hồi ức bánh dày- Hồ Tĩnh Tâmhotinhtam | 12 June, 2012 00:03
Sau khi tiểu đoàn vượt sông Trăng biên giới vào Miền Nam, suốt cả một thời gian dài chinh chiến, chết chóc triền miên, tôi chẳng còn có thời gian đâu để mà nhớ tới bánh dày nữa. Cho đến ngày Miền Nam hoàn toàn giải phóng, khi tiểu đoàn về đóng quân ở ấp Bình An, xã Bình Thành, huyện Lấp Vò, Đồng Tháp, một hôm thấy cô con gái vợ chồng ông chủ nhà nơi tôi ở trọ, xay bột nếp nấu chè trôi nước, tôi mới sực nhớ tới bánh dày, nhớ tới người phụ nữ đẹp, ngồi giữa cánh đồng khoai tây vừa thu hoạch để bán bánh dày, tự nhiên tôi nhớ Miền Bắc tới nao cả lòng dạ, và thèm được ăn bánh dày kinh khủng.
HỒI ỨC BÁNH DÀY Hồ Tĩnh Tâm
Sáng 10 tháng 6(2012) vợ tôi đi chợ Trường An mua bánh cuốn cho con gái, đem về cái bánh giò, hỏi tôi có ăn không. Vì đã ăn sáng bằng cơm nguội nên tôi lắc đầu. Khi vợ tôi bóc cái bánh giò ra, mùi bánh bốc lên thơm phức, quyến rủ lạ lùng, nhưng không hiểu tự nhiên vì sao tôi lại hỏi, chợ Trường An có bánh dày không. Vợ tôi nói, chợ Trường An là chợ nhiều người Bắc, ở đó đầy các món Bắc, như thì là, cần ống, rau đay, su hào, mắm cáy, cà pháo, cà bát, nước mắm rươi… anh thích ăn bánh dày hôm nào em mua cho.
Nghe bà xã nói, hình ảnh cô hàng bán bánh dày ở Hà Tây mà tôi gặp ngày nào, lập tức hiện lên, cứ như chỉ mới vừa hôm qua đây thôi. Đó là lần tiểu đoàn 3(đoàn 568 Quân khu Tả Ngạn) chúng tôi, được chuyển bằng xe Jin ba cầu từ Hải Dương về Hà Tây đóng quân ba ngày, để chuẩn bị vào Nam. Sáng ngày thứ tư, chúng tôi tập kết tại một bãi đất trống gần ga tàu lửa. Tôi không nhớ rõ là ga nào, chỉ nhớ ga ấy thuộc huyện Thường Tín. Trước khi đến điểm tập trung, tiểu đội tôi đã ăn sáng từ lúc mới năm giờ. Nhưng lính tráng đang tuổi lớn thì ăn nhiều đến bao nhiêu cũng đói, nên chúng tôi gặp bất cứ thứ hàng quà nào cũng mua. Ăn cho hết tiền, chứ vào đến chiến trường rồi, thì tiền Miền Bắc cũng chẳng để làm gì. Đang lúc dạo lòng vòng chờ tàu, thốt nhiên tôi nhìn thấy trên cánh đồng khoai Tây đã thu hoạch, có một đám lính đứng xúm xít rất đông. Vì tò mò nên tôi chạy đến xem thử. Giời ạ! Một cô hàng bán bánh dày trắng như bông bưởi, đẹp đến ngơ ngẩn. Tuổi chắc khoảng ngoài ba mươi chút đỉnh. Mái tóc dày đen bóng, chảy xoã trên đôi bờ vai tròn trịa. Đôi bàn tay mềm mại với những ngón thon dài. Đôi môi đỏ mọng, luôn nở nụ cười tươi rói, với hai hàm răng trắng, đều tăm tắp. Cặp mắt to đen, lúng liếng ánh nhìn như hớp hồn. Thảo nào mà lính ta bu đen bu đỏ, mua xong cứ đứng đấy mà ăn, mà ngắm. Vài ngày nữa họ vào tới chiến trường rồi, kiếm đâu ra một người đàn bà đẹp như vậy mà ngắm. Tôi cũng chen vào mua được cặp bánh, không nhớ rõ là một hào hay hai hào gì đấy, chỉ nhớ bàn tay của cô ấy cầm cặp bánh đưa cho tôi quá đẹp, chỉ nhớ hai cái bánh quá đẹp, vừa tròn, vừa trắng, cặp ở giữa miếng chả lụa hồng hào quá thơm. Bánh dày ấy, ngoài Bắc gọi là bánh dày chay, vì trong bánh không có nhân, khác với loại bánh dày nhân đậu xanh và mỡ lợn thái hột lựu.
