính leân ngoâi vaø ñaõ ñaùnh tan caùc nöôùc khaùc, thoân tính caùc nöôùc ñoù vaø nhaäp vaøo nöôùc Taàn thaønh moät quoác gia thoáng nhaát huøng maïnh, laäp neân moät nöôùc Ñaïi Taàn roäng bao la. Caùc nöôùc bò Taàn thoân tính cuoái cuøng laø: Haøn (230TCN), Trieäu (228TCN), Nguî (225TCN), Sôû (233TCN), Yeân (222TCN), Teà (221 TCN). Vaäy laø moät nöôùc Trung Hoa nay ñaõ thoáng nhaát. Treân ñaây toâi ñaõ toùm taét lòch söû Trung Hoa tröôùc khi Taàn Doanh Chính leân ngoâi. Vaø döôùi ñaây toâi xin vieát veà söï taøn baïo cuûa Taàn Thuyû Hoaøng.

Sau khi thoân tính saùu nöôùc, thoáng nhaát thieân haï, Taàn Doanh Chính leân ngoâi hieäu laø Taàn Thuyû Hoaøng. Ngay sau ñoù Taàn Thuyû Hoaøng ñaõ khoâng cho daân chuùng ñöôïc nghæ ngôi sau cuoäc chieán tranh daøi haøng traêm naêm, maø baïo chuùa coøn baét daân lao ngay vaøo vieäc xaây döïng ngay nhöõng coâng trình lôùn, maø vieäc ñaàu tieân laø cho noái laïi töôøng thaønh saùu nöôùc Haøn - Nguî - Sôû - Yeân - Trieäu - Teà thaønh Vaïn Lyù Tröôøng Thaønh cho ñôøi sau chieâm ngöôõng. Ñaây laø coâng trình cho ñeán nay caû theá giôùi vaãn coøn heát lôøi thaùn phuïc, laø moät trong baûy kyø quan cuûa theá giôùi coå ñaïi. Vôùi 3000 chieán só, vôùi khoâng bieát bao nhieâu laø phaïm nhaân, quan laïi phaïm loãi, nho só khoâng tuaân leänh ñoát saùch. Con soá nhaân coâng xaây döïng leân ñeán vaøi chuïc vaïn ngöôøi. Phaûi laøm vieäc khoå sai trong mieàn röøng nuùi truøng truøng ñieäp ñieäp töø ngaøy naøy qua ngaøy khaùc, töø muøa naøy qua muøa khaùc. Vôùi khí haäu voâ cuøng khaéc nghieät, muøa ñoâng thì laïnh, muøa heø thì khoâng khí noùng nhö nung, muø mòt caùt buïi, “ngöôøi ñi khoâng trôû laïi”. Theo thoáng keâ coù khoaûng treân moät trieäu ngöôøi xaây döïng.

