4.TỪ NGÔN NGỮ CHUNG ĐẾN LỜI NÓI CÁ NHÂ

TỪ NGÔN NGỮ CHUNG ĐẾN LỜI NÓI CÁ NHÂN

A. Mục tiêu:
- Thấy được mối quan hệ giữa ngôn ngữ chung của xã hội và lời nói riêng của cá nhân.
- Hình thành năng lực lĩnh hội những nét riêng trong lời nói cá nhân, năng lực sáng tạo của cá nhân trên cơ sở vận dụng từ ngữ và quy tắc chung.
- Có ý thức tôn trọng những quy tắc ngôn ngữ chung của xã hội, giữ gìn và phát huy bản sắc ngôn ngữ dân tộc.

Nội dung cần đạt
I. Ngôn ngữ- tài sản chung của xã hội:
1.Khái niệm:
- Ngôn ngữ là tài sản chung của cộng đồng được thể hiện qua các yếu tố, các quy tắc chung. Các yếu tố và quy tắc ấy phải là của mọi người trong cộng đồng xã hội mới tạo ra được sự thống nhất.
2. Tính chung trong ngôn ngữ:
*Yếu tố chung:
- Các âm và các thanh (phụ âm, nguyên âm, thanh điệu…)
- Các tiếng (âm tiết) có nghĩa.
- Các từ (tiếng / âm tiết) có nghĩa.
- Các ngữ cố định (thành ngữ, quán ngữ)
*Quy tắc chung:
- Phương thức chuyển nghĩa từ.
- Quy tắc cấu tạo các loại câu.
II. Lời nói – sản phẩm riêng của cá nhân:
1.Khái niệm:
 Lời nói cá nhân là sản phẩm của một người nào đó vừa có yếu tố quy tắc chung của ngôn ngữ, vừa mang sắc thái riêng và phần đóng góp của cá nhân.
2.Biểu hiện cụ thể:
a. Giọng nói cá nhân
b. Vốn từ ngữ cá nhân
c. Sự chuyển đổi khi sử dụng từ ngữ chung
d. Tạo ra các từ mới
đ.Phong cách ngôn ngữ cá nhân của nhà văn -> gọi chung là phong cách tác giả: ngôn ngữ trong tpvc là vốn từ ngữ chung của dt nhưng mang dấu ấn cá nhân, không lẫn với người khác.
III. LUYỆN TẬP
BT2: Hai câu thơ dùng những từ quen thuộc với mọi người, nhưng sự phối hợp của chúng, trật tự sắp xếp của chúng thật khác thường, là cách sắp đặt của riêng Hồ Xuân Hương.
- Các cụm danh từ (rêu từng đám, đá mấy hòn) đều sắp xếp danh từ trung tâm (rêu, đá) ở trước tổ  hợp  định từ + danh từ chỉ loại (từng đám, mấy hòn).
- Các câu đều sắp xếp bộ phận vị ngữ (động từ + thành phần phụ): (xiên ngang – mặt đất; đâm toạt – chân mây) đi trước bộ phận chủ ngữ (rêu từng đám, đá mấy hòn).
- Sự sắp xếp đó là cách làm riêng của tác giả để tạo nên âm hưởng mạnh cho câu thơ và tô đậm các hình tượng thơ.