Tiết trời hôm ấy rất lạnh, vì đang là mùa đông, bởi vậy ăn cái bánh dày dẻo quẹo càng thấy ngon hơn nhiều. Thêm nữa là bánh dày của người đẹp , chỉ cần nhìn đã thấy ngon lên bội phần. Bấy giờ thốt nhiên tôi nghe ai đó nói, “đúng là bánh dày Quán Gánh, danh bất hư truyền thật”. Cái tên bánh dày Quán Gánh của xã Nhị Khê, Thường Tín, Hà Tây, đeo dính trong đầu tôi từ dạo ấy. Và cũng từ dạo ấy, không hiểu sao, cứ lâu lâu tôi lại nhớ tới bánh dày, nhớ tới cô bán bánh dày ở Thường Tín. Hai cái thúng trong đôi quang mây, ủ đầy những cái bánh dày nho nhỏ, trắng muôn muốt, có dán những mảnh lá chuối cắt hình tròn. Cô hàng bán bánh dày ngối trên cái đòn gánh. Người đẹp, đến dáng ngồi cũng đẹp, đến đôi bàn tay cầm bánh cũng đẹp. Nhiều đêm đói quá, tôi nằm trên võng mơ thấy đang ăn bánh dày ngon lành, sáng ra miệng mồm đắng nghét. Ngủ ở rừng Trường Sơn, xung quanh toàn cây cối, nước quý như vàng, nên có ai dám đánh răng, súc miệng, thành ra ăn sáng với hai miếng lương khô cứng còng, nhai trệu trạo như nhai đất, nuốt muốn không trôi cuống họng.
Thế rồi chúng tôi cũng vượt được dãy Trường Sơn, tiến thẳng vào đất nước chùa tháp, dừng lại đóng quân tại sóc Tà Nu, tỉnh Sroai Viêng. Duyên phận thế nào, tiểu đội thông tin vô tuyến điện của tôi, lại được đóng quân trong ba ngôi nhà dân, có vẻ như thuộc thành phần khá giả, mà ngôi nhà tôi đóng quân, lại có cô gái đẹp như tiên trên trời giáng thế. Tuyệt vời hơn là cô gái trắng trẻo này lại nói được tiếng Việt, lại là người có học, nói tiếng Hoa tiếng Pháp nhanh lau láu. Nhờ vậy tôi làm quen với cô gái được hơn một tuần, đã có được mớ tiếng Khơ Me kha khá, có thể đi tán gái trong phum sóc được rồi. Mình cứ nói, dẫu có nói sai thì các cô gái cũng hiểu. “Mắt con trai, tai con gái” mà. Nhờ vậy, vào mùa Lễ hội Đoóc Om Boóc năm ấy tại Tà Nu, tôi lân la đi thăm hết nhà này tới nhà khác, rồi lại cùng giã xôi nếp với họ để làm bánh phồng. Cô gái đẹp con chủ nhà, nghe tôi kể về bánh dày, đã cho tôi cả một nắp ăng gô Trung Quốc đầy bột xôi, với cả đậu xanh và thịt mỡ. Để có chả, tôi dùng móc sắt đi móc tắc kè trong các bọng cây me nước. Đi chừng hai tiếng đồng hồ, đã bắt được đâu khoảng gần ba chục con. Tôi nấu nước sôi trụng tắc kè làm vảy, rồi mổ bụng, chặt bỏ đầu và bốn bàn chân, rồi bằm nhuyễn đem rán lên làm chả. Bánh dày của tôi là thứ bánh dày đặc biệt, ngon không chê được chỗ nào. Chính cô gái đẹp con chủ nhà, khi ăn cũng luôn miệng khen tấm tắc. Vậy mà nhiều chàng lính trong tiểu đội lại không dám ăn chả tắc kè mới lạ chứ.
