Vu lan – nghĩ về chữ hiếu

Theo tín ngưỡng truyền thống, rằm tháng bảy là ngày các tội nhân ở cõi âm được tha bổng – ngày xá tội vong nhân. Vì thế các gia đình thường bày mâm cúng gia tiên, đốt vàng mã và cầu cúng tụng kinh nhằm mong các linh hồn được siêu thoát. Phật tử và khách thập phương nô nức đến chùa để tưởng nhớ, tôn vinh công sinh thành dưỡng dục, cầu nguyện cho cha mẹ, cầu an cho gia đình, đất nước. Những ngày này, các cửa chùa đều rộng mở, phân phát cơm chay cho mọi người...

Tạm quên đi những công việc thường nhật, chúng tôi hòa vào dòng người lên chùa dâng hương mong tìm những giây phút tịnh lòng giữa chốn tha hương. Nơi chúng tôi đến là chùa Xá Lợi.

Cũng như mọi ngôi chùa khác vào dịp này, khách thập phương nườm nượp kéo về. Những bông hồng đỏ trên ngực áo ai đó như reo vui hòa cùng nhịp bước với màu trắng se lòng của những bông hồng trắng. Dù còn cha mẹ hay không, dường như mỗi người đến đây, được đắm mình trong tiếng tụng kinh, tiếng mõ đều đều gõ nhịp, ai cũng thấy nhẹ lòng.

Khách đến chùa dịp này thường đem theo mâm lễ. Nhà giàu thì heo quay, vịt quay, người nghèo thì bánh trái hương hoa. Chúng tôi bắt chuyện với một phụ nữ trung niên. Chị là Nguyễn Nguyệt Viên, tiểu thương chợ Nguyễn Văn Trỗi. Chị cho biết, mỗi năm cứ vào tháng bảy âm lịch là cả nhà chị ăn chay.

Theo lời chị kể, ba chị tham gia kháng chiến rồi hy sinh nhưng không tìm thấy xác khi chị vừa lên 4 tuổi. Má chị ở vậy nuôi con và lặn lội khắp nơi tìm kiếm hài cốt chồng. Suốt mấy chục năm trôi qua, bà đi từ thuở tóc còn xanh đến nay mắt mờ chân yếu nhưng vẫn không tìm được. Bà vô cùng ray rứt... “Dịp này cũng như mọi năm, tôi đi chùa cầu an và cầu siêu.

Việc ăn chay trọn tháng cũng là sự nhắc nhở mình, nhắc nhở con cái và như món quà tinh thần động viên má lúc tuổi già. Chứ thực ra, tôi không quan niệm Vu lan là mùa báo hiếu mà sự hiếu thuận của con cái phải được thể hiện hằng ngày” - chị Viên trầm ngâm trả lời khi chúng tôi hỏi quan niệm và suy nghĩ của chị.

Nói rồi, chị Viên bày lễ vật lên mâm. Một ít bánh trái, vàng mã cùng bó huệ trắng tinh khiết và bắt đầu cầu nguyện. Nhìn gương mặt trầm tư của chị, tôi giật mình khi vô tình chạm tay lên ngực trái. Bông hồng đỏ thắm mà sư thầy ban nãy cài lên ngực áo sau câu hỏi: “Cha mẹ thí chủ còn hay đã khuất?”, khiến tôi thấy lòng ấm lòng...

Trong mùa Vu lan, người ta thường nhắc đến tích xưa. Chuyện Mục Kiều Liên đã không quản ngại gian truân, khổ ải xuống tận ngục A Tỳ cứu mẹ là Thanh Đề và các linh hồn đang bị quỷ sứ giam giữ, đọa đày. Tích xưa dẫu có hay không nhưng điều dễ nhận biết và đi vào lòng người là sự hiếu hạnh của người con đối với mẹ cha. Câu chuyện đã vĩnh viễn trở thành bài học tinh thần về đạo làm con.

Đây là dịp để mọi người trở về đối diện với lòng mình đúng nghĩa nhất và cùng hướng thiện. Có lẽ vậy, ông Tr. Th. B- một doanh nhân thành đạt trong lĩnh vực xây dựng, là chủ nhân của những khu resort nổi tiếng mà chúng tôi có dịp biết, trong dịp này đã không ngần ngại lên chùa thường xuyên.

Ông hay cúng cháo, vừa múc cháo vừa khấn sang sảng: “Sống đã chịu một đời phiền não, thác lại nhờ hớp cháo lá đa..”. Hỏi thì ông thẳng thắn: “Làm ăn cả năm, tháng “cô hồn” tôi gác lại mọi chuyện, dành thời gian cho gia đình, đi chùa và làm từ thiện”. Mùa xá tội vong nhân năm nay, thấp thoáng ở các cửa chùa nhiều bóng dáng của các doanh nhân.

Họ đến để cầu an, làm phước... Hơn 300 năm trước, Nguyễn Du đã làm Văn tế thập loại chúng sinh, tế cả cô hồn các đẳng, kẻ chết ở đầu đường xó chợ, kẻ bị chém treo ngành... Nghĩ cho cùng, cúng người chết có lẽ là cúng cho chính mình. Và điều tốt nhất là hãy sống lương thiện...

Mùa Vu lan về, không thể gọi đó là mùa báo hiếu. Bởi, hiếu thuận với mẹ cha được thể hiện hằng ngày trong cuộc sống, không phải là mùa đến hẹn lại lên của đất trời. Phải chăng đây là mùa hội, là lời nhắn gửi tri ân và nhắc nhở mọi người về công ơn to lớn của đấng sinh thành...

Hiếu thuận là mùa sao được, khi những tấm gương hiếu thảo vẫn hiện diện trong cuộc sống ngày thường xung quanh chúng ta. Như chị Trần Thị Hương (quận 12 - TPHCM) - điển hình trong Liên hoan Con cháu hiếu thảo toàn quốc năm 2007.

Vì gánh nặng với mẹ già và cô em gái bị bệnh tâm thần, chị không đành lòng xây dựng gia đình mà ở vậy làm thuê, làm mướn nuôi em và phụng dưỡng mẹ già. Mẹ chị năm nay đã 90 tuổi, vô cùng xót xa, đã có lần bà tự tìm đến cái chết để giải thoát, hy vọng con gái bà nhẹ gánh mà đi tìm hạnh phúc riêng.

Nhưng rồi, chị Hương biết chuyện, trong đêm tối chị cõng mẹ lao đến bệnh viện. Bà cụ thoát chết. Tỉnh lại, mẹ con chị ôm nhau mà khóc. Chị bảo với mẹ rằng: “Má đừng nghĩ quẩn, con may mắn còn có má, được chăm sóc, phụng dưỡng má là niềm hạnh phúc lớn nhất đời con”. Là một đứa con ít học, nghèo khó nhưng chị Hương thấu hiểu công lao sinh thành, dưỡng dục của cha mẹ và cảm nhận được sự may mắn khi còn có mẹ trên đời nên hết lòng phụng dưỡng. Câu chuyện về chị thật bình dị và cũng thật cảm động.

Vu lan về, nói sao cho hết trước công lao to lớn của mẹ cha. Đạo hiếu là một điều thiết thực và đạo hiếu không chỉ trong một mùa, mà phải thể hiện suốt cả đời. Bông hồng cài áo đẹp nhất, ý nghĩa nhất vẫn là những bông hoa nở trong tâm hồn. Còn việc “xá tội” lại mang tính nhân bản cao cả của con người, hướng con người đến cuộc sống lương thiện. Hãy “xá tội” cho chính mình bằng cuộc sống lương thiện và nhân ái.

Nguyên Hà