Tập làm thơ (cuối cùng )

Một thí dụ:

LỠ CHUYẾN ĐÒ XƯA

Bỏ đò, bỏ bến, bỏ dòng sông,

Cô lái năm xưa đã lấy chồng.

Ngớ ngẩn mình tôi... chiều gió lộng,

Hỡi đò, cô lái có còn KHÔNG?

Hết rồi lời hẹn bên SÔNG,

Người xưa giờ đã thay lòng còn đâu!

Kim ô đã lặn xuống cầu,

Cớ chi tôi mãi âu sầu vì AI?

Giấc mơ cũ giờ BAY theo gió,

Nàng đi rồi phương đó xa xăm.

Mắt vời trông cõi mù tăm,

Chúc nàng hạnh phúc, trăm năm bên người!

-của Nhất Lang-

Các anh chị cùng các các bạn và các em xem cách kết hợp về vần điệu ở những cuối câu của mỗi đoạn thơ hay mỗi thể thơ. (Nhất Lang dùng chữ HOA ở những nơi quan trọng để dễ tham khảo.)

***********

Đến cùng tất cả các anh chị, các bạn và các em!

Tâm nguyền của Nhất Lang đã gửi trọn đến các anh chị, các bạn và các em trong những bài viết mà Nhất Lang đã đăng. Bao nhiêu đó là tất cả những căn bản về cách làm thơ mà Nhất Lang hiểu được; mong rằng nhiều hay ít cũng có thể giúp được tất cả phần nhỏ nhoi nào trong việc tìm hiểu thơ văn nước nhà.

Người yêu mến và hiểu được nghệ thuật này luôn có trách nhiệm giữ gìn và lưu truyền hiểu biết của mình lại, nên Nhất Lang chỉ làm việc mà mình nên làm, không hề có một tâm ý gì khác hơn. Nay đã làm xong trách nhiệm của kẻ học làm thơ trước thời gian ước đoán, Nhất Lang đang sẵn sàng chờ đón "sự gì" sẽ đến cùng mình!

Gửi đến tất cả những gì Nhất Lang trân trọng nhất!

Họa đáp thơ và đối thơ không giống nhau, họa đáp thơ là cách phụ họa, tô vẽ cho một đề thơ, là đáp ý và lời của một bài thơ đã được đề ra, là phản lại ý của một bài thơ đã được đề ra! Còn ĐỐI khác hơn ở chỗ luôn luôn dùng từ và ý "khác chiều" để so sánh hai điều hợc hai ý tương đương.

Có nhiều cách họa đáp thơ:

- Họa nguyên vận - nghĩa là theo vần của bài đề từ trên xuống dưới - nếu giữ được nguyên cả những từ mang vận thì càng hay.

Thí dụ:

LẠC BƯỚC (bài của CaoNguyen)

Tôi lạc bước vào nơi Hiền Quán

Cảnh muôn màu, một thoáng trời mơ

Cổng thênh thang hùng dũng đợi chờ

Tôi bỡ ngỡ... cứ ngờ tiên cảnh

Nơi rừng xa núi cao hiu quạnh

Quán Tựu Hiền bối cảnh vui tươi

Với những cô tỷ muội mỉm cười

Nét kiều diễm tiên trời hạ giáng

Cả nam nữ thơ văn trí vạn

Tánh hiền hòa hình dáng thanh cao

Đón khách xa tấp nập ra vào

Như huynh đệ lời trao tình thắm

Tôi lãng tử phương xa ngàn dặm

Thích giang hồ thưởng ngắm trời xa

Chiều hôm nay lạc bước ngang qua

Xin Hiền Quán ly trà... nếu được

Gởi lại đây tạ ơn... lời trước

Sáng ngày mai rời bước lãng du

Ly trà thâm... ghi mãi cho dù

Đời lãng tử phiêu du vô định...

(bài họa của Nhất Lang theo sau)

Anh Lữ Khách, trưởng huynh Hiền Quán,

Xin nghiêng mình đón bạn đường xa.

Nữ Nhi Hồng thay rượu Quỳnh Hoa,

Mời nhắp cạn... họa thơ ngắm cảnh.