Sau khi tiểu đoàn vượt sông Trăng biên giới vào Miền Nam, suốt cả một thời gian dài chinh chiến, chết chóc triền miên, tôi chẳng còn có thời gian đâu để mà nhớ tới bánh dày nữa. Cho đến ngày Miền Nam hoàn toàn giải phóng, khi tiểu đoàn về đóng quân ở ấp Bình An, xã Bình Thành, huyện Lấp Vò, Đồng Tháp, một hôm thấy cô con gái vợ chồng ông chủ nhà nơi tôi ở trọ, xay bột nếp nấu chè trôi nước, tôi mới sực nhớ tới bánh dày, nhớ tới người phụ nữ đẹp, ngồi giữa cánh đồng khoai tây vừa thu hoạch để bán bánh dày, tự nhiên tôi nhớ Miền Bắc tới nao cả lòng dạ, và thèm được ăn bánh dày kinh khủng. Kìm không được lòng mình, tôi hỏi xin một ít bột nếp, một ít đậu xanh, với miếng thịt mỡ, tự làm cho mình mấy cặp bánh dày. Bánh làm xong, tôi đem hấp trong nồi cơm cho chín. Cô gái chắc là thương nỗi lòng nhớ quê của tôi, chạy ra chợ mua cho tôi cây giò lụa. Khi cô gái đưa cây giò lụa, tôi nói đùa, “sao cô Ba không mua cho tôi mấy con cà cuống”. Cô gái chắc không biết cà cuống, nên hỏi tôi cà cuống là con gì, liên quan gì tới bánh dày mà mua. Tôi kể cho cô gái biết, ở quê tôi cà cuống là quý lắm, vì túi dầu của nó vừa thơm vừa cay, pha vào nước mắm ăn bánh cuốn thì không gì bằng, làm nhân bánh dày hương thơm sẽ đầy quyến rủ, hôm nào tóm được vài chú cà cuống, tôi sẽ trổ tài làm nước mắm cho cô Ba biết(xin lỗi, tôi nói mấy chú cà cuống, vì chỉ cà cuống đực mới có túi dầu). Để giúp cô gái biết cà cuống, tôi bỏ cả buổi sáng chủ nhật ra đồng tìm bắt cà cuống, nhưng tịnh không nhìn thấy con nào. Quái lạ, Nam Bộ ruộng đồng mênh mông, sao lại ít cà cuống hơn ngoài Bắc nhỉ. Bánh dày Quán Gánh thơm ngon nổi tiếng, chính là nhờ vào nếp làng Quán Gánh, con cà cuống ở đồng làng Quán Gánh.
Sau này tôi được ăn bánh dày ở nhiều nơi, nhưng chưa bao giờ thấy ngon hơn cái bánh dày cô gái Thường Tín- Hà Tây- bán cho tôi.