Quaû laø nhö vaäy. Hoï phaûi laøm vieäc vaát vaû ngaøy ñeâm, khoâng bieát bao giôø môùi trôû laïi nhaø cöûa, ñoaøn tuï cuøng gia ñình, gaëp laïi cha meï, vôï con. Hoï ra ñi khoâng bieát ñeán ngaøy veà. Khoâng bieát bao nhieâu ngöôøi ñaõ boû maïng nôi ñaây, cuõng chaúng bieát coù bao nhieâu lôøi than thôû, bao nhieâu nöôùc maét cuûa thaân nhaân nhöõng ngöôøi ñoù ngoùng troâng choàng con trôû laïi, ngaøy moät tieàu tuî moûi moøn coù khi ñaâm ra chaùn naûn nhöng hoï vaãn hy voïng duø raát mong manh. Vieäc baét daân xaây thaønh ngay sau khi chieán tranh töông taøn vöøa môùi qua ñi quaû laø moät chuyeän aùc ñoäc khoâng theå taû noåi. Daân gian ngaøn xöa nay vaãn coøn truyeàn laïi moät caâu chuyeän veà noåi khoå cuûa naøng Maïnh Khöông, thöông nhôù choàng naøng ñaõ vöôït möôøi ngaøn daëm ñöôøng ñi thaêm choàng. Bôûi vì choàng naøng ñaõ bò baét ñi xaây thaønh laâu ngaøy khoâng gaëp. Ñaây laø moät caâu chuyeän raát thöông taâm, khi hai ngöôøi ñang chuaån bò laøm leã cöôùi, trong ngaøy thaønh hoân töôûng raèng seõ coù ñöôïc moät cuoäc soáng haïnh phuùc beân nhau maõi maõi. Naøo ngôø ñaâu… cuõng khi ñoù thì boïn lính ñeán baét choàng naøng ñi, maëc daàu caû nhaø vang xin cho ñöôïc qua moät ñeâm ñoäng phoøng hoa chuùc hoaëc chí ít thì cuõng cho sau khi laøm leã thaønh hoân xong thì cuõng chöa muoän. Nhöng thaät ñau ñôùn thay boïn lính kia khoâng coù tính ngöôøi ñaõ baét chaøng ñi ngay. Quûa laø moät chuyeän ñau buoàn cho moät ngöôøi con gaùi ngay trong ngaøy thaønh hoân cuûa mình maø cuõng chính laø ngaøy mình trôû thaønh goaù phuï khi tuoåi ñôøi coøn quaù treû. Naøng muoán tìm choàng nhöng ñau ñôùn thay, naøng khoâng theå tìm gaëp choàng, vì choàng naøng ñaõ khoâng chòu ñöïng ñöôïc khoå vaø söùc chaøng ñaõ kieät, choàng naøng ñaõ cheát. Naøng ñi töø nôi naøy ñeán nôi khaùc, nhöng thaáy quanh naøng chæ toaøn laø nuùi ñaù. Bieát tìm xaùc choàng nôi nao. Naøng tuyeät voïng khoùc choàng maáy ngaøy ñeâm, ai thaáy cuõng ñoäng loøng thöông, khoâng nhöõng con ngöôøi maø ngay caû caùi thaønh cuõng muõi loøng vaø ñoå moät goùc thaønh...Tuy caâu chuyeän treân ñaây chæ laø chuyeän daân gian keå veà moät söï tích naøo ñoù, nhöng qua ñoù ta nhaän ra moät söï thaät ñau loøng veà söï taøn baïo cuûa baïo chuùa Taàn Thuyû Hoaøng. Qua hình aûnh ñoù ta coù theå nhaän thaáy noåi khoå cuûa daân chuùng Trung Hoa thôøi baáy giôø theá naøo.

Coøn nöõa baïo chuùa khoâng chæ döøng laïi ôû vieäc xaây döïng Vaïn Lyù Tröôøng Thaønh, maø sau khi xaây xong, Taàn Thuyû Hoaøng coøn aùc ñoäc hôn theá nöõa, ñaõ cho xaây döïng haøng loaït caùc cung ñaøi ñieän ngoïc khaép nôi, trong ñoù noåi tieáng laø cung A Phoøng naèm treân bôø soâng Vò (laø moät doøng soâng naèm ôû phía Taây nöôùc Taàn, noù chaûy qua Haøm Döông thuû ñoâ Ñeá Quoác Taàn, sau ñoù chia thaønh hai nhaùnh moät nhaùnh chaûy leân phía Baéc, nhaùnh kia chaûy qua Laïc Döông sau ñoù laïi chia thaønh hai nhaùnh, moät nhaùnh chaûy vaøo nöôùc Teà sau ñoù ñoå ra bieån, nhaùnh kia chaûy leân phía Baéc qua Yeân Kinh (kinh ñoâ nöôùc Yeân) caû hai ñöôïc goïi laø Hoaøng Haø...). Xaây cung A Phoøng khoâng thoâi ñaõ huy ñoäng 700.000 tuø nhaân ñeå xaây caát chôû ñaù töø nuùi phöông Baéc veà, laïi chôû goã töø röøng phöông Nam leân. Coøn nöõa trong voøng baùn kính treân traêm caây soá chung quanh kinh ñoâ coøn xaây döïng theâm 270 cung ñieän nöõa. Nhöõng cung ñieän naøy thaät laø nguy nga traùng leä, sa hoa quaù möùc, trang hoaøng loäng laãy vôùi voâ soá thöù quyù ôû khaép nôi ñem veà trang hoaøng trong caùc cung ñieän. Töông truyeàn sau khi Taàn bò dieät, thì kinh thaønh bò ñoát ba thaùng sau ngoïn löûa môùi taét.

