Hơn 5 năm trước, khi tạp chí Kiến Thức Ngày Nay ra mắt trang mục "TRUYỆN NGẮN 100 CHỮ", nhiều bạn đọc thắc mắc hỏi: Chỉ với 100 chữ (từ) liệu có thành truyện ngắn? Thắc mắc cũng phải, bởi truyện ngắn đâu phải chỉ do nó ít chữ, mà còn do nhiều đặc trưng khác về thể loại, về thi pháp. Lại nữa, 100 từ quả là quá ít để có một truyện ngắn. Mặc, trang mục vẫn đứng được, xuất hiện đều đều trên tất cả các số báo, và số lượng bạn đọc cộng tác suốt 5 năm qua bao giờ cũng thuộc loại cao nhất. Thực tế đó cho thấy, có phải là truyện, hơn nữa là truyện ngắn hay không thì chưa biết, nhưng với số lượng từ ít ỏi ấy, những tác phẩm đã được chọn đăng trên Kiến Thức Ngày Nay đã nói lên được một cái gì đó, thỏa mãn một nhu cầu nào đó, của bạn đọc. Đọc truyện ngắn 100 chữ, đôi khi ta bắt gặp ở đấy sự cô đọng và thâm thúy của loại truyện mini Nhật Bản. Cô đọng là đặc trưng nổi bật nhất của loại truyện này, vì không cô đọng thì chẳng nói được cái gì với chỉ 100 từ. Có một giai thoại: một truyện, nếu không tính tiêu đề, chỉ có một từ, đã từng làm bao bạn đọc tủm tỉm cười khi đọc. Truyện thế này:
Truyện nửa đêm - Khỉ...! Ai bảo truyện tiếu lâm của người Việt bao giờ cũng dài dòng, không có cái humour theo kiểu những mẩu vui cười ngăn ngắn của Tây? Và truyện này đã được trả nhuận bút một trăm ngàn. Một trăm ngàn cho chỉ một từ! Có thể đấy là một kỷ lục về nhuận bút ở VN chăng? Cũng có những truyện rất ngắn, chưa đến 100 từ, và rất Việt Nam:
Cãi nhau Bố mẹ cãi nhau. Bố mua con chim sáo, nhốt trong lồng, treo ngoài vườn. Mẹ mua con mèo, thả trong bếp. Trưa, chẳng hiểu thế nào, khi bố về, con sáo không còn trong lồng, con mèo của mẹ đang phơi nắng ngoài sân. Bố đổ cho con mèo. Mẹ bảo không phải. Lại cãi nhau. Bồ bỏ đến cơ quan. Mẹ về bà ngoại, mang theo nó đang thút thít khóc. Chiều, người hàng xóm mang con sáo bay lạc sang trả, nhà chỉ còn bà vú già. (Đặng Minh Hải)
Truyện ngắn 100 chữ viết về mọi sinh hoạt đời thường, nhất là sinh hoạt tình cảm. Đó là tình quê hương, tình mẹ con, cha con, tình ông bà - cháu, tình vợ chồng, anh em, bạn bè, tình yêu đôi lứa, tình hàng xóm láng giềng tối lửa tắt đèn,... Hầu hết đều là chuyện thuộc loại người thật việc thật nên có tính chân thực cao. Có truyện tươi tắn, nhưng hầu hết là truyện buồn, lắm khi làm ta se sắt. Có lẽ do những chuyện vui thì qua đi rất nhanh, còn nỗi buồn đọng lại, có khi đọng lại mãi. Đọc truyện Nuôi mẹ với câu chú thích "Ngày thứ nhất mẹ là vàng; Ngày thứ hai mẹ là bạc; Ngày thứ ba mẹ là rác vứt bờ tre" khiến ta thấy nhói lòng. Mẹ là từ xuất hiện nhiều nhất, và cũng là đề tài thường xuyên nhất của Truyện ngắn 100 chữ. Có thể bắt gặp rất nhiều cung bậc tình cảm khi nói đến mẹ. Và tất cả đều cảm động, có khi muốn rơi nuớc mắt, nhất là những truyện về bà mẹ nghèo, bà mẹ quê một nắng hai sương.