HTT bánh dày thời nay đang dần xa lạ với Lang Liêu
Ngày nay làm bánh dày rất dễ, vì bột nếp có bán sẵn ngoài chợ, chỉ cần mua về pha nước nhồi thành bột, rồi làm nhân bánh theo ý muốn và sở thích của minh, rồi dùng nồi hấp điện, hay nồi hấp nấu trên bếp ga. Muốn có màu thì mua màu thực phẩm pha vào bột, hoặc cũng có thể tự tạo màu thiên nhiên, bằng cách lấy lá dứa thơm, lấy đậu đen, đậu đỏ... nấu thành nước màu mà pha vào bột nếp. Tôi thấy có người còn dùng cả lòng đỏ trứng gà, dùng cả sửa tươi hay sữa đặc pha vào bột. Bánh dày ngày nay vì thế, càng ngày càng có nhiều biến tấu rất phong phú. Vấn đề tựu trung là ở chỗ, bánh dày là bánh được tạo ra từ gạo nếp, còn hình dáng vuông tròn, hay hình trái cây, hình con thú... là do ở sự khéo tay của bạn. Nhưng các bạn nên nhớ cho rằng, trong triết lý văn hoá của tổ tiên, bánh dày bánh chưng là tượng trưng cho sự vuông tròn của trời đất, nên nếu bạn biến tấu nhiều quá, bánh dày sẽ mất đi ý nghĩa nguyên sinh ban đầu của nó. Làm như thế, chắc chắn hương hồn Tiết Liêu(Lang Liêu) nơi chín suối sẽ buồn lắm đấy. bánh dày đây
Ngày xưa để làm bánh dày, công việc vất vả, đòi hỏi phải vận nhiều công sức nhất, là việc dùng chày, cối để giã xôi. Do xôi là thứ dẻo như cơm nếp, dính như cơm nếp, nên chày giã xôi cứ phải liên tục thoa mỡ lợn. Việc này thường do đàn ông đảm nhiệm. Còn đàn bà thì lo việc đồ xôi, làm nhân và nặn bánh. Do vậy mà khi có Lễ làng, người ta thường mở Hội làm bánh dày, trai gái cùng hợp sức làm với nhau, nên không khí vui như Tết. Nếu bạn hỏi vì sao bánh dày thấy ít được bày bán như các món bánh quà quê khác, thì điều đó cũng là dễ hiểu, do việc giã xôi qúa tốn công sức và mất thời gian, mà khi bán cũng không kiếm được mấy tiền lời. Bánh dàycatbien | 12/06/2012, 05:53 thachcau | 12/06/2012, 07:22
Một kỷ niệm đẹp của người lính chiến. Nhớ bánh, nhớ đồng đội, nhớ vất vả gian truân... gởi Cát Biểnhotinhtam | 12/06/2012, 11:46
Chào Cát Biển. gởi thachcauhotinhtam
Chào anh thachcau. Re: hồi ức bánh dày- Hồ Tĩnh TâmPQA | 12/06/2012, 14:26
Mến gửi thầy giáo - nhà văn Hồ Xuân Tâm BÁU VẬT CỦA ĐỜIRÔ | 12/06/2012, 18:41
TỐC LÊN TOÀN NGỌC NGÀ gởi PQAhotinhtam
Chào Phạm Quốc Anh. chào thầymaihuynh | 12/06/2012, 19:40
Hôm nay con lai gởi thầy 1 bài thơ nữa. Thầy ơi! Con chưa có dịp ăn bánh dày. Nhưng con nghĩ, con sẽ ăn.... Gởi maihuynhhotinhtam
Chào Mai Huỳnh. Gởi maihuynh- tiếp theohotinhtam