Naêm 213TCN, theo ñeà nghò cuûa Lyù Tö, Taàn Thuyû Hoaøng ra leänh “ñoát saùch choân nho” (phaàn thö khanh nho). Taïi sao laïi coù chuyeän naøy? Ñoù laø vaøo naêm 213TCN Taàn Thuyû Hoaøng môû moät buoåi yeán tieäc lôùn ôû cung Haøm Döông. Trieàu thaàn ai cuõng ñöùng leân ca ngôïi Taàn Thuyû Hoaøng, ca ngôïi coâng lao thoáng nhaát thieân haï cuûa baïo chuùa, trong ñoù coù quan ñaïi thaàn Chu Thanh Thaàn. Nhöng khoâng phaûi oâng naøy ñaõ gaây ra caùi hoaï cuûa nhöõng nhaø nho, maø chính laø söï ca ngôïi Taàn Thuyû Hoaøng coù veû quaù ñaùng. Chính vì vaäy maø baùc só Thuaàn Öu Vieät ñaõ ñöùng leân phaûn ñoái vaø coù lôøi chaâm bieám cuõng nhö phuû nhaän coâng lao cuûa Taàn Thuyû Hoaøng. Vaø töø söï kieän naøy ñaõ xaûy ra hieän töôïng ñoát saùch choân nho. Raát nhieàu saùch quyù ñaõ bò bieán thaønh ñoáng tro taøn. Ñaây laø laàn thöù nhaát saùch vôû cuûa ñaát nöôùc Trung Hoa bò thieâu huyû. Laàn thöù hai toâi xin noùi sau.

Söï kieän thöù hai daãn ñeán vieäc ñoát saùch choân nho laø do moät soá ngöôøi khoâng theå ñoàng yù vôùi vieäc phaù hoaïi moät kho taøng voâ giaù aáy ñöôïc neân ñaõ ra söùc choáng laïi vieäc ñoát saùch, voâ soá ngöôøi ñaõ bò gieát cheát, con soá khoù maø taû heát, chæ tính rieâng kinh ñoâ Haøm Döông thì soá nho só bò choân soáng leân tôùi 460 ngöôøi. Hieän nay vaãn coøn daáu tích, ñoù laø “khanh nho coác”, töông truyeàn ñaây laø nôi Taàn Thuyû Hoaøng choân soáng hoïc troø. Ñoù laø di tích naèm treân thoân Hoàng Khaùnh, huyeän Thaønh Laâm Ñoàng, tænh Thieåm Taây. Nguyeân nhaân cuûa vieäc ñoát saùch choân nho coù raát nhieàu, nhöng coù leõ nguyeân nhaân lôùn nhaát laø do baïo chuùa khaùt khao ñöôïc tröôøng sinh baát laõo. Nghe noùi coù nhieàu nho sinh gioûi veà thuoác tieân nhö Haàu Sinh vaø Lö Sinh, baïo chuùa ra leänh cho hai ngöôøi tìm thuoác aáy veà. Caû hai bieát tìm khoâng ra theá naøo cuõng cheát, neân ñaõ leân aùn vaø nguyeàn ruûa baïo chuùa roài troán vaøo nuùi. Taàn Thuyû Hoaøng ra leänh truy luøng gaét gao, khoâng baét ñöôïc lieàn ra leänh luøng suïc taát caû caùc nhaø nho, thaáy nhöõng saùch vôû phaïm vôùi leänh vua caám thì ra leänh choân soáng. Khoâng nhöõng ôû Haøm Döông maø coøn dieãn ra ôû khaép nôi trong nöôùc.

Taàn Thuyû Hoaøng khoâng döøng laïi ñoù, sau khi leân ngoâi, thoáng nhaát ñaát nöôùc, Taàn Thuyû Hoaøng coøn cho khaéc treân söôøn nuùi Thaùi Sôn doøng chöõ raát lôùn: “ta ñaõ ñaïi thaéng thieân haï. Ai maø khoâng bieát quyeàn uy cuûa ta” nhöng caâu aáy khoâng nhöõng khoâng thò uy ñöôïc daân chuùng, maø ngöôïc laïi nhaân daân chaúng heà sôï vaø coøn caêm thuø baïo chuùa, hoï coøn nguyeàn ruûa baïo chuùa nöõa. Hoï cuõng chaúng chòu thua baïo chuùa, hoï ñaõ khaéc caâu nguyeàn ruûa baïo chuùa treân moät ngoïn nuùi cao: “Taàn Thuyû Hoaøng cheát thì ñaát nöôùc bò chia”. Baïo chuùa bieát ñöôïc, beøn sai quan laïi vaø binh lính tra hoûi xem ai ñaõ caû gan daùm vieát caâu aáy. Nhöng roài chæ laø voâ voïng thoâi chaúng theå tìm ra, baïo chuùa giôø ñaây nhö laø moät teân khaùc maùu beøn ra leänh cho quaân lính gieát cheát taát caû nhöõng ngöôøi daân soáng trong vuøng, khoâng phaân bieät giaø treû lôùn beù. Laïi ra leänh ñaët nhöõng hình phaït thaät daõ man, khuûng khieáp ñeå tröøng trò nhöõng ai choáng ñoái nhö: thieâu soáng, luoäc nöôùc soâi, boû vaøo vaïc daàu soâi, baêm thaây, keùo löôõi, moùc maét...

