-
Thăm “làng nhung nai”
 |
|
Con nai đực 18 tuổi nhà ông Hoàng Xuân Di đã cho cặp nhung hơn 6,5kg.
|
Một người bạn là hướng dẫn viên du lịch của Đắc Lắc dẫn tôi đến tham quan “làng nhung nai” thuộc xã Cư Ea Buôr, cách trung tâm thành phố Buôn Ma Thuột khoảng 1km.
Hiện nay, toàn xã Cư Ea Buôr và các địa phương lân cận có trên 200 hộ nuôi nai, trong đó hộ nuôi ít nhất là 2 con (1 con đực, 1 con cái), hộ nhiều nhất có 10 con.
Đầu tiên chúng tôi đến nhà ông Nguyễn Bá Viện, một hộ nuôi nai lấy nhung nổi tiếng của vùng này từ năm 1986 với đàn nai 10 con.
Ông Viện cho biết: “Nhờ nhung nai mà tôi đã có nhà cửa khang trang cùng hơn 4ha cà phê, nuôi được bốn đứa con lớn tốt nghiệp đại học (ông có 8 người con – PV) và đã có việc làm”. Vì thế, ông Viện được bà con ở địa phương và bạn bè trong giới gọi là “ông Viện nai”. Ông Viện dẫn chúng tôi ra thăm đàn nai và giới thiệu quy trình nuôi và chăm sóc nai để lấy nhung.
Giá một con nai cái giống 3 tháng tuổi hiện nay từ 8 – 10 triệu đồng, nai đực 15 triệu đồng. Nhung nai ra lần đầu gọi là trốc, dài khoảng 10cm sẽ được cắt để cả nhà dùng, xem là thành quả đầu tiên của công chăm sóc nai. Lần mọc tiếp theo, nhung được dưỡng từ 60 – 70 ngày sẽ thu hoạch.
Theo các lương y, nhung nai thu hoạch lần đầu (sau lần thu trốc) và lần hai rất tốt, có giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, nếu thu hoạch nhung non thì nhà nông không được nhiều lợi nhuận. Ông Viện cho biết, nai là loài ăn tạp nên rất dễ nuôi. Thức ăn của nai đa dạng và dễ kiếm như cỏ tươi, cỏ khô, các loại củ, quả, các loại vỏ trái cây như mít, bơ… nên ít tốn kém. Nai thường mắc các bệnh đường ruột nhưng cũng dễ điều trị, nhất là bệnh hốt hoảng khi có tiếng động hoặc bị tấn công.
Quay trở lại phòng khách, rót mấy chén trà, ông Viện kể về những ngày đầu khởi nghiệp và thời “hoàng kim” của nhung nai trong thập niên 90. Thời bao cấp lao động cật lực mà cũng không đủ ăn, vợ chồng ông quyết định bán nốt những gì có giá trị để lấy vốn đủ mua một cặp nai giống về nuôi. Sau 2 năm, lần bán nhung đầu tiên, vợ chồng ông sắm được 4 chỉ vàng 24k và từ đó doanh thu cứ tăng dần nên có được cơ ngơi như ngày nay.
Sau đó, ông Viện tiếp tục dẫn chúng tôi đến nhà ông Hoàng Xuân Di cũng là một trong những hộ nuôi nai thâm niên trên 20 năm ở Cư Ea Buôr. Hiện nay, trong đàn nai nhà ông Di có con nai đực 18 tuổi, đang giữ kỷ lục ở địa phương này vì đã từng cho cặp nhung nặng hơn 6,5kg.
Chúng tôi tiếp tục đến thăm đàn nai nhà anh Cường, nhà chị Hằng là những hộ nuôi khá nhiều nai ở đây. Anh Cường chỉ cho chúng tôi xem mấy cặp nhung nai đã trên 50 ngày và bảo đã có người hỏi mua nhưng anh tiếc vì nhung đẹp và chưa đủ ngày cắt. Theo các hộ nuôi nai, một cặp nhung đẹp thường có kích thước dài và hình dáng cân đối, sao cho hai nhánh hai bên tạo nên hình góc nhọn để có thể giữ chiếc sào gác lên cặp nhung con nai đi mà không bị rơi.
Đầu tiên chúng tôi đến nhà ông Nguyễn Bá Viện, một hộ nuôi nai lấy nhung nổi tiếng của vùng này từ năm 1986 với đàn nai 10 con.
Ông Viện cho biết: “Nhờ nhung nai mà tôi đã có nhà cửa khang trang cùng hơn 4ha cà phê, nuôi được bốn đứa con lớn tốt nghiệp đại học (ông có 8 người con – PV) và đã có việc làm”. Vì thế, ông Viện được bà con ở địa phương và bạn bè trong giới gọi là “ông Viện nai”. Ông Viện dẫn chúng tôi ra thăm đàn nai và giới thiệu quy trình nuôi và chăm sóc nai để lấy nhung.