Mùi của má Chị Năm gánh hàng bán bên kia sông Hậu. Chiều, trời bão, chị ngủ lại nhà người quen. Chạng vạng, ở nhà ai cũng lo lắng. Tối. Sau khi ăn bữa cơm chiều muộn, anh Năm ru bé Tuấn trên võng, ba chị em Hồng Diệu nằm nhớ má trên giường. Bỗng Hồng Tươi kéo chiếc áo cũ sờn của má đưa lên mũi hít một hơi dài. Hồng Thắm, Hồng Diệu cũng giựt chiếc áo: "Em hửi miếng...", "Tao hửi với...". Chúng nó hít thật sâu mùi thân quen của má. Anh Năm ru con không thành lời. (Ngô Văn Vĩnh)
Lòng mẹ Mẹ ở quê lên thăm. Vợ chồng mới cưới lại sớm ra riêng nên nhà cửa bừa bộn. Mới đến là mẹ loay hoay vào bếp rửa chồng chén, đĩa; quay sang giặt đồ... suốt cả ngày, ngăn thế nào cũng chẳng được. Chiều cầm mẹ ở lại để vợ chồng đưa đi coi hát. Mẹ bảo phải về thôi. Về quê , có người hỏi mẹ thăm thằng út trên thành phố có vui không, mẹ cười bảo vui lắm, tháng sau sẽ lên nữa. (Võ Thanh An)
Những biến động trong xã hội Việt Nam hiện đại cũng được thể hiện một cách nhẹ nhàng mà sâu sắc. Chuyện của nội là một truyện nói về tình quê hương của những người vì hoàn cảnh phải xa xứ, mà một bạn đọc lớn tuổi ở California gửi mail về cho biết đã rơi nước mắt khi đọc, và nhớ da diết quê nhà:
Chuyện của nội Nhận vé máy bay, cả nhà mừng tíu tít... Dường như nội cũng mừng lắm. Nội ra vào, hết sờ cái cột, sửa thân bầu, lại bứt mấy đọt mồng tơi nấu canh. Con cháu cười nội lẩm cẩm... Từ ngày lên máay bay cho đến khi định cư nơi trời Tây, nội luôn săm soi một gói giấy, vẻ quí lắm. Chiều đông ảm đạm, nội ra đi, tay vẫn nắm chặt cái gói nhỏ. Bố nhẹ nhàng gỡ ra, một cục đất màu nâu rơi xuống, vỡ tan... (Nguyễn Quốc Việt)
Không thể đòi hỏi gì nhiều ở một thể loại kiệm lời như truyện ngắn 100 chữ. Tuy nhiên, sau 5 năm xuất hiện liên tục trên Kiến Thức Ngày Nay và được mọi tầng lớp độc giả đón nhận khá nhiệt tình, nói như một cộng tác viên nhận xét về trang mục này, thì nó là "một cuộc chơi đã vượt quá mong đợi" từ phía những người đã tổ chức trang mục, người viết và người đọc. Một số truyện mà chúng tôi tuyển chọn trong tập sách nhỏ này ít nhiều đã thể hiện được điều đó. Do quá nhiều tác giả và liên lạc khó khăn, nên chúng tôi đã không kịp xin phép trước khi in. Rất mong nhận được sự thông cảm của quí vị. Chúng tôi cũng chân thành cảm ơn ban biên tập tạp chí Kiến Thức Ngày Nay đã giúp đỡ để tập sách này sớm ra mắt bạn đọc.
Nhà thằng Bòng giàu có. Bữa nào cũng thịt, cũng cá, nhưng chẳng mấy ai chạm đũa. Thằng Còm nhà nghèo. Không muốn để con phải khổ, bữa nào bố mẹ nó cũng lo cho nó hoặc quả trứng, hoặc lạng thịt. Vô tình, không biết đó là tiêu chuẩn dành riêng cho mình, thằng Còm thấy bố mẹ nó chỉ ăn rau. Nó ăn không hết, mẹ nó cất lại đi. Một bữa, thằng Bòng bảo: - Nhà tao, thịt cá chẳng ai ăn... Thằng Còm buột miệng: - Nhà tao cũng thế! Thằng Bòng nhìn thằng Còm: "Xạo!"