Như vậy, rốt cùng lại, thầy muốn nói với Mai Huỳnh rằng, để bày tỏ lòng tri ân, hiếu thảo với cha mẹ, hoàng tử Lang Lèo đã nghĩ ra cách dùng gạo nếp, để nguyên hạt, gói thành bánh chưng, dùng xôi giã nhuyển nắm thành bánh dày, tặng cho cha mẹ, bày tỏ lòng biết ơn công lao sinh thành và dưỡng dục của cha mẹ. Ý nghĩa này nghiêng về triết lý phồn thực nhiều hơn là triết lý âm dương Mai Huỳnh ạ. Chắc Mai Huỳnh còn nhớ, trong bài giảng đầu tiên của thầy, thầy có nói vào thời công xã nguyên thuỷ, khi trình độ lao động sản xuất và trình độ tổ chức xã hội còn ở mức sơ khai, con người sống hoàn toàn lệ thuộc vào thiên nhiên, còn trong giai đoạn quần hôn(thời mẫu hệ), người sinh ra chết nhiều hơn bội lần người sống, nên con người tất nhiên ngã hẳn vào triết lý phồn thực, sanh càng nhiều con càng tốt(vua Hùng vương thứ sáu có tới 20 hoàng tử), nên họ đặc biệt coi trọng việc duy trì nòi giống, bởi vậy mà họ thờ Jony và linga- điều mà ta đã tìm thấy trong rất nhiều totem bái vật tổ của người Việt cổ, như trên mặt trống đồng Ngọc Lũ chẳng hạn. Chắc Mai Huỳnh còn nhớ bao nhiêu cặp nam trên, nữ dưới trong tư thế duy trì nòi giống chứ? Theo thầy, triết lý bánh chưng, bánh dày chính là ở đó. Trời ở trên là dương, đất ở dưới là âm. Hạt gạo là cội nguồn cuộc sống của một dân tộc, đã khẳng định được giá trị trường tồn của nền văn minh cây lúa nước. Hoàng tử Lang Liêu đã ý thức được giá trị của hạt gạo, làm ra bánh chưng, bánh dày dâng tặng cha mẹ, nên mới được vua cha truyền ngôi cho; và chúng ta hôm nay mới có được truyện cổ tích bánh chưng, bánh dày mà đọc, mà cảm được hương vị thơm ngon của bánh chưng, bánh dày. nói thêm về bánh dày với Mai Huỳnhhotinhtam
Mai Huỳnh ơi, Mai Huỳnh nói chưa được ăn bánh dày, thì thầy phải hiểu là Mai Huỳnh chưa được ăn bánh dày theo đúng kiểu bánh dày của hoàng tử Lang Liêu(Tiết Liêu, Lang Lèo), chứ biến tấu của bánh dày thì chắc chắn Mai Huỳnh đã ăn nhiều lắm. Bởi lẽ bánh dày là thứ bánh đơn giản nhất, nhưng cách làm lại tốn công sức nhất, trong tất cả các loại bánh được làm ra từ gạo nếp, vì nó đơn giản chỉ là xôi đâm nhuyễn, chứ không hề có thêm bất cứ một thứ gì khác. Như vậy, từ gạo nếp, ông bà, tổ tiên chúng ta đã làm ra đủ thứ bánh thơm ngon, như bánh ít, bánh ít trần, bánh trôi nước(chè trôi nước), bánh gai, bánh cam, bánh rán, bánh dẻo, bánh phồng, bánh kẹp... và có một thứ bánh gì đó mà thầy đã ăn, đã nhìn thấy người ta làm, bằng cách lấy đuôi heo chà lên cái chảo nóng cho ra mỡ, rồi dùng rây để rây bột nếp khô lên, sau đó đổ củ đậu(củ sắn) xắt nhỏ thành sợi với thịt bằm(đã xào chín với tiêu, hành), rồi bỏ thêm một ít dừa nạo, cuốn tròn lại. Chẳng lẽ trong mấy thứ đó, Mai Huỳnh lại chưa ăn thứ nào hay sao? |
Bạn bè
Thực đơn người xem
Bài viết cuối
Tràm Chim Tam Nông
thyà trò Hồ Tĩnh Tâm trả lời phỏng vân ơ hờ tháng 5- Hồ Tĩnh Tâm CHUYỆN CHÓ Hồ Tĩnh tâm TÔI GỌI TÔI ƠI Hồ Tĩnh Tâm trò chuyện về tượng đài Bác Hồ ở TP HCM Con của biển truyện ngắn Hồ Tĩnh Tâm qua phà Cổ Chiên viết cho em từ kinh Dừa Đỏ Đêm sâu thẳm Tiền Giang thơ Hồ Tĩnh Tâm tản mạn sau đại hội nhà văn ĐBSCL và ĐNB Bình luận mới