Giá một con nai cái giống 3 tháng tuổi hiện nay từ 8 – 10 triệu đồng, nai đực 15 triệu đồng. Nhung nai ra lần đầu gọi là trốc, dài khoảng 10cm sẽ được cắt để cả nhà dùng, xem là thành quả đầu tiên của công chăm sóc nai. Lần mọc tiếp theo, nhung được dưỡng từ 60 – 70 ngày sẽ thu hoạch.
Theo các lương y, nhung nai thu hoạch lần đầu (sau lần thu trốc) và lần hai rất tốt, có giá trị dinh dưỡng cao. Tuy nhiên, nếu thu hoạch nhung non thì nhà nông không được nhiều lợi nhuận. Ông Viện cho biết, nai là loài ăn tạp nên rất dễ nuôi. Thức ăn của nai đa dạng và dễ kiếm như cỏ tươi, cỏ khô, các loại củ, quả, các loại vỏ trái cây như mít, bơ… nên ít tốn kém. Nai thường mắc các bệnh đường ruột nhưng cũng dễ điều trị, nhất là bệnh hốt hoảng khi có tiếng động hoặc bị tấn công.
Quay trở lại phòng khách, rót mấy chén trà, ông Viện kể về những ngày đầu khởi nghiệp và thời “hoàng kim” của nhung nai trong thập niên 90. Thời bao cấp lao động cật lực mà cũng không đủ ăn, vợ chồng ông quyết định bán nốt những gì có giá trị để lấy vốn đủ mua một cặp nai giống về nuôi. Sau 2 năm, lần bán nhung đầu tiên, vợ chồng ông sắm được 4 chỉ vàng 24k và từ đó doanh thu cứ tăng dần nên có được cơ ngơi như ngày nay.
Sau đó, ông Viện tiếp tục dẫn chúng tôi đến nhà ông Hoàng Xuân Di cũng là một trong những hộ nuôi nai thâm niên trên 20 năm ở Cư Ea Buôr. Hiện nay, trong đàn nai nhà ông Di có con nai đực 18 tuổi, đang giữ kỷ lục ở địa phương này vì đã từng cho cặp nhung nặng hơn 6,5kg.
Chúng tôi tiếp tục đến thăm đàn nai nhà anh Cường, nhà chị Hằng là những hộ nuôi khá nhiều nai ở đây. Anh Cường chỉ cho chúng tôi xem mấy cặp nhung nai đã trên 50 ngày và bảo đã có người hỏi mua nhưng anh tiếc vì nhung đẹp và chưa đủ ngày cắt. Theo các hộ nuôi nai, một cặp nhung đẹp thường có kích thước dài và hình dáng cân đối, sao cho hai nhánh hai bên tạo nên hình góc nhọn để có thể giữ chiếc sào gác lên cặp nhung con nai đi mà không bị rơi.
-
Cưa sừng làm... thuốc
 |
|
Cắt nhung nai.
|
Biết chúng tôi mong muốn tận mắt xem cảnh cắt nhung nai nhưng ông Viện đành hẹn chúng tôi sáng hôm sau quay lại vì muốn cắt nhung phải nhờ đến hơn chục thanh niên hàng xóm hỗ trợ.
Đúng 7 giờ sáng hôm sau, chúng tôi có mặt tại thôn 2 thuộc Giáo xứ Châu Sơn, xã Cư Ea Buôr. Các thanh niên đã sẵn sàng tại nhà ông Viện. Họ dùng dây dù làm vòng giật hai chân sau của chú nai đực gần trăm ký lô cho nó té xuống đất rồi hè nhau xúm vào đè con nai để cắt nhung.
Điều đặc biệt là nai rất nhát nên khi có người tấn công nai cứ chạy xà quần quanh chuồng nhưng luôn bảo vệ cặp nhung không bị trầy sước. Một anh dùng cưa cắt sát chân nhung làm chú nai đực đau đớn kêu thét lên.
Những giọt máu tươi từ chân nhung tứa ra được hứng vào bình rượu, đó là “món quà” mà gia chủ trả công cho hàng xóm trong một buổi đánh chén sau đó. Máu nai rất bổ nên rượu pha huyết nai là món khoái khẩu của phái mày râu, nên nó được đặt một cái tên nghe rất vui là “rượu đẩy”. Chú nai đực sau khi bị cưa sừng nước mắt chảy ròng vì đau đớn, máu nơi vết thương chảy lênh láng mặc dù đã được cầm máu bằng các loại cây thuốc nam.
Nhung nai có tác dụng bổ thận, bổ thần kinh, trị bệnh khớp, trị đau dạ dày, đường ruột, bài tiết, bệnh tim mạch, lao phổi, viêm xơ gan, vữa cột sống, phụ nữ sau khi sinh bị mất sữa, bồi bổ sức khỏe, làm mạnh gân cốt, vết thương mau lành, ngăn ngừa bệnh tật… Đặc biệt, nhung nai còn có tác dụng đại bổ nguyên dương, sinh tinh cường cân cho giới mày râu…
Nhung nai sau khi cắt đem ngâm rượu khoảng một tuần thì có thể dùng hoặc sấy khô rồi thái mỏng nấu cháo cho người cao tuổi ăn bồi dưỡng sức khỏe. Ngoài ra, Đông y còn có các bài thuốc bào chế dạng thuốc tễ từ nhung nai để giúp người bệnh dùng dễ dàng mà không cần ăn nhung trực tiếp trong trường hợp bệnh kéo dài. Tuy nhiên, việc lạm dụng dùng nhung nai cũng gây tác dụng ngược với những người không có nhu cầu sử dụng.
Hiện nay, bên cạnh những nguồn lợi thu được từ việc nuôi nai, nhiều hộ nông dân nuôi nai mang nỗi lo nhung rớt giá bởi đầu ra chỉ là con đường tiểu ngạch hoặc khách hàng mua lẻ. Các đầu nậu thu gom với giá trôi nổi để bán cho khách đặt hàng làm quà biếu, cung cấp cho nhà hàng hoặc xuất sang Trung Quốc. Vì vậy, người dân đang trông chờ các cơ quan chức năng quan tâm hỗ trợ việc đăng ký nguồn gốc nuôi động vật hoang dã để có thể xuất khẩu nhung nai, hầu tăng lợi nhuận cho bà con nông dân bởi họ không chủ động được đầu ra.
Điều đặc biệt là nai rất nhát nên khi có người tấn công nai cứ chạy xà quần quanh chuồng nhưng luôn bảo vệ cặp nhung không bị trầy sước. Một anh dùng cưa cắt sát chân nhung làm chú nai đực đau đớn kêu thét lên.
Những giọt máu tươi từ chân nhung tứa ra được hứng vào bình rượu, đó là “món quà” mà gia chủ trả công cho hàng xóm trong một buổi đánh chén sau đó. Máu nai rất bổ nên rượu pha huyết nai là món khoái khẩu của phái mày râu, nên nó được đặt một cái tên nghe rất vui là “rượu đẩy”. Chú nai đực sau khi bị cưa sừng nước mắt chảy ròng vì đau đớn, máu nơi vết thương chảy lênh láng mặc dù đã được cầm máu bằng các loại cây thuốc nam.
Nhung nai có tác dụng bổ thận, bổ thần kinh, trị bệnh khớp, trị đau dạ dày, đường ruột, bài tiết, bệnh tim mạch, lao phổi, viêm xơ gan, vữa cột sống, phụ nữ sau khi sinh bị mất sữa, bồi bổ sức khỏe, làm mạnh gân cốt, vết thương mau lành, ngăn ngừa bệnh tật… Đặc biệt, nhung nai còn có tác dụng đại bổ nguyên dương, sinh tinh cường cân cho giới mày râu…
Nhung nai sau khi cắt đem ngâm rượu khoảng một tuần thì có thể dùng hoặc sấy khô rồi thái mỏng nấu cháo cho người cao tuổi ăn bồi dưỡng sức khỏe. Ngoài ra, Đông y còn có các bài thuốc bào chế dạng thuốc tễ từ nhung nai để giúp người bệnh dùng dễ dàng mà không cần ăn nhung trực tiếp trong trường hợp bệnh kéo dài. Tuy nhiên, việc lạm dụng dùng nhung nai cũng gây tác dụng ngược với những người không có nhu cầu sử dụng.
Hiện nay, bên cạnh những nguồn lợi thu được từ việc nuôi nai, nhiều hộ nông dân nuôi nai mang nỗi lo nhung rớt giá bởi đầu ra chỉ là con đường tiểu ngạch hoặc khách hàng mua lẻ. Các đầu nậu thu gom với giá trôi nổi để bán cho khách đặt hàng làm quà biếu, cung cấp cho nhà hàng hoặc xuất sang Trung Quốc. Vì vậy, người dân đang trông chờ các cơ quan chức năng quan tâm hỗ trợ việc đăng ký nguồn gốc nuôi động vật hoang dã để có thể xuất khẩu nhung nai, hầu tăng lợi nhuận cho bà con nông dân bởi họ không chủ động được đầu ra.
(SGGP)