Bà bán quán trước cổng trường qua đời trong một đêm giông gió. Những tưởng đám tang của bà sẽ rất ảm đạm và vắng lạnh bởi bà lâu rồi chỉ còn sống một thân một mình. Nhưng lũ trẻ trong trường đã đến tiễn đưa bà, hàng hàng dài sau linh cữu. Ngày xưa, bà bán quà cho chúng, bà hòi thăm, nhắc nhở chuyện học hành của chúng. Và những buổi chiều tối, bà để chúng ngồi chờ bố mẹ trong cái quán ọp ẹp của bà.
Thuở nhỏ, nhà tôi nghèo lắm. Mỗi chiều, anh em tôi thường tụ lại bên nồi cơm độn khoai sắn, ríu rít như đàn chim về tổ. Thiếu thốn nhưng chúng tôi nhường nhau phần thức ăn ngon nhất, mẹ tôi rất vui lòng. Khi chúng tôi khôn lớn, có gia đình riêng, ai cũng khá giả. Hôm giỗ ba, có mặt đông đủ, anh Hai tôi phàn nàn với mẹ cây xoài của anh Ba mọc chồm qua sân nhà anh. Chị Ba trách anh Tư đào ao lấn qua phần đất của chị hai tấc. Mẹ tôi trầm ngâm: "Mẹ ước gì được trở lại thời nghèo khó ngày xưa".
Bà Nội sanh mỗi mình Bố. Mẹ cũng chỉ có mỗi Bé thôi. Mẹ sanh mổ mà. Bé đã lên 5, thích em trai lắm. Bố cũng vậy. Bà Nội thì khỏi nói, lúc nào ôm Bé cũng thở dài: "Phải chi..." Một hôm Mẹ khóc - Rồi Mẹ nằm vùi, lặng ngắt, xanh xao. Cả nhà tự nhiên im ắng hẳn. Suốt tuần. Bố với Bà Nội đem về cho Mẹ một chú nhóc thật xinh. Bé thì mê mẩn, nhưng Mẹ chẳng khỏe lên tí nào. Mẹ bảo: "Bố đổi em bé bằng trái tim Mẹ đấy!"
Ba bị tai nạn mất khi mẹ chưa bước vào tuổi bốn mươi. Mẹ ở vậy nuôi con. Con lêu lổng chơi bời, mẹ khóc. Con ngoan, học giỏi... Mẹ cũng khóc khi đốt nhang cho ba. Hồi đó, con đâu hiểu sao ít thấy mẹ cười. Lớn lên, nghe câu hát: "...Mẹ đi lấy chồng con ở với ai..." Con lại khóc vì thương mẹ.
Hừng đông, bến tất bật thuyền ra khơi. Cũng như những lần rời bến trước, chị ở lại cùng con. Cầm tay anh mà không đưa tiễn. Anh đi nhanh, bóng vạm vỡ, rắn rỏi... Đã đủ cả: Lưới, dây, lửa, đèn, dầu, muối... Thuyền khởi động. Bỗng anh dừng máy, xuống thuyền quay trở lại nhà. Chị hỏi. Anh cười với chị và con "Anh quên thuốc?" Nhưng anh mở tủ, lấy bút. Hôn vợ và con, anh vội vã rời nhà. Bão số 5. Anh không về nữa. Nhưng sổ liên lạc của con anh đã nhớ ký....
Chiến tranh ác liệt. Bố ra chiến trường. Mẹ dắt con sơ tán khắp nơi. Hoà bình. Bố không trở về. Mẹ khóc hằng đêm. Năm năm sau mẹ mới quyết định lập bàn thờ với bức di ảnh của bố. Một mình mẹ vất vả nuôi con. Vậy mà căn bệnh ung thư quái ác lại cướp mất mẹ. Hôm bức ảnh mẹ được đưa lên bàn thờ bên cạnh bố, bất ngờ bố trở về! tất cả chợt vỡ oà... Bức ảnh bố được hạ xuống. Trên bàn thờ... mẹ lại một mình.
