|
Cá cơm là nguồn cá phổ biến ở Việt Nam, mùa nào cũng gặp. Nhiều quá đến nỗi người ta làm nước mắm hoặc làm mắm nêm cá cơm. Nhưng cá cơm kho sao cho ngon không phải dễ, có người nói phải ướp sơ qua muối rồi phơi một nắng, con cá có cứng kho mới ngon. Có người lại bảo không cần phơi nắng chỉ cần ướp đường, kho lên, con cá mới trong.
Cá cơm có hai loại: cá cơm biển và cá cơm đồng. Cá cơm biển to hơn nhưng thịt cứng, nhiều xương, tanh hơn. Cá cơm ngon vẫn là cá cơm đồng, cá tuy nhỏ nhưng thịt mềm, ít xương, thịt ngọt và béo. Cá cơm đồng nhiều nhất trên sông Tiền và độ từ tháng 6 đến tháng 8 âm lịch là cá rộ. Vào các tháng khác thì ta được nguồn cá trên sông Sài Gòn, ở chặng Nhà Bè "nước chảy chia hai" nhờ dòng nước (nước ngọt pha mặn) nên cỡ tháng 3 đến tháng 5, cá cơm đồng rất nhiều. Vì thế ở TP Hồ Chí Minh hầu như cá cơm có quanh năm.
Hai thứ gia vị cần cho món cá cơm kho ngon là nước mắm và đường. Theo cô Hồng - người có sạp hàng đồ khô tại chợ An Đông và nay là cơ sở thực phẩm chế biến Hồn Quê cho biết, nước mắm ngon phải là nước mắm Phú Quốc. Nước mắm có độ đạm cao cũng được chế biến từ cá cơm có lẽ hợp với cá cơm kho. Nước mắm Phan Thiết mặn hơn nên không thích hợp.
Cô Hồng cho biết: ý định làm món cá cơm kho ăn liền ra đời kể từ lúc vợ chồng cô đi chùa Bà (Châu Đốc) được ăn món cháo trắng với cá cơm kho kẹo. Tuy nhiên về nhà thực hiện, cô Hồng nói có đến 2-3 tháng bị lỗ vốn do không bảo quản được lâu.
Đến nay, cá cơm kho cô Hồng vừa ngon, vừa đậm đà và có thể bảo quản lâu tới 4 tháng. Cô Hồng cho biết: để cá cơm được bảo quản lâu phải có 3 kỹ: rửa kỹ, ướp kỹ và kho kỹ. Khâu đầu tiên là phải xử lý sạch con cá, còn xử lý sạch như thế nào là bí quyết nhà nghề. Nhờ không có chất bẩn bám theo nên cá để lâu không hư. Cá ướp kỹ là ướp được lâu với đường và nước mắm. Nhờ có đường, con cá trong còn nước mắm Phú Quốc làm cho con cá đậm đà hương vị riêng đặc trưng. Khi kho, tuyệt đối không dùng đồ mầu vì có mầu để lâu con cá bị đen. Lửa phải để liu riu để nước mắm và đường thấm dần vào con cá, khiến cho thịt cá săn chắc, đậm đà.
Độc đáo hơn cả trong các món chế biến của cô Hồng là món cá cơm chua. Cá cơm mua về được rửa sạch, ngâm vào nước muối. Ngâm bao lâu là bí quyết nhà nghề. Sau đó rửa lại bằng rượu trắng rồi đem bỏ vào lu cùng với tỏi, ớt giã nhỏ để ủ. Cá cơm ra nước sẽ có loại cá cơm chua không mặn như mắm cá cơm, rất vừa ăn. Nếu có thịt ba chỉ quay kẹp với cá cơm chua, tợp một ngụm đế Gò Đen, khà lên một tiếng là đã nhất đời.
Món kho là món đặc trưng Việt Nam, vì thế đông đảo người tiêu dùng nhất là bà con Việt kiều trong dịp Tết về quê thường muốn nếm qua. Thành công với món cá cơm kho, cơ sở cô Hồng đã thử nghiệm đạt kết quả và sẽ tung ra thị trường dịp Tết năm nay. Đó là cá lóc rút xương kho, lươn kho sả ớt, cá bống trứng kho và cả rạm kho. Riêng món lươn kho sả ớt có mùi vị thơm ngon là món mồi có thể ăn liền khỏi cần nấu nướng, có thể là món nhậu cùng rượu, bia với bạn bè trong dịp tết.
Hiện nay cô Hồng có hai cơ sở bán hàng tại TP Hồ Chí Minh ở 100 Tôn Thất Tùng và 11 Nguyễn An Ninh, quận 1 (đường vào cửa tây chợ Bến Thành) và có đại lý ở Hà Nội (số 191 Đê Tô Hoàng). Người Hà Nội cũng bắt đầu làm quen với khẩu vị cá cơm kho Sài Gòn. | 