tinhtam trong
Đỗ Minh Hiếu- CT tổ chức từ thiện TVUM
tinhtam trong Ngân Tuyền 36TATMDL Cao đẳng Sư phạm Vĩnh Long tinhtam trong dòng sông Việt làm nên ngọc lạ tinhtam trong ĐẠI ĐỘI NỮ PHÁO BINH NGƯ THỦY tinhtam trong ĐẠI ĐỘI NỮ PHÁO BINH NGƯ THỦY Guest trong gà tre tui sưu tầm nè các bạn buinhan trong buổi sáng trên sông Long Hồ - Vĩnh Long luc nghi trong lời thề cỏ may Guest_hung_* trong gà tre tui sưu tầm nè các bạn Ke giau ten trong Ngân Tuyền 36TATMDL Cao đẳng Sư phạm Vĩnh Long (♥ Góc Thơ ♥)
Tik Tik Tak
Truyện cười
Tin nhanh
thời tiết, tin nhanh, vàng, tỉ giá
thời tiết, tin nhanh, vàng, tỉ giá
Thời tiết
|
nói thêm về bánh dày
hotinhtam
Lúc Dzu còn nhỏ, rất hay được mẹ kể cho nghe về các món ăn, và dạy cho cách nấu các món ăn, cách làm các món bánh, mứt, vì lúc này chị cả của Dzu đi học xa, các em còn quá nhỏ, mẹ đi làm cả ngày, nên muốn giao phó việc nấu nướng ở nhà cho Dzu. Hồi đó mẹ thường làm đủ thứ bánh, duy chỉ bánh dày là chưa bao giờ làm, nhưng thỉnh thoảng theo mẹ đi chợ phiên, Dzu vẫn hay được mẹ mua cho một hai cái bánh dày để ăn cho biết. Khi hai mẹ con ngồi chồm hổm ăn bánh dày ở chợ, mẹ nói rằng, muốn có bánh dày ngon, phải kiếm cho được nếp thơm, nếp ròng, nếp rặt. Khi đồ xôi, không để xôi quá khô hay bị nhảo. Khi dùng chày quết xôi, phải giã cho thật nhuyễn, thì bánh mới mịn, mới dẻo.
Sau này lớn lên, Dzu mới biết thêm rằng, nhân bánh dày muốn thơm ngon, cần phải có tinh dầu cà cuống, vì dầu cà cuống thơm nhẹ, thơm bền, và có vị cay cay, ăn thấy tê tê nơi đầu lưỡi. Và cũng nhờ hay đi đây đi đó, Dzu biết rằng, trong triết lý ẩm thực của người Việt, bánh dày là món quà quê để ăn chơi, chứ không phải để ăn thật cho no, nên khi ăn, cũng phải ăn chậm, ăn từng miếng nhỏ, để tận hưởng độ dẻo thơm, dẻo mịn của nếp, tận hưởng hương vị thơm bùi của đậu xanh, vị beo béo của thịt mỡ cắt nhỏ thành hột lựu. Bánh dày ngon là bánh mà khi cầm lên tay thấy dẻo mịn, nhưng không bị dính, và toả ra hương thơm dìu dịu của gạo nếp. Khi cắn miếng bánh phải nghe được mùi thơm thoang thoảng, dịu nhẹ của nhân, mùi thơm phảng phất của thịt mỡ, và đặc biệt là vị cay hơi tê tê nơi đầu lưỡi của tinh dầu cà cuống. Và cuối cùng, do bánh dày là món ăn chơi, nên chớ vì bánh ngon mà ăn ngốn ăn ngấu, thùng bất chi thình, ăn cho đến no căng cả rốn. Phàm thực quá, còn biết gì là món ngon do trời đất ban cho.
cái bánh dày này có nướng sơ qua lửa than, để có thể cầm ăn trực tiếp mà không bị dính tay
Hội làng thường có bánh dày, xôi, oản
người ta thường thoa mỡ lên lá chuối để gói bánh dày