Các loại quy phạm pháp luật dân sự

Quy phạm pháp luật dân sự được coi là những quy định của Nhà nước về cách xử sự của các chủ thể trong các điều kiện và hoàn cảnh nhất định. Điều kiện và hoàn cảnh này rất đa dạng, vậy nên, cách xử sự của các chủ thể cũng rất là phong phú và đa dạng. Trong nhiều trường hợp thì pháp luật không chỉ dự liệu được những xử sự cụ thể mà còn đưa ra được khung hay giới hạn của các xử sự đó hoặc chỉ đưa ra khung pháp lí mà trong phạm vi khung đó thì các chủ thể có thể tuỳ ý lựa chọn những cách thức xử sự phù hợp với từng điều kiện và hoàn cảnh sao cho có lợi nhất. Tuỳ theo những cách thức quy định trong các quy phạm mà người ta có thể phân chia các quy phạm luật dân sự thành những loại quy phạm như sau:

Quy phạm định nghĩa

Đây là những quy phạm mà trong đó nêu ra các khái niệm và nêu nội dung khái niệm đó. Quy phạm định nghĩa được xác định phạm vi một sự kiện và giới hạn áp dụng các sự kiện đó. Thông thường các quy phạm, điều luật dạng này thể hiện dưới dạng là “X là…”. Ví dụ: “Đại diện là...” (Điều 134 Bộ luật dân sự năm 2015); thời hạn là...” (Điều 144 Bộ luật dân sự năm 2015); “thời hiệu là…” (Điều 149 Bộ luật dân sự năm 2015).

Có thể bạn quan tâm: Everest - công ty luật uy tín tại HCM

Quy phạm mệnh lệnh

Đây là loại quy phạm nêu ra các cách xử sự bắt buộc của các chủ thể tham gia vào quan hệ dân sự. Các xử sự này có thể là một hành vi bắt buộc phải thực hiện, thông thường thì được diễn tả từ các điều luật dưới dạng “phải”… Ví dụ như: “Trường hợp luật quy định giao dịch dân sự phải được thể hiện bằng văn bản có công chứng, chứng thực, đăng kí thì phải tuân theo quy định đó” (khoản 2 Điều 119 Bộ luật dân sự năm 2015). Loại quy phạm này có những trường hợp được thể hiện dưới dạng duy nhất một sự kiện, ví dụ như: “Đại diện theo pháp luật của pháp nhân chấm dứt khi pháp nhân chấm dứt”. Quy phạm mệnh lệnh cũng có thể được thể hiện dưới dạng là quy định một hành vi bị cấm không được làm, ví dụ như là: “Việc xác lập, thực hiện quyền, nghĩa vụ dân sự không được xâm phạm đến lợi ích của Nhà nước, lợi ích công cộng, quyền, lợi ích hợp pháp của người khác” (khoản 4 Điều 3 Bộ luật dân sự năm 2015).

Về nguyên tắc, thì các quy phạm mệnh lệnh là những quy định mang tính dứt khoát, các bên tham gia không thể nào thoả thuận để có thể thay đổi các quy phạm đó. Những loại quy phạm này thường không phổ biến, không đặc trưng trong các quy phạm pháp luật dân sự bởi vì các quan hệ dân sự rất đa dạng và phong phú (về chủ thể, khách thể, nội dung). Thông thường thì các quy phạm mệnh lệnh được quy định trong trường hợp như: nếu nó làm khác đi thì không chỉ là ảnh hưởng đến lợi ích của bên kia mà còn ảnh hưởng đến cả lợi ích chung của xã hội, Nhà nước, đến quyền và lợi ích hợp pháp của người khác.

Quy phạm tuỳ nghi lựa chọn

Đây là những quy phạm có nêu ra nhiều cách xử sự khác nhau, trong đó thì các chủ thể khi tham gia có thể lựa chọn một trong các cách đã nêu. Ví dụ như: “Trong trường hợp bên bán giao vật với số lượng nhiều hơn số lượng đã thoả thuận, thì bên mua có quyền không nhận phần dôi ra; nếu nhận, thì phải thanh toán theo giá thoả thuận phần dôi ra” (khoản 1 Điều 437 Bộ luật dân sự năm 2015). Trong trường hợp này, thì pháp luật đưa ra các cách xử sự khác nhau và người có quyền lợi có thể được lựa chọn một trong các cách đó. Loại quy phạm tùy nghi lựa chọn này là một dạng “trung chuyển” giữa các quy phạm mệnh lệnh và quy phạm tuỳ nghi (tiểu mục d). Vì ở đó các chủ thể chỉ được phép lựa chọn một trong các cách xử sự đã được quy định. Mặt khác, nó cũng tạo cho các chủ thể nhiều cách lựa chọn khác nhau, tạo điều kiện để các chủ thể có thể phát huy được quyền tự định đoạt của mình.

Xem thêm nội dung khác tại: Bạn có thể ghé thăm hubpages của công ty Luật Everest

Quy phạm tuỳ nghi

Khác với các quy phạm đã được nêu ở trên (dự liệu bắt buộc, dự liệu lựa chọn có hạn chế), các quy phạm tuỳ nghi theo thoả thuận thì cho phép các chủ thể có quyền tự định đoạt. Giới hạn của sự tự định đoạt này sẽ bị hạn chế bởi các nguyên tắc của pháp luật nói chung và pháp luật dân sự nói riêng. Ví dụ như: “Địa điểm thực hiện nghĩa vụ do các bên thoả thuận” (Điều 277 Bộ luật dân sự năm 2015). Thoả thuận là nội dung cốt lõi của mọi hợp đồng dân sự, ở đây thì các chủ thể được toàn quyền quyết định về các quan hệ dân sự mà họ tham gia. Loại quy phạm này rất phổ biến trong các quy phạm của pháp luật dân sự. Ngay cả trong trường hợp khi pháp luật có quy định một cách xử sự nào đó thì trước tiên cần phải được áp dụng theo sự thoả thuận của các bên tham gia và có thể được thể hiện dưới dạng: “... Nếu không có thoả thuận khác...”, “bên thế chấp có quyền yêu cầu bán đấu giá tài sản thế chấp để thực hiện nghĩa vụ nếu các bên không có thoả thuận khác”. Như vậy, việc thoả thuận các nội dung có thể giống hoặc có thể khác các quy định của pháp luật.

Xem thêm tại: Giao lưu trên tinhte cùng công ty Luật Everest

Permalink | Bình luận: 0