LUNG NGỌC HOÀNG

LUNG NGỌC HOÀNG

Hồ Tĩnh Tâm

Khu bảo tồn sinh thái Lung ngọc Hoàng được thành lập từ tháng 8 năm 2002, với việc sát nhập nông trường Mùa Xuân và lâm trường Phương Ninh, tổng diện tích 4.500 ha. Nơi đây, nguyên là một lung đất lớn, sình lầy, hoang hóa, với rất nhiều kinh mương, ao, bàu.

Anh Nguyễn Hoàng Thọ, GĐ khu bảo tồn, nói với tôi:

- Tên Lung Ngọc Hoàng có từ xa xưa thuở nào. Ngay từ thời thuộc Pháp người ta đã gọi vậy. Có lẽ vì lung đất qúa lớn, qúa âm u, hoang dã; ngoài ông trời ra, khó ai cầm canh ở được đất này.

Tôi đến Lung Ngọc Hoàng vào một chiều mưa cuối tháng 9. Nhiều người sốt ruột, muốn lội ngay vào những cánh rừng bảo vệ nghiêm ngặt, để nhìn tận mắt hệ sinh thái rừng đang được bảo tồn. Nghe anh Thọ nói, muỗi vắt đầy trong rừng, đất ngập nước, cây cối rậm rạp, rắn rít không lường được, vậy là ai cũng ngán, đồng ý ngồi lại nghe chuyện, sáng mai tính sau.

Chuyện rừng kể cả đêm không hết. Một thời le le, chàng bè, cồng cộc, gà nước, óc ao, chồn gáy, cua đinh, rùa, rắn, tê tê… ê hề. Đó mới đúng là dân số chính thức của rừng. Còn dân tình, mãi sau này mới cặm leng trụ lại được. Lút trong Kinh Cùng, dân tứ chiếng tụ về làm ăn, buôn bán, đã thành danh trong ca dao:

Xứ đâu như xứ thị tứ Kinh Cùng

Tràm xanh, củi lục, anh hùng thiếu chi

Đó là thời mở đất. Lửa rọi mù u chập chờn. Rồi cây đèn Hoa Kỳ đốt bằng dầu hôi xuất hiện. Trên bờ nhà lá mọc lên. Dưới kinh ghe thương hồ neo đậu. Than đước từ U Minh lên. Đường, đậu từ Cần Thơ xuống. Cả vải vóc từ Sài Gòn – Gia Định. Cả cây trái xứ Vãng Thanh.  Cả lâm tặc, thủy tặc. Anh hùng hảo hớn ăn nhậu ì xèo. Rắn hổ to cỡ cầm tay. Tê tê lớn như bắp vế. Cá lóc vài ký. Tôm càng hàng rổ. Rượu đế rót suốt đêm. Muỗi cỏ bu trắng như sương. Chim cú não nùng. Chim lợn eng éc. Gió hù hụ giục người say xà quần, say khướt. Nghèo khó đeo đẵng dai như đỉa, như vắt. Buồn qúa thì nhâm nhi vài ba câu vọng cổ. Tiếng đàn cò dài lướt thướt theo mưa. Tiếng đàn kìm lênh lang theo con nước. Nhà cửa lơ thơ, nỗi buồn trìu trĩu. Chồng dạy cho vợ hát ru con. Loanh quanh luẩn quẩn:

Chiều chiều bắt két nhổ lông

Két kêu bớ bậu sao mày bất nhơn

Câu ca vợ hát nghe dở bẹc, òn ỉ trở đi trở lại, đứa bé ngủ không được, khóc rấm rức. Vậy là bịa ra ca nữa. Chiều chiêu bắt vịt nhổ lông, chiều chiều bắt sáo nhổ lông… Cứ con nào có lông thì đưa tuốt vào lời ru năm canh chày o e tiếng muỗi. Chim chóc qúa ể cũng không đủ ru mòn cánh võng. Vậy là lươn, ếch, rắn, rùa… cũng bị lôi ra nhổ lông để nối hoài câu hát. Vợ mỏi lưỡi, trề môi chê, biểu chồng dạy cho câu khác đỡ mòn, chớ không lông mà cũng nhổ thì coi ky đời. Bấy giờ chồng sực nhớ, nói: “Tui còn câu hay lắm, lúc xỉn, đám nhậu xăm trên bàn mông. Tui không biết đọc nên lâu ngày quên hết ráo. Bà biết chữ, để tui tuột xà lỏn cho bà đọc, học lấy mà ru”. Vậy là câu ca dạy vợ khôn róc tổ tuồn vào cuộc sống.

