Hệ thống pháp luật common law

Hệ thống pháp luật common law

Hệ thống pháp luật là tập hợp tất cả các quy phạm, văn bản pháp luật tạo thành một cấu trúc tổng thể.Trên thế giới có nhiều hệ thống pháp luật khác nhau, mỗi hệ thống lại có đặc điểm riêng. Một trong những dòng họ pháp luật lớn mà bạn đọc nên biết đến đó là Common law. Nếu bạn muốn tìm hiểu về Common law đừng bỏ lỡ bài viết dưới đây.

Pháp luật Common Law là gì?

Nhắc đến Common law thường chúng ta sẽ nghĩ đến pháp luật của các nước như Anh, Hoa Kỳ. Bởi lẽ hệ thống pháp luật Common law còn có tên gọi là hệ thống pháp luật Anh - Mỹ. Đây là một tập hợp các luật bất thành văn dựa trên các tiền lệ pháp do tòa án thiết lập. Hay nói cách khác là dựa trên các án lệ.

Đây cũng là đặc trưng của hệ thống pháp luật này khi luôn ưu tiên sử dụng án lệ. Pháp luật Common law ảnh hưởng đến quá trình ra quyết định trong những trường hợp bất thường mà kết quả không thể được xác định dựa trên các quy chế hiện hành hoặc các quy tắc luật thành văn.

Hệ thống pháp luật này vốn là của Hoa Kỳ nhưng lại được phát triển từ một truyền thống của Anh. Vào khoảng thế kỉ XVII - XVIII, hệ thống pháp luật này đã lan sang Bắc Mỹ. Ngày nay số lượng các nước áp dụng hệ thống pháp luật này đã rộng lớn hơn, bao gồm Úc, Canada, Hồng Kông, Ấn Độ, New Zealand và Vương quốc Anh.

Xem thêm: công ty luật hàng đầu Việt Nam 

Lịch sử hình thành hệ thống pháp luật Common Law

Common law hay còn dịch ra là luật chung có nguồn gốc từ năm 1066 khi người Normans xâm chiếm Anh quốc và Hoàng Đế William bắt đầu tập trung quyền lực vào tay triều đình mới. Các tòa án do nhà vua lập ra, áp dụng các tập quán chung của vương quốc. Cụ thể, các nguyên tắc bền vững của luật chung đã được tạo ra bởi ba tòa án.

Gồm có Tòa án Tài chính chuyên xét xử các tranh chấp về thuế, tòa án thỉnh cầu Phổ thông giải quyết đối với những vấn đề không liên quan trực tiếp đến quyền lợi của nhà vua. Cuối cùng là Tòa án Hoàng Đế phụ trách giải quyết những vụ việc liên quan trực tiếp đến quyền lợi của Hoàng gia. Từ đây hệ thống pháp luật Anh - Mỹ được hình thành, trở thành nguồn gốc của một trong hai dòng họ pháp luật lớn nhất thế giới.

Xem thêm: Linkedin công ty Luật Everest 

Điểm đặc biệt của Common Law

Như đã giới thiệu, án lệ được coi là đặc trưng với các quốc gia theo hệ thống pháp luật này. Hệ thống Common law được hiểu như một tiền lệ, lịch sử của các quyết định tư pháp dùng để đánh giá các vụ việc trong tương lai. Luật chung dựa trên hồ sơ chi tiết về các tình huống và quy chế tương tự.

Thẩm phán khi xét xử một vụ án có thể dựa trên một án lệ có tính chất tương tự để áp dụng và giải quyết vụ án đó. Sử dụng án lệ sẽ thúc đẩy sự ổn định và nhất quán trong hệ thống tư pháp pháp lý của quốc gia. Tuy nhiên việc áp dụng án lệ vẫn có thể linh hoạt. Toà án cấp dưới có thể lựa chọn sửa đổi hoặc đi chệch khỏi các tiền lệ nếu chúng đã lỗi thời hoặc nếu án lệ hiện tại về cơ bản khác với án lệ. 

Thậm chí, các tòa án cấp dưới cũng có thể lựa chọn lật ngược tiền lệ. Tuy nhiên điều này thường sẽ khó xảy ra. Mặc dù hệ thống này có ưu điểm trong việc thống nhất việc áp dụng pháp luật nhưng nó cũng có hạn chế. Đó là hệ thống này thường gây khó khăn cho các bên yếu thế trong việc theo đuổi các phán quyết có lợi.

Phải đến thời kỳ tư tưởng phổ biến và hệ thống Civil law giải thích thì tình trạng này mới giảm bớt. Một ví dụ điển hình ở Anh vào cuối những năm 1970, khi các cặp vợ chồng ly hôn, người cha thay vì người mẹ được quyền nuôi con, một sự thiên vị khiến phụ nữ bị mắc kẹt trong hôn nhân.

Xem thêm: Tham khảo pinterest của công ty Luật Everest 

Pháp luật Common law ở ASEAN

Không riêng gì các nước ở châu Mỹ mà các nước ASEAN cũng có sự ảnh hưởng và theo dòng họ pháp luật này. Điển hình đó là Malaysia, Singapore, Brunei, Myanmar, Philippines. Lý do có sự ảnh hưởng của Common law ở các quốc gia Đông Nam Á này chủ yếu là vì quá trình thuộc địa hoá của Anh hoặc sự ảnh hưởng của Mỹ.

Việc Anh, Mỹ xâm chiếm thuộc địa ở đây thời kỳ trước đã tuyên truyền và ảnh hưởng sâu sắc đến pháp luật tại đây. Ví dụ như sự kiểm soát của Mỹ đối với quần đảo Philippines vào năm 1898 đã từng bước làm thay đổi hệ thống pháp luật của Philippines. Mặc dù trước đó hệ thống pháp luật của Tây Ban Nha đã có ảnh hưởng khá sâu sắc với hệ thống pháp luật của Philippines.

Chính vì sự xuất hiện ở nhiều châu lục khác nhau, có sự ảnh hưởng sâu rộng mà Common law đã trở thành dòng họ pháp luật lớn của thế giới cùng với Civil law. Mặc dù ngày nay pháp luật ở các nước hệ thống này cũng có thay đổi khi tích hợp nhiều nội dung mới. Nhưng về bản chất vẫn có những đặc thù riêng mà chỉ Common law mới có. 

Trên đây là một số thông tin mà chúng tôi tổng hợp được về hệ thống pháp luật Common law. Mặc dù Việt Nam không thuộc hệ thống pháp luật này nhưng việc sử dụng án lệ cũng đang dần trở nên phổ biến. Án lệ trở thành một trong các nguồn cơ bản của pháp luật nhiều nước, trong đó có Việt Nam đã chứng minh được những ưu điểm lớn của hệ thống pháp luật này.