Tôi là một cậu da đen: Cô ấy chẳng yêu tôi Và ban đêm tôi lẻn trốn đi xa Ban đêm cũng vô cùng đen tối
Tôi là một cậu da đen: Cô ấy chẳng yêu tôi Tôi đã khóc đến khi bình minh đỏ Chảy máu ròng trên những ngọn đồi đông Và riêng tôi cũng chảy máu trong lòng
Tôi là một cậu da đen: Cô ấy chẳng yêu tôi Tôi đã mang tâm hồn xưa vốn tươi vui Nay như quả bóng tròn bẹp gí Rồi từ buổi sớm tinh mơ Tôi đi tìm một tình yêu màu nâu mới
Một cậu bé da đen đến dự lễ: Thưa ngài, tôi muốn lên mình ngựa Ở đây Đâu là chỗ Cho người da đen Dưới miền Nam Nơi tôi vừa rời bỏ Người da trắng không ngồi chung một chỗ Cùng những kẻ da đen Dưới miền Nam Trên tàu hoả Có một toa dành cho kẻ da đen Đi ô tô phải dồn họ đằng sau Nhưng ở đây Không có chỗ đằng sau Vậy tìm ngựa ở đâu Cho người da đen cưỡi ?
Họ đưa Coócđêlia Về nơi đất sỏi quạnh hiu Họ đưa Coócđêlia Về nơi đất sỏi quạnh hiu Họ đặt cô ta nằm xuống Họ đặt Coócđêlia Xuống dưới mô đất kia Mô đất trụi trần, không cỏ Ôi Chúa! Ôi Chúa! Ôi Chúa! Cô đã bỏ anh Bétđi khốn khổ Để anh ta xoay xở một mình Vâng, anh Bétđi khốn khổ Bị bỏ lại một mình Giờ đây cô nằm trong đất sỏi quạnh hiu Trời ơi! Cô ngủ một mình Coócđêlia Một mình trong đất sỏi quạnh hiu!
8.Bài hát mưa tháng tư (Người dịch: Vũ Hoàng Linh)
Hãy để mưa hôn em Hãy để mưa chạm vào đầu em bằng những giọt nước lấp lánh ánh bạc Hãy để mưa hát ru em Mưa làm ra các vũng nước lặng trên vỉa hè Mưa làm ra các vũng nước động trong máng xối Mưa hát một bài ca nhỏ dành cho giấc ngủ trên mái nhà của chúng mình đêm nay Và anh yêu mưa
Khi tôi trở thành nhà soạn nhạc Tôi sẽ viết cho mình bản nhạc Về bình minh trên đất Alabama.
Tôi sẽ đặt vào đấy những bài hát trong lành Những bài hát xuất hiện trên mặt đất như thể mây mù Rơi xuống từ bầu trời như những hạt sương Tôi sẽ đặt những cây cao trong đấy. Và hương thơm của lá thông Và mùi đất sét đỏ sau cơn mưa Và những chiếc cổ dài đỏ ửng Và những khuôn mặt có màu hoa anh túc Và những cánh tay to khỏe màu nâu Và những đôi mắt của cúc dại trên đồng Của người da đen và trắng đen trắng đen Tôi sẽ đặt vào đó những đôi tay trắng Những đôi tay đen, nâu cũng như vàng. Những đôi tay vùi sâu trong đất đỏ Chạm vào nhau bằng những ngón thiện lành Chạm vào nhau tự nhiên như những hạt sương
Trong ban mai của âm nhạc Khi tôi trở thành nhà soạn nhạc Và viết về bình minh trên đất Alabama.