Bánh bò một vốn bốn lời

Anh ở nhà cứ việc ăn chơi

Để em buôn bán kiếm lời nuôi anh

Nghĩ cho cùng, không nuôi cũng đâu có được. Lung Ngọc Hoàng ngút ngát, thò tay xuống nước là có tôm, có cá, còn rượu ty từ công xi đến gõ cửa tận nhà; cánh đờn ông đi chặt chẹo, sức đâu mà cầm leng, cầm phảng để phá rừng móc lỏm. Mà giả có móc lỏm xuống hột, vài ba giạ thóc giống, cũng không đủ cho chim lá rụng sà xuống đen đặc.

Ông Bảy Bá cặm lại bài “Tình anh bán chiếu”.  Cả lung Trời ai cũng thuộc, Tới trẻ con cũng thuộc nằm lòng. Nhưng vẫn buồn như chấu cắn. Bởi “cô gái năm xưa sao chẳng thấy ra chào”. Cần một “chút” gì thiệt mới. Vậy mà trời xanh thăm thẳm, lung Trời mung lung, gió dài thườn thượt.

Phải qua hai mùa bom đạn, phải qua hai chục năm đổi mới, Lung Ngọc Hoàng mới bùng lên ánh điện. Dân tình có cái ăn cái mặc, có tivi, radio, cassete. Nhưng nhà cửa vẫn thơ thớt, vẫn hiền như nấm rơm, thơm như chuối chín, toàn tre pheo, lau lá. Bởi mới dựng lên được nông trường, lâm trường, thì đã chợt nhớ phải lo gìn giữ lung Trời cho đời sau. Khu bảo tồn sinh thái được thành lập. Dân phải chấp nhận khoanh vùng để rừng được giữ nguyên hiện trạng. Lưới phải treo, câu phải cất, ngọn mác phải cấm chặt phá lung tung. Tới con trùn hổ cũng phải tâng tiu gìn giữ, chứ đừng nói con trăn, con kỳ đà. Dân được chia đất, lúa bị phèn, không ráng nổi hai chục giạ một công. Chuyển qua mía, mía không tới trăm đồng một ký. Treo vằng thì đói, lấy tiền đâu cho sắp nhỏ đi học. Ban giám đốc khu bảo tồn xuôi ngược xoay xở, năm 2003, giúp dân vay vốn lãi cực thấp, được 2,7 tỉ đồng. Lại còn phải lo trường học, lo “dụ” giáo viên về dạy học, lo “dụ” thầy thuốc về trị bệnh. Bạc tóc như lau rừng bạc trắng nắng gió. Cần phải chuyển mình vượt cạn như đàn bà vượt cạn.

Giám đốc Năm Thọ và các cộng sự của mình vác cặp chạy đi gõ cửa mỏi giò cho hai dự án vùng lõi, vùng đệm và dự án du lịch sinh thái. Mấy chục tỉ không dễ kiếm như múc nuớc kinh Lái Hiếu lên lắng phèn chia nhau mà uống. Còn phải mỏi tay gõ cửa, mòn mắt ngồi chờ.  Nhưng lo gì. Còn có tỉnh, có huyện, có Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, có Ủy ban Kế hoạch Nhà nước… có cả một cơ chế mới khoáng đãng tiếp sức cơ mà.

Cả một khu bảo tồn sinh thái, lại còn tới mấy trăm hộ dân từng thủy chung với Lung Ngọc Hoàng. Ngân sách 600 triệu năm, chỉ mới đủ trả lương, đủ gầy dựng cho rừng cây cối đừng chết non, chết nhát. Còn phải phòng cháy chữa cháy, còn phải lo cho con dân ăn học, vui chơi, sao cho được bằng người.

Thành phố Cần Thơ đã lên thành phố trực thuộc Trung ương, tỉnh Hậu Giang đã được tách ra, Lung Ngọc Hoàng cũng phải vươn lên chứ. Chẳng lẽ cứ để cho khúc ru buồn kéo dài ra mãi.

Chiều chiều bắt két…

                                                                                                   H.T.T.