Nhöõng ñieàu ñoù vaãn chöa thoaû maõn Taàn Thuyû Hoaøng, vaãn chöa caûm thaáy haøi loøng, baïo chuùa laïi coøn toû ra ñoäc aùc hôn nöõa khi cho xaây laêng moä cuûa oâng. Khoâng nhöõng ñaõ söû duïng moät löôïng nhaân coâng khoång loà vaø cho ñuùc baèng ñaát nhöõng ngöôøi lính traùng khoeû maïnh, töông truyeàn ñaây laø nhöõng lính traùng khoeû maïnh cho ñem ñuùc soáng, nhöng coù leõ ñoù chæ laø nhöõng truyeàn thuyeát. Khi xaây laêng moä baïo chuùa ñaõ huy ñoäng moät löôïng ngöôøi khaù lôùn, theo thoáng keâ coù khoaûng 700.000 ngöôøi ñaõ laøm. Taàn Thuyû Hoaøng buoäc phaûi xaây döïng laêng theo yù cuûa baïo chuùa vaø khu laêng naøy nhö moät nöôùc Ñaïi Taàn thu nhoû. “Cuoäc soáng” oâng sau khi cheát phaûi gioáng cuoäc soáng cuûa oâng khi coøn soáng ôû döông gian. Khi ta ñeán khu moä naøy ta coù caûm giaùc nhö ñang laïc vaøo moät nöôùc Ñaïi Taàn xöa vôùi nhöõng böùc töôïng ñöôïc ñuùc nhö ngöôøi thaät vaø raát coù hoàn.

Ngöôøi Trung Hoa coå ñaïi noùi chung, Taàn Thuyû Hoaøng noùi rieâng vaãn luoân tin raèng ngöôøi cheát cuõng caàn ñöôïc baûo veä. Cuõng chính vì leõ ñoù Taàn Thuyû Hoaøng, vò hoaøng ñeá ñaàu tieân ñaõ cho xaây döïng laêng moä cuûa mình ñeå chuaån bò cho söï soáng ñôøi sau. Tuy cho ñeán nay ngöôøi ta vaãn chöa tìm ra huyeät taùn thaät söï cuûa baïo chuùa. Nhöng qua nhieàu laàn khai quaät, caùc nhaø khaûo coå ñaõ khai quaät ñöôïc nhieàu haàm lôùn trong ñoù coù chöùa nhieàu töôïng “binh duõng maõ”. Nhöõng chieán binh naøy coù kích thöôùc y nhö ngöôøi thaät, hoï xeáp thaønh haøng ñeå baûo veä hoaøng ñeá traùnh caùc löïc löôïng thuø ñòch. Haøng ngaøn chieán binh nhö vaäy, nhöng laï thay vaø thaät ñaëc bieät laø nhöõng töôïng naøy chaúng coù töôïng naøo gioáng töôïng naøo caû. Tuy cuoäc ñôøi cuûa Taàn Thuyû Hoaøng raát ngaén nguûi, chæ voûn veïn soáng treân traàn gian naøy 49 tuoåi vaø ôû treân ngoâi chí toân 26 naêm, oâng ñaõ ñeå laïi cho haäu theá bao tieáng taêm laãy löøng. Tuy nhieân baïo chuùa cuõng ñaõ ñeå laïi cho haäu theá bao ñieàu khinh mieät vaø khuûng khieáp. Taàn Thuyû Hoaøng, oâng vua uoáng maùu daân (221 - 210TCN). Sau khi thoáng nhaát ñaát nöôùc Taàn Thuyû Hoaøng raát ñaéc thaéng vaø cöù thay ñoåi nhieàu. Laøm aán truyeàn quoác vaø cho ñeán caùc ñôøi sau naøy ai giöõ ñöôïc aán aáy thì seõ ñöôïc laøm thieân töû, treân aán truyeàn quoác khaéc caâu: “Thuï meänh ö thieân, kyù thoï vinh xöông”.