Cảm ơn huynh đèo ngang không chạnh,

Hiền Quán tôi hân hạnh đón mời.

Đã ghé qua xin chớ vôi rời,

Các hiền muội... sớm mai sẽ tạn.

Xin vạn tạ lời huynh tán thán,

Tụ Hiền môn tài cán là bao.

Nào dám đâu nhận chữ Thanh Cao,

Duyên kỳ ngộ, tri giao đã ấm.

Huynh, lãng tử phương xa ngàn dặm,

Tôi, lữ hành ngàn dặm đã qua.

Đêm nay sơ ngộ dưới trăng tà,

Nâng chum tửu, quan hà... chậm bước.

Duyên lãng tử mấy khi có được,

Tôi cầm bầu cạn trước một tu.

Đường quan san sương gió mịt mù,

Mấy lúc được tạc thù mà định...

* bài họa của Nhất Lang ngoài theo vần, còn giữ nguyên thể loại thơ. Ta không nhất định phải theo cùng thể loại, nhưng trong cách thức này thì phải theo vần.

Lĩnh vực cao nhất của cách họa này là giữ nguyên từ có vận của bài đề - những từ mà Nhất Lang dùng màu cho các bạn nhìn thấy rõ - muốn họa như thế rất khó, nên ta chỉ cố giữ được từ nào hay từ ấy!

(CaoNguyen họa đáp lời)

Nguyên xin chào trưởng huynh Hiền Quán

Hân hạnh này muôn vạn của Nguyên

Đã dừng chân mang đến nhiễu phiền

Nữ Nhi Hồng... rượu tiên nào dám

Nhưng huynh đã một ly đàm phán

Vậy Nguyên này xin cạn một ly

Rượu của huynh thật quả diệu kỳ

Hương thơm ngọt nồng di tâm quản

Huynh Lữ Khách thật là hào khoán

Trăng chẳng tàn... anh phán lời thơ

Gió ngừng trôi, mây sẽ đợi chờ

Khi anh ghép vần thơ chung rượu

Hân hạnh nhiều cùng anh thi tửu

Sơ ngộ này vĩnh cửu không phai

Tạm biệt anh vào sớm ngày mai

Đường lãng tử bao dài... mãi nhớ...

* bài trên họa lại theo lối khác, một lối đáp lời mà không theo vận.

NẾU THẬT CUỘC ĐỜi CÓ KIẾP SAU (của LaLan)

Nếu thật cuộc đời có kiếp sau,

Nhỏ mong được hóa kiếp sang giàu.

Sẽ gom mua hết buồn nhân thế,

Để người vui sống chẳng còn đau.

Nếu thật cuộc dời có kiếp sau,

Nhỏ mong tình ái mãi đẹp màu.

Dù mư, dù nắng, tình đừng nhạt,

Yêu đến trọn đời ẫn còn nhau.

Nếu thật cuộc đời có kiếp sau,

Nhỏ hứa sẽ ngoan, sẽ thuộc làu.

Nhớ hoài nhớ mãi lời mẹ dạy,

Hông để tuổi khờ vụt qua mau.

Nếu thật cuộc đời có kiếp sau...

*Bài trên tác giả cố ý để một câu thòng, cố ý buộc người họa phải theo mình...

(Bài họa theo của Nhất Lang)

Ne^'u tha^.t cuo^.c ddo*`i co' kie^'p sau...

Anh mong được ở cạnh "người giàu".

Được nàng san sẻ buồn nhân thế,

Được sống bên nàng... chẳng mất nhau.

Nếu quả cuộc đời có kiếp sau,

Anh mong tình ái thắm một màu.

Màu tím thủy chung và chờ đợi,

Hay màu xanh lá, chẳng phai mau.

Nếu quả cuộc đời có kiếp sau,

Anh mãi làm mây trắng năm nào.

Sẽ là lữ khách ru tình mộng,

Chẳng để tuổi khờ vụt qua mau!

- Họa nghịch vận - nghĩa là không theo vần từ trên xuống như cách thức trên mà theo vần từ dưới lên, tức là dùng vần cuối cùng của bài đề mà theo cho câu thơ thơ đầu của mình, cứ như thế mà đi ngược lại!