Cô rời quán lên xe. Phở ngon... Cô ăn không hết nửa. Xe mới: Nệm êm, máy lạnh. Đường không một gợn sóng. Chân sao vẫn tê cứng, mỏi rã hai tay ôm con. Mười lăm năm trước. Cũng đường này, mẹ đưa cô lên tỉnh học. Xe cũ, đường dằn xóc. Mẹ tay bám chặt chân ghế, tay ôm cô chen chúc dưới sàn. Định hỏi: "Sao tay chân mẹ run?!" Lại thôi, cô cũng mỏi và đói...! Giờ đường về không mẹ. Không ngồi chen chúc, không đói, nhưng nước mắt cô cứ vỡ oà theo gió
Thầy dạy kèm Anh văn của tôi là hàng xóm. Khi thi lên Thái cưc đạo rớt, anh kể cho tôi nghe. Lúc được tuyển vào đội tuyển quốc gia, anh lại giấu. Hát cho phường bị chê: kể; đoạt giải nhất karaoke: lại giấu... Có bạn trai, tôi kể, anh lặng thinh. Chia tay với bạn trai, tôi kể, anh cũng làm thinh... Khi nghe tôi nói đã từ hôn với gã Việt Kiều, anh không làm thinh nữa: - Tại sao vậy? - Vì... em... yêu anh. Thầy dạy, ca sĩ, võ sĩ của tôi như bị knock-out, khuỵu chân xuống, rồi... khóc
Hôm đó, ngồi cùng nhau bên bờ suối, cầm lấy bàn tay nàng trong tay, anh vẫn không sao thốt ra được lời anh muốn nói. Hai bàn tay đều run nhẹ. Xúc cảm dâng đầy trái tim... Nàng khẻ thở dài khi bóng tối dần dần chiếm ánh hoàng hôn.
Chiều nay, trở về chốn xưa, đến phiên anh thở dài. Chỉ có mỗi mình anh trong bóng chiều bảng lảng. Hôm trước hỏi thăm một người quen, nghe nói nàng đã đi lấy chồng, một người ở rất xa...
Em ngông nghênh như một đứa con trai, cứng đầu bướng bỉnh khó có ai chịu nỗi. Thế mà em lại yếu mềm mỗi khi nghĩ đến anh. Lần đầu gặp, ánh mắt, nụ cười, cả cái dáng cao gầy ấy cũng đã theo em vào giấc mơ.
Nhưng người anh chọn lại là chị, tóc dài như suối và ngoan hiền như một con nai tơ.
Ngày mai cưới chị, em sẽ là phụ dâu. Hai chị em giống nhau như hai giọt nước, món đồ gì cũng đều chia đôi cho cả em và chị, thế sao vị trí hạnh phúc nhất trong ngày trọng đại ấy lại chỉ riêng của mình chị, sao không phải là của em ?
Mỗi tối, con cùng những người bạn trong đội công tác xã hội của trường cầm thùng lạc quyên vào các giảng đường, lớp học nhận tiền cứu trợ đồng bào miền Tây.
Truyền hình vẫn tiếp tục đưa tin và hình ảnh lũ lụt ở các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long, trong đó có quê mình. Con số người và của cải mất mát cứ tăng dần. Con sốt ruột, nôn nóng.
Hôm qua, cả nhà bác Ba kéo nhau lên ở tạm nhà chị Hai. Con sang hỏi thăm. Ra về, bác gái gởi cho con một gói mỏng và bảo: " Tiền cứu trợ, ba con gởi lên cho con đó! "...
Thành viên này chưa có người bạn nào trong mạng VnVista, nếu bạn muốn trở thành người bạn đầu tiên của thành viên này, hãy click vào đây
--------------------
:)):)):)), 3 mục tiêu sống của ta: Sống để nhìn thấy người chết, sống để giết kẻ ta ghét, sống để lột da những đứa hiền lành, sống để xẻo thịt lũ ái, sống để trở thành bá chủ thế giớiGIẾT HẾT CHÚNG ĐI, DẪM NÁT BÉT NỘI TẠNG. ĐẤM VỠ SỌ CHÚNG RA, BÓP NÁT NÃO CHÚNG, ĐẬP CHO PHÒI MÁU, HÉT CHO VỠ ĐẦU, T R Ê N Đ Ơ Ì N À Y C H Ỉ C Ó T A T H Ô I!!!!!!!!!MÁU ME CỦA CHÚNG SẼ LÀ NIỀM VUI SƯỚNG CỦA TA :))...
Sống có gì vui đây? Chết có gì khổ đây? MA GIÁO VÔ ĐỊCH
Oct 19 2005, 10:02 AM