Thaáy baïo chuùa quaù ñaéc yù, Uyù Lieâu, moät ngöôøi coù coâng raát lôùn cuøng quaàn thaàn cuûa baïo chuùa ñaõ baøy möu tính keá ñeå thoân tính saùu nöôùc ñaõ noùi moät caâu: “nhaø Taàn laáy ñöôïc thieân haï maø nguyeân khí ñaõ suy roài, thì laâu daøi sao ñöôïc”. Quaû laø nhö vaäy, baïo chuùa muoán thieân haï cuûa nöôùc Ñaïi Taàn toàn taïi maõi maõi, con chaùu noái ngoâi ñeán vaïn theá. Nhöng baïo chuùa ngôø ñaâu, chæ ngang Nhò Theá thì maát. Döôùi ñaây toâi xin noùi theâm veà baïo chuùa Nhò Theá con cuûa Taàn Thuyû Hoaøng.

Taàn Nhò Theá teân thaät laø Hoà Hôïi, con thöù cuûa Taàn Thuyû Hoaøng, luùc ñaàu Nhò Theá khoâng phaûi laø ngöôøi ñöôïc choïn laøm ngöôøi noái nghieäp maø laø Phuø Toâ. Nhöng Hoà Hôïi laïi khoâng ñoàng yù nhö theá, neân ñaõ tìm caùch böùc töû Phuø Toâ laø con trai tröôûng Taàn Thuyû Hoaøng, ñeå ñoaït ngoâi vua, xöng laø Taàn Nhò Theá. Taàn Nhò Theá chaúng coù gì xem laø noåi baät vaø chaúng coù chuùt taøi cao chí lôùn naøo caû, khoâng coù nhöõng tham voïng nhö cha, nhöng ngöôïc laïi Taàn Nhò Theá taøn baïo vöôït haún Taàn Thuyû Hoaøng. Sau khi leân ngoâi ñaõ gieát haïi taát caû nhöõng ngöôøi choáng ñoái vaø ngay caû anh chò em ruoät cuõng chaúng tha. Tröôùc sau, anh chò em con cuûa Taàn Thuyû Hoaøng ñaõ bò gieát leân tôùi 22 ngöôøi. Tröôùc tình hình ñoù, maâu thuaãn trong trieàu trôû neân gay gaét, nhaân daân ca thaùn. Tình hình nöôùc Taàn nhö moät ñoáng cuûi khoâ laâu ngaøy, chæ caàn moät ngoïn löûa nhoû thì coù theå boác thaønh moät ñaùm chaùy lôùn thieâu huyû moïi thöù. Nöôùc Taàn luùc naøy töïa nhö moät ngoïn löûa nhoû chæ caàn theâm daàu thì seõ boác chaùy döõ doäi, ñaát nöôùc “ngaøn caân treo sôïi toùc”.

Quaû laø teân ñoäc aùc, tuy nhieân Taàn Thuyû Hoaøng ñaõ coù nhöõng coâng lao voâ cuøng to lôùn ñoái vôùi daân toäc Trung Hoa. Nhöng ñoùng goùp lôùn nhaát ñoù chính laø thoáng nhaát ñöôïc Trung Hoa. Moät ñaát nöôùc caùc chö haàu caùt cöù, caùc nöôùc thöôøng xuyeân ñem quaân ñi ñaùnh nhau nhaèm tranh giaønh quyeàn baù chuû, daân chuùng luoân soáng trong caûnh loaïn ly khoå aûi. Vaäy maø vaøo naêm 221TCN Taàn Doanh Chính ñaõ laøm neân moät kyø tích lòch söû vó ñaïi, chaám döùt naïn phong kieán caùt cöù toàn taïi maáy traêm naêm ôû Trung Nguyeân. Naêm ñoù Taàn Thuyû Hoaøng môùi coù 39 tuoåi.

Ngoaøi ra Taàn Thuyû Hoaøng coøn ra leänh söûa sang ñöôøng xaù, thoáng nhaát tieàn teä, thoáng nhaát soá ño, thoáng nhaát caùn caân...Thieân haï quy veà moät moái thoáng nhaát ôû döôùi tröôùng Taàn Thuyû Hoaøng, thueá khoaù ñöôïc thoáng nhaát treân toaøn quoác. Taàn Thuyû Hoaøng cho noái laïi caùc ñoaïn töôøng thaønh thaønh Vaïn Lyù Tröôøng Thaønh laø moät söï taøn baïo, nhöng vieäc naøy ngaên chaën moät thôøi gian daøi caùc rôï phöông Baéc traøn xuoáng Trung Hoa...Ngoaøi ra Taàn Thuyû Hoaøng coøn ban saéc leänh tieâu chuaån hoaù heä thoáng chöõ vieát. Quaû laø moät con ngöôøi taøn baïo nhaát theá gian, nhöng oâng cuõng ñaõ goùp moät coâng lôùn vaøo söï tröôøng toàn cuûa daân toäc Trung Hoa.