------------

Cả hai cách thức trên đòi hỏi bài họa phải có số câu bằng bài đề, nếu không sẽ không cân đồng thì mất hay.

Nếu dùng hai cách trên mà còn họa lại lần thứ nhì thì người ta gọi là TỤC VẬN.

- Họa đáp ý - họa đáp ý không cần theo vần, cũng không cần theo thể loại, miễn sao đáp được ý bài đề là đủ. Giống như bài thứ nhì của CaoNguyen ở trên. Nói cách khác là họa theo lối hồn ai nấy giữ, thể thức ai nấy theo, nhưng phải theo "ý tứ" và "tình điệu".

CÓ THỂ NÀO (của MC_TT)

Có thể nào

Tâm hồn mình nhung ngớ

Một người chưa từng gặp

Để đêm về

Nghe lòng sao thương nhớ

Có thể nào

Chỉ vì những vần thơ...

Đêm không ngủ

Mong chờ từng đêm một

Có thể nào

Tim vỗ nhịp yêu đương

Có thể nào? Có thể nào?

Hình như là có thể...

Vì anh ơi...

Bé đã yêu anh, tự lúc nào

Trong tiềm thức.

Có thể lắm...

Những đêm dài rạo rực,

Xác lẫn hồn...

Anh cũng thức trong đêm.

Nhắm mắt lại...

Lòng nhung nhớ dâng thêm,

Khi mở mắt...

Hồn dường như đang mộng.

Có thể lắm...

Nếu em yêu mến giọng,

Điệu thơ tình...

Anh viết nhịp yêu đương.

Có thể lắm...

Vì anh cũng vấn vương,

Này bé hỡi...

Anh đã yêu thương bé!

-của Nhất Lang-

Có thể nào

Anh vì em nhung nhớ

Có thể nào

Anh thức trọn vì em

Có thể nào

Tay trong tay chung lối

Có thể nào

Ta chung bước chung đường

Có thể nào

Tình trong mơ như thật

Có thể nào

Ôm em chặt không anh?

Có thể nào

Tìm môi hôn trong mộng

Có thể nào...

Có thể nào...

Anh yêu em không nhỉ?

-của MC_TT-

Em hỏi gì

Mà hỏi nhiều thế nhỉ?

Em hỏi gì

Mà hỏi kỷ thế kia?

Hãy hỏi lòng,

Trong những thoáng canh khuya;

Em có nhớ...

Chàng đa tình lãng tử?

Em hỏi gì

Không gỏi lòng em thử,

Em hỏi gì

Không thử tự hỏi em.

Những đêm khuya,

Có xõa tóc bên rèm?

Có thương nhớ,

Cánh bằng ngàn dặm gió?

-của Nhất Lang-

------------

Những bài trên họa theo lối hồn ai nấy giữ, nên rất khó mà họa cho hay, cho khéo!

- Họa đối ý - họa đối ý là cách họa nghịch lại, hay đối lại ý của bài đề, loại này tùy theo cách thức thích hợp, hoặc theo vần, hoặc không!

- Họa thể hình - một cách thức họa theo hình thể hay dạng của bài thơ đề, không nhất thiết phải theo vần suốt, nhưng phải dùng vần cuối bài đề để chuyển tiếp vận cho bài thơ họa.

ANH CÓ BIẾT (của LaLan)

Anh có biết chờ anh bao mùa hạ

Nước mưa đong đã thành biển mất rồi

Anh đi mãi không về nơi hò hẹn

Để mình em vô vọng ngắm nhìn trời

Bài thơ tình héo như cánh phượng rơi

Sân trường cũ con ve buồn lột xác

Cái của lớp mà anh thường liếc mắt

Giờ không anh bao lớp bụi nhạt nhoà

Hè nay về em lặng lẽ nhặt hoa

Gom góp lại cho mình vài kỷ niệm

Và bất chợt mưa về như nuối tiếc

Hứng mưa trời... nỗi nhớ vẫn còn đong...

*Bài thơ trên được làm theo thể phối hợp của cách vận bằ