Ngật ngưỡng giai điệu ngái ngủ xô nghiêng Đu đưa mình dịu dàng lời than vãn Tôi lắng nghe một người da đen chơi nhạc Trên đại lộ Lenox một đêm kia Dưới ánh đèn vàng từ cây đèn khí cũ Anh rung mình trễ nải… Anh rung mình trễ nải… Theo nhịp Blues Buồn Bàn tay anh gỗ mun vuốt trên những phím ngà Cây dương cầm rên lên buồn bã. O Blues! Đung đưa mình trên bục gỗ ọp ép Như thể tiếng cọt kẹt cũng là một nhạc cụ để anh chơi Điệu Blues ngọt ngào! Từ tâm hồn người da đen! O Blues! Trong giọng hát sâu nồng và giai điệu trầm buồn Tôi nghe người da đen hát, Và cây dương cầm cũ kỹ kêu than “Trên đời này tôi chẳng có ai Chẳng có ai, chỉ riêng mình tôi Nếu như tôi trút được nỗi ưu phiền Và những cái trĩu mày buồn bã”
Bập bập bập, anh gõ chân trên sàn Dạo vài hợp âm trước khi lại hát- “Tôi có điệu Blues buồn Và tôi chẳng thể vui Có điệu Blues buồn Và tôi chẳng thể vui Ước gì tôi đã chết” Và sâu mãi trong đêm, anh ngân nga hát Những vì sao đã lặn cùng với mặt trăng Người ca sĩ dừng hát và đi ngủ Trong đầu anh, điệu Blues buồn tiếp tục ngân vang Anh ngủ như một tảng đá Hay một người đã chết.
Khi một người khởi tự số không. Khi một người bắt đầu với hai bàn tay, Trống trơn, nhưng sạch, Khi một người đi dựng xây thế giới, Người đó bắt đầu trước hết từ chính mình Với niềm tin có sẵn trong tim – Sức là đây, Ý chí là đây, Để dựng xây.
Trước hết trong lòng là ước mơ Rồi tâm trí mới tìm đường thực hiện. Mắt y nhìn ra thế giới, Thế giới rừng cây hùng vĩ, Thế giới đất đai bao la, Thế giới sông ngòi.
Mắt nhìn thấy kia bao vật liệu xây dựng, Cũng thấy những khó khăn, trở ngại. Bàn tay tìm dụng cụ đốn cây, Cày đất và gò sức mạnh những dòng nước. Rồi bàn tay tìm những bàn tay khác góp sức vào, Một cộng đồng những bàn tay giúp đỡ — Như thế, giấc mơ đâu còn là giấc mơ riêng lẻ một người, Nhưng đã trở thành một giấc mơ cộng đồng. Không phải riêng giấc mơ tôi, mà giấc mơ chúng ta rồi đấy. Không phải thế giới riêng tôi, Nhưng là thế giới của bạn và của tôi, Thuộc về tất cả những bàn tay xây dựng.
Một thuở xưa, nhưng chẳng quá xa xưa, Những con tàu vượt biển, Mang theo kẻ Hành hương và khấn nguyện, Kẻ phiêu lưu và kẻ cầu tài, Kẻ tự do và kẻ ở đợ, Kẻ nô lệ và chủ nô, tất cả mới tinh – Cho một thế giới mới, America!
Buồm lộng gió những con tàu galleon Chở đến đàn ông đầy giấc mơ, đàn bà đầy giấc mơ. Trong toán nhỏ cùng nhau, Lòng vươn tới lòng, Bàn tay vươn tới bàn tay, Họ bắt đầu xây dưng quê hương ta. Có những bàn tay vốn đã tự do Thì kiếm tìm tự do lớn lao hơn nữa. Có những bàn tay tá điền Thì hi vọng có ngày tìm được tự do, Có những bàn tay nô lệ Thì ấp ủ trong tim hạt giống tự do. Dẫu thế nào nhưng tiếng ấy luôn ở đó: TỰ DO.
Ăn xuống đất sâu là chiếc cày Trong tay tự do và tay nô lệ, Trong tay tá điền và tay kẻ phiêu lưu, Lật xới đất mầu là chiếc cày trong lắm bàn tay Đã cấy trồng và gặt hái ngô khoai để nuôi ăn Và bông đay để cho mặc America này. Bổ vào cây là chiếc rìu trong những bàn tay Đã đốn và tạo hình những nóc nhà của Mỹ. Toé nước biển sông là những thân tàu Đã dời chuyển nước Mỹ. Nghe vi vút là đường roi vung xua đàn ngựa Qua những bình nguyên nước Mỹ. Bàn tay tự do, bàn tay nô lệ, Bàn tay tá điền, bàn tay phiêu lưu, Bàn tay da trắng và bàn tay da đen, Nắm vững cán cày, Cán rìu, cán búa, Hạ thuyền và quất ngựa, Đã nuôi nấng, chở che, di dời nước Mỹ. Và như thế cùng nhau bằng sức lao động Những bàn tay này đã làm nên nước Mỹ. Lao động! Có lao động mới có xóm làng Và phố xá trở thành đô thị. Lao động! Có lao động mới có thuyền chèo, Mới có thuyền buồm và tàu hơi nước, Đến những cỗ xe thồ, xe tứ mã, Nhờ lao động mới làm nên nhà máy, Nên những lò đúc, nên những đường rây, Mới có quán, chợ, tiệm và cửa hàng bách hoá, Mới có sản phẩm hùng mạnh, đúc, chế, Bán trong tiệm, chất trong kho, Tàu đưa đi khắp thế giới. Nhờ lao động – những bàn tay trắng tay đen – Mới có ước mơ, sức mạnh, chí bền, Và đường lối dựng xây nước Mỹ. Giờ đây mới có Tôi đây và Bạn đó. Giờ đây mới có Manhattan, có Chicago, Seattle, New Orleans, Có Boston và El Paso-- Giờ đây mới có U.S.A Hiệp Chúng Quốc Hoa Kỳ.
Một thuở xưa, nhưng chẳng quá xa xưa, một người nói rằng:
MỌI NGƯỜI SINH RA ĐỀU BÌNH ĐẲNG… TẠO HOÁ ĐÃ BAN CHO HỌ NHỮNG QUYỀN BẤT KHẢ NHƯỢNG… TRONG ĐÓ CÓ QUYỀN SỐNG, QUYỀN ĐƯỢC TỰ DO VÀ QUYỀN MƯU CẦU HẠNH PHÚC.
Người ấy tên là Jefferson. Thuở ấy cũng có nô lệ. Nhưng tận đáy lòng người nô lệ vẫn vững tin ông, Và lặng lẽ đinh ninh Những gì ông nói đó cũng là bao gồm cả họ. Một thuở xưa, Nhưng chẳng quá xa xưa, Lincoln đã nói:
KHÔNG AI ĐỦ TỐT LÀNH ĐỂ CAI TRI MỘT NGƯỜI KHÁC MÀ KHÔNG ĐƯỢC Y ĐỒNG Ý.
Thuở ấy cũng có người nô lệ Nhưng trong lòng người nô lệ biết rằng Những gì ông nói ra phải bao gồm cho mọi con người— Bằng không thì đối với bất cứ ai lời nói này cũng trở thành vô nghiã. Rồi có người lại nói:
THÀ CHẾT TỰ DO CÒN HƠN SỐNG NÔ LỆ
Ông là một kẻ da màu và từng là nô lệ Nhưng ông chạy về với tự do. Và mọi người nô lệ biết rằng Frederick Douglass nói lên điều ngay lẽ thật. Cùng John Brown ở Bến đò Harpers, những người Da đen đã chết. Rồi John Brown bị treo cổ. Trước Nội chiến, những ngày u ám, Mà nào ai dám chắc Đến bao giờ tự do mới thắng lợi, “Biết có thắng chăng,” có người băn khoăn. Nhưng có người vẫn thấy được rằng tự do nhất định sẽ thành công. Giữa những ngày u ám đó, Ấp ủ trong lòng hạt giống tự do, Người nô lệ tạo nên bài hát:
GIỮ VỮNG TAY CÀY! GHÌ CHO CHẶT!
Từ chiến tranh, Tự do tới, máu me và khủng khiếp! Nhưng nó tới! Có một số người, bao giờ cũng thế, Không tin cuộc chiến sẽ kết thúc đúng đắn, Không tin người nô lệ sẽ được tự do, Hay liên bang có cơ đứng vững. Nhưng bây giờ chúng ta đã rõ rốt cuộc thế nào. Từ những ngày vô cùng đen tối cho một nhân dân và cho một đất nước, Kết cuộc ra sao nay ta đã thấy. Ánh sáng bừng lên, mây chiến trận cuốn đi. Đất nước núi rừng lại bao la hùng vĩ, Và con dân chung lòng thành một quốc gia.
Mỹ quốc là một giấc mơ. Nhà thơ nói Mỹ đã là hứa hẹn. Nhân dân nói Mỹ vẫn còn đầy hứa hẹn – sẽ thành hiện thực. Nhân dân không luôn luôn hô hào lớn tiếng, Cũng không ghi lên giấy điều nọ điều kia. Nhân dân thường ôm ấp Tư tưởng lớn ở tận đáy lòng Và đôi khi chỉ vụng về biểu lộ, Ngập ngừng và vấp váp nói ra, Và thực hành có khi sai sót. Người dân không phải lúc nào cũng thông cảm nhau. Nhưng, đâu đó, Vẫn luôn có sự cố gắng cảm thông, Và sự cố gắng nói rằng: “Bạn cũng là người. Cùng nhau, chúng ta dựng xây đất nước.”
Mỹ quốc ơi! Đất tạo dựng chung, Nuôi giấc mơ chung, Bạn giữ vững tay cày, ghì cho chặt! Nếu ngôi nhà chưa được hoàn thành, Đừng nản chí, hỡi người xây cất! Nếu trận đánh chưa đến thắng lợi, Đừng nản chí hỡi người chiến sĩ! Kế hoạch sẵn sàng, khuôn mẫu là đây, Tự ban đầu sợi dọc sợi ngang đã kết thành nước Mỹ:
MỌI NGƯỜI SINH RA ĐỀU BÌNH ĐẲNG.
KHÔNG AI ĐỦ TỐT LÀNH ĐỂ CAI TRI MỘT NGƯỜI KHÁC MÀ KHÔNG ĐƯỢC Y ĐỒNG Ý.
THÀ CHẾT TỰ DO CÒN HƠN SỐNG NÔ LỆ.
Ai đã nói những điều ấy? – Người Mỹ. Ai là chủ của những lời nói ấy? – Nước Mỹ. Ai là Nước Mỹ? — Bạn, tôi. Chúng ta là nước Mỹ! Với kẻ ngoại thù muốn chinh phục chúng ta, Chúng ta cương quyết nói KHÔNG. Với kẻ nội thù muốn chia ta để trị, Chúng ta cương quyết nói KHÔNG.
TỰ DO! HUYNH ĐỆ! DÂN CHỦ!
Đối với kẻ thù của những từ vĩ đại ấy, Chúng ta nói, KHÔNG!
Một thuở xa xưa, Một đám dân nô lệ hướng đến tự do Đã làm ra bài hát: Giữ vững tay cày! Ghì cho chặt! Chiếc cày đó đã mở ra luống mới Băng cánh đồng lịch sử. Vào luống đó, hạt giống tự do đã được gieo trồng. Từ hạt giống kia, một cây đã mọc, đang mọc, sẽ mọc mãi. Cây ấy cho mọi người, Cho toàn nước Mỹ, cho cả hoàn cầu. Xin lá cành toả rộng, che chở thêm Cho mọi giống mọi dân được biết bóng mát.
12. Cái chết của một thuỷ thủ già (Người dịch: Đào Xuân Quý)
Chúng tôi đã chôn anh trên đồi cao lộng gió Nhưng tôi biết hồn anh đã ra ngoài biển cả Vì những lúc bốn bề lặng lẽ Hồn biển khơi anh về thầm thĩ bên tôi
"Trên đầu tôi, xin anh chớ dựng bia Tôi không ở chỗ này đâu anh ạ Tôi lại đã trở về trong sóng, gió Trên mộ tôi, xin anh chớ bày hoa Và anh ơi, xin đừng khóc thương tôi Tôi sung sướng được sống cùng biển cả"
Dân chủ sẽ không đến bữa nay, Sẽ không đến cả trong năm này. Chẳng bao giờ có được dân chủ Nhờ sợ hãi hay khoan nhượng hoài.
Tôi cũng có quyền như kẻ kia Trên hai chân đứng chẳng e dè Đất này tôi cũng là ông chủ Tôi cũng có quyền như kẻ kia.
Tôi đã nhàm tai nghe họ nói: "Để cho thế sự nó xoay vần, Ngày mai sẽ khác, nên chờ đợi." Khi chết, tự do tôi đếch cần. Không ăn bánh của ngày chưa tới.
Tự do Là hạt giống sung sức Được gieo vào lúc Khẩn trương này. Nơi đây là đất tôi cùng sống, Tự do tôi muốn hưởng Như người.
Jun 25 2008, 07:44